Στις 7 Δεκεμβρίου 2021 η πρόεδρος της Διακομματικής Επιτροπής για την ανάπτυξη της Θράκης Ντόρα Μπακογιάννη παρέδωσε το πόρισμά της στον Πρόεδρο της Βουλής Κώστα Τασούλα. Παρά τον έναν και πλέον χρόνο που συνεδρίαζαν σε κλίμα συνεργασίας, τα μέλη της Επιτροπής δεν κατάφεραν να γεφυρώσουν τις διαφορές τους και να παρουσιάσουν ένα κοινό πόρισμα.
Ο ΣΥΡΙΖΑ συμφωνούσε με τις θεσμικές προτάσεις της πλειοψηφίας, αλλά όχι με τις οικονομικές. Το ΠαΣοΚ εμφανιζόταν διχασμένο ανάμεσα στις θέσεις του Γιώργου Παπανδρέου και του Ανδρέα Λοβέρδου, και τελικά δήλωσε ότι συμφωνεί με τις οικονομικές προτάσεις, αλλά όχι με τις θεσμικές. Το ΚΚΕ κατέθεσε το δικό του πρόγραμμα. Η Ελληνική Λύση και το ΜέΡΑ25 καταψήφισαν. Το πόρισμα θα μπορούσε να γίνει μια βάση για συναινετικές αποφάσεις σε ό,τι αφορά τη Θράκη, τουλάχιστον για τη ΝΔ, τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΠαΣοΚ. Ομως, η πολιτική αντιπαράθεση που προκάλεσαν τα εκλογικά αποτελέσματα στη Ροδόπη ανάμεσα στη ΝΔ και στον ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται ότι περιορίζει αυτή την προοπτική, τουλάχιστον για το άμεσο μέλλον.
Στον Ευρωπαϊκό Περιφερειακό Δείκτη Ανταγωνιστικότητας του 2019 η Θράκη βρίσκεται στην 256η θέση σε σύνολο 268 περιφερειών της ΕΕ και υστερεί του μέσου όρου ανάπτυξης
Κάτω από τον μέσο όρο ανάπτυξης
Το πόρισμα της Διακομματικής Επιτροπής αναγνωρίζει ότι η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη είναι μια ακριτική περιφέρεια με ιδιαιτερότητες, γεωγραφικές και κοινωνικές, χαρακτηρίζεται από σχετικά χαμηλό βιοτικό επίπεδο, υψηλή ανεργία και σημαντική δημογραφική απίσχναση. Το 27% του εργατικού δυναμικού απασχολείται στους τομείς του εμπορίου, μεταφορών και τουρισμού, το 25,1% στη γεωργία και αλιεία, το 24,8% στη δημόσια διοίκηση, και μόλις το 10,7% στη βιομηχανία και μεταποίηση.
Στον Ευρωπαϊκό Περιφερειακό Δείκτη Ανταγωνιστικότητας του 2019 βρίσκεται στην 256η θέση σε σύνολο 268 περιφερειών της ΕΕ και υστερεί του μέσου όρου ανάπτυξης σε κάθε παράμετρο που συνεκτιμά ο δείκτης: τις κύριες οικονομικές συνθήκες, την αποτελεσματικότητα του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και την καινοτομία. Τα προηγούμενα χρόνια έγινε προσπάθεια να βγει από την απομόνωσή της η Θράκη μέσω της Εγνατίας Οδού και άλλων υποδομών, των κινήτρων που δόθηκαν στις επιχειρήσεις και των πολιτικών για τη μειονότητα. Το πλαίσιο αυτό, όμως, αφενός δεν αντιμετώπισε όλα τα προβλήματα και τις προκλήσεις, αφετέρου χρειαζόταν να εκσυγχρονιστεί. Στο πλαίσιο της Διακομματικής Επιτροπής κατατέθηκαν συγκεκριμένες προτάσεις, από εμπειρογνώμονες, επιμελητήρια, συλλόγους, ενώ άνοιξε και ηλεκτρονική πλατφόρμα στην οποία κατατέθηκαν 110 προτάσεις.
Πολλές από αυτές ενσωματώθηκαν στο πόρισμα, και επιπλέον προτάθηκε η δημιουργία ενός κοινοβουλευτικού μηχανισμού εποπτείας και ελέγχου της υλοποίησης των προτάσεών του, ο οποίος σε συνεργασία με την κυβέρνηση θα καταθέτει, ανά διετία, έκθεση εφαρμογής και προόδου προς τον Πρωθυπουργό, τον πρόεδρο του Ελληνικού Κοινοβουλίου και την Ολομέλεια της Βουλής.
Πλέγμα προτάσεων σε πέντε άξονες
Το πόρισμα προτείνει ένα πλέγμα προτάσεων, καθώς επισημαίνει ότι «η ανάπτυξη δεν εκλαμβάνεται αυστηρά και αποκλειστικά με οικονομικούς όρους και δεν αποτυπώνεται μονάχα σε οικονομικές πολιτικές. Ανάπτυξη σημαίνει κοινωνική ευημερία και συνοχή, σημαίνει σύγχρονο σύστημα υποδομών, αναβαθμισμένα δίκτυα υπηρεσιών και τεχνολογίας, αλλά και ποιοτική παιδεία που ανταποκρίνεται στις ανάγκες της κοινωνίας. Σημαίνει ακόμα σεβασμός στο περιβάλλον, με πράσινες πολιτικές για την ενέργεια και τις επενδύσεις, σημαίνει εργασιακή ασφάλεια, πολιτισμική και πολιτιστική άνθιση και σεβασμός αστικών και θρησκευτικών ελευθεριών».
Οι προτάσεις του διαμορφώνονται σε πέντε άξονες δράσης:
- Αναδιαμόρφωση του πρωτογενούς τομέα της Θράκης και ενίσχυση της αναπτυξιακής δυναμικής του παραγωγικού μοντέλου της περιοχής.
- Ενεργειακή και περιβαλλοντική αναβάθμιση της Θράκης σε συνδυασμό με ένα σύγχρονο δίκτυο υποδομών.
- Αναδιάταξη του εργασιακού, οικονομικού και επενδυτικού μοντέλου για μία καινοτόμα και βιώσιμη ανάπτυξη στην εποχή της 4ης βιομηχανικής επανάστασης.
- Δημιουργία ενός δυναμικού οικοσυστήματος κοινωνικής, πολιτιστικής και οικονομικής ανάπτυξης.
- Διαπεριφερειακή και διασυνοριακή συνεργασία: η Θράκη ως brand name.
Επιδοτήσεις, μουφτείες και μεγάλα έργα
Ορισμένες από τις προτάσεις έχουν ήδη υλοποιηθεί. Το πρόβλημα της επιδότησης του μισθολογικού κόστους του 12% αντιμετωπίστηκε με συμψηφισμούς και επιδοτήσεις ύψους 100 εκατ. ευρώ σε επιχειρήσεις της περιοχής μετά από μεγάλη προσπάθεια του συντονιστή οικονομικών του προγράμματος Δημήτρη Καιρίδη. Με τον νέο αναπτυξιακό νόμο δόθηκαν στη Θράκη κίνητρα και επιδοτήσεις πρώτης ζώνης, όπως και στην Αν. Μακεδονία, το νομικό πλαίσιο για τη λειτουργία των μουφτειών και την επιλογή των επικεφαλής των τριών μουφτειών Ξάνθης, Κομοτηνής, Διδυμοτείχου εκσυγχρονίστηκε. Επίσης, το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης ενισχύθηκε με νέα τμήματα και χρηματοδότηση ώστε να γίνει το 3ο μεγαλύτερο πανεπιστήμιο στη χώρα, να συνδεθεί με το επιχειρείν και να μετατραπεί σε μοχλό ανάπτυξης για την περιοχή. Μεγάλα έργα υποδομής βρίσκονται σε εξέλιξη, όπως η Σιδηροδρομική Εγνατία, το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, η ολοκλήρωση των αγωγών TAP, IGB και του ανεξάρτητου συστήματος φυσικού αερίου της Αλεξανδρούπολης, αναβαθμίζουν την περιοχή ενεργειακά και γεωστρατηγικά.
Αλλες προτάσεις που περιλαμβάνονται στο πόρισμα είναι οι ακόλουθες: Ανάπτυξη εναλλακτικών καλλιεργειών, μετατροπή της συμβατικής κτηνοτροφικής παραγωγής σε βιολογική, χορήγηση χαμηλότοκων δανείων, δημιουργία και βελτίωση των υποδομών στον αγροτικό τομέα, αναβάθμιση του οδικού, σιδηροδρομικού, αεροπορικού και θαλάσσιου δικτύου. Προστασία της βιοποικιλότητας και των δασών, με στόχο την αποτελεσματικότερη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών και του δικτύου NATURA 2000 της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης.
Από περιοχή εντάσεων σε περιοχή συνεργασίας
Σχετικά με τις αναπτυξιακές δυνατότητες της περιοχής, θεωρείται σημαντική η ομαλοποίηση των σχέσεων με την Τουρκία και η ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής των Βαλκανίων. Μεταξύ των προτάσεων συγκαταλέγεται και η δημιουργία θεσμικά ενός φόρουμ ή οργανισμού επικοινωνίας, διαλόγου και συνεργασίας τριμερούς σχήματος μεταξύ Ελλάδας, Βουλγαρίας και Τουρκίας, που θα δραστηριοποιείται στην ευρύτερη περιοχή των Νοτίων Βαλκανίων. «Είναι αναγκαία λοιπόν μία πολιτική που θα στοχεύει στην αλλαγή της εικόνας της περιοχής, δηλαδή τη μετατροπή της από περιοχή εντάσεων σε περιοχή συνεργασίας και ειρηνικής συνύπαρξης» καταλήγει το πόρισμα.
ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΚΑΙ ΠΑΙΔΕΙΑ
Προτεραιότητα η ανασυγκρότηση και συγκράτηση του πληθυσμού
Η Θράκη, αναφέρει το πόρισμα, καθρεφτίζει το σπουδαίο πολυπολιτισμικό ψηφιδωτό που έχει να επιδείξει η Ελλάδα, τη σπουδαιότητα των κοινωνικών μας κατακτήσεων και το ευρωπαϊκό μοναδικό πλαίσιο αρχών και αξιών. Ομως, η περιοχή αντιμετωπίζει ιδιαίτερα προβλήματα δημογραφικής συρρίκνωσης και γήρανσης του πληθυσμού της, με ιδιαίτερη ένταση στον Βόρειο Εβρο και στους ορεινούς όγκους, και σημαντική μετανάστευση στο εσωτερικό και το εξωτερικό. «Προτεραιότητα λοιπόν της αναπτυξιακής πολιτικής θα πρέπει να γίνει η δημογραφική ανασυγκρότηση και η συγκράτηση πληθυσμού».
Ειδική αναφορά γίνεται στο θέμα της παιδείας και στις δράσεις αντιμετώπισης της εκπαιδευτικής φτώχειας και της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου, φαινόμενο το οποίο έχει μακροχρόνιες συνέπειες στην οικονομική και αναπτυξιακή δυναμική της περιοχής. Προτείνονται η δημιουργία νέων σχολικών κτιρίων και ο εκσυγχρονισμός των υφιστάμενων, και ειδικά για τα μειονοτικά σχολεία, κρίνεται απαραίτητος ο εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου για τη λειτουργία και διοίκησή τους και η δημιουργία νέων αναβαθμισμένων και συμπεριληπτικών σχολείων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, με ευέλικτο πρόγραμμα σπουδών και εισαγωγή της τουρκικής ως γλώσσας επιλογής.
