Οι προηγούμενες ημέρες ήταν πλήρεις προβληματισμών και ερωτήσεων για τα θέματα που αφορούν τη λειτουργία της ανώτατης εκπαίδευσης στη χώρα. Θα ανοίξουν μη κρατικά μη κερδοσκοπικά Ιδρύματα στη χώρα μας; Πότε; Με τι όρους; Τι θα σημαίνει αυτό για τα δημόσια πανεπιστήμια της; «Το Βήμα» αναζήτησε τιςαπαντήσεις σε μια σειρά από κρίσιμα ερωτήματα:
1. Ποια είναι τα κριτήρια και οι προϋποθέσεις για την ίδρυση ενός μη κρατικού πανεπιστημίου με τη μορφή παραρτήματος;
Για την αδειοδότηση παραρτήματος ξένου πανεπιστημίου θα πρέπει αυτό να αποτελείται τουλάχιστον από τρεις πανεπιστημιακές σχολές. Επιπροσθέτως, το παράρτημα του ξένου πανεπιστημίου θα πρέπει μεταξύ άλλων:
Να είναι αναγνωρισμένο και πιστοποιημένο από τη χώρα από την οποία προέρχεται, για την παροχή προγραμμάτων ανώτατης εκπαίδευσης και τη χορήγηση τίτλων σπουδών.
Τα επιμέρους προγράμματα σπουδών του που οδηγούν στην απονομή τίτλων σπουδών θα πρέπει επίσης να έχουν πιστοποιηθεί από τη διαπιστευμένη Αρχή του κράτους προέλευσης αλλά και την Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) στην Ελλάδα.
Οι τίτλοι σπουδών που θα εκδίδονται στην Ελλάδα θα είναι οι ίδιοι με τους τίτλους σπουδών που θα είχαν χορηγηθεί εάν η εκπαίδευση των φοιτητών είχε πραγματοποιηθεί εξ ολοκλήρου στο κράτος προέλευσης του πανεπιστημίου.
Οι τίτλοι σπουδών που θα εκδίδονται στην Ελλάδα θα προσδίδουν τα ίδια ακαδημαϊκά και επαγγελματικά δικαιώματα με αυτά που ισχύουν στο κράτος προέλευσης.
Τα μέλη του διδακτικού και εκπαιδευτικού προσωπικού του μη κρατικού πανεπιστημίου να έχουν διδακτορικό τίτλο σε ποσοστό άνω του 80% του συνόλου των διδασκόντων.
Σε περίπτωση ανάκλησης για οποιονδήποτε λόγο της άδειας του παραρτήματος το μητρικό Ιδρυμα θα είναι από κοινού υπεύθυνο με το παράρτημά του για την ολοκλήρωση των σπουδών των φοιτητών του τελευταίου και την απονομή σε αυτούς τίτλων σπουδών.
Να διαθέτει άδεια εκπαιδευτηρίου σύμφωνα με τον Κτιριοδομικό Κανονισμό που ισχύει σήμερα, οι δε κύριες κτιριακές υποδομές του θα πρέπει να είναι αυτοτελείς, δηλαδή να προβλέπεται ένα τουλάχιστον αυτοτελές κτίριο, να διαθέτει βιβλιοθήκη, χώρους εργαστηρίων, αίθουσες πολυμέσων, επαρκή υλικοτεχνικό εξοπλισμό κ.λπ.
Να διαθέτει οικονομική αξιοπιστία και ευρωστία, η οποία θα προκύπτει και από πενταετή οικονομοτεχνική μελέτη βιωσιμότητας, την οποία θα βεβαιώνει ελεγκτική-συμβουλευτική εταιρεία.
Να προσκομίζει εγγυητική επιστολή καλής εκτέλεσης αξιόχρεης τράπεζας ύψους 500.000 ευρώ για κάθε σχολή και να πληρώνει παράβολο ύψους 500.000 ευρώ για τη χορήγηση της άδειας λειτουργίας και εγκατάστασης.
2. Από πού θα εγκρίνονται τα προγράμματα σπουδών τους;
Οπως προκύπτει από το ρεπορτάζ του «Βήματος», τα προγράμματα σπουδών τους θα έχουν διπλή πιστοποίηση. Αφενός από την ΕΘΑΑΕ, αλλά και από την αντίστοιχη αρχή πιστοποίησης της χώρας του «μητρικού» πανεπιστημίου με το οποίο θα συνεργάζονται στην Ελλάδα.
3. Ποιος μπορεί να ιδρύσει μη κρατικό πανεπιστήμιο (κερδοσκοπική εταιρεία, πανεπιστήμιο κ.λπ.);
Το παράρτημα θα πρέπει να έχει μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα. Το ποια θα μπορεί να είναι η συγκεκριμένη νομική μορφή του και η νομική του οντότητα θα διευκρινιστεί στις διατάξεις του νόμου που αναμένουμε να δούμε τον πρώτο μήνα του 2024.
4. Μπορεί μια ιδιωτική επιχείρηση εάν έχει συνεργασία με ένα παράρτημα πανεπιστημίου της ΕΕ να ανοίξει ένα ιδιωτικό ΑΕΙ στη χώρα μας;
Η απάντηση εδώ έχει το ίδιο πνεύμα: Το παράρτημα που θα ιδρυθεί στην Ελλάδα θα πρέπει να είναι μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και αυτό να αντανακλάται στη νομική μορφή του παραρτήματος αυτού.
5. Ποιος θα καθορίζει τα δίδακτρα; Θα υπάρχει έλεγχος από το κράτος;
Τα δίδακτρα θα καθορίζονται από το κάθε πανεπιστήμιο, και αυτό θα αποτελεί στοιχείο του φακέλου που θα κατατίθεται στην ΕΘΑΑΕ. Καθώς έχει ήδη εκφραστεί ενδιαφέρον από ξένα πανεπιστήμια, υπάρχει η ασφαλής εκτίμηση ότι τα δίδακτρα θα είναι συμβατά με τα χαρακτηριστικά της χώρας μας. Παράλληλα, υπάρχει πρόβλεψη το κάθε πανεπιστήμιο να έχει την υποχρέωση με μίνιμουμ ποσόστωση να δίνει υποτροφίες σε φοιτητές του.
6. Ποιος θα δίνει άδεια για την ίδρυσή τους;
Το κάθε πανεπιστήμιο θα απευθύνει αίτημα προς το υπουργείο Παιδείας για την ίδρυση μη κρατικού μη κερδοσκοπικού ιδρύματος. Στη συνέχεια θα υποβάλλει τον πλήρη φάκελο στην ΕΘΑΑΕ, η οποία είναι αρμόδια για τον έλεγχο του φακέλου και την έγκριση του αιτήματος.
7. Πώς θα εισάγονται οι φοιτητές;
Οπως ορίζει το κάθε πανεπιστήμιο, στο πλαίσιο επίσης του φακέλου έγκρισης που θα κατατίθεται στην ΕΘΑΑΕ και με δεδομένες και τις παραμέτρους κύρους και βιωσιμότητας που θα αξιολογούνται. Φυσικά, εδώ αναμένεται ότι πολλά Ιδρύματα θα κινηθούν στο πνεύμα της μεθόδου της εισόδου με βάση το Απολυτήριο των υποψηφίων, όπως γίνεται σε πολλές χώρες του εξωτερικού. Αλλες, δε, ζητούν μια μορφή εξετάσεων για την εισαγωγή των υποψηφίων φοιτητών και φοιτητριών στα προγράμματά τους.
8. Ποιος είναι υπεύθυνος για την οργάνωση και εσωτερική τους λειτουργία;
Η οργάνωση και η εσωτερική λειτουργία των μη κρατικών μη κερδοσκοπικών παραρτημάτων ορίζονται από το ίδιο το Ιδρυμα και το μητρικό αυτού, και πάλι εντός του πλαισίου της ΕΘΑΑΕ, με κάποιες αναγκαίες προϋποθέσεις που θα ορίζει ο νόμος.
9. Θα υπάρχουν προϋποθέσεις για το διδακτικό προσωπικό;
Ναι. Οπως αναφέρουν οι απαντήσεις των αρμοδίων για τη σύνταξη του νέου νόμου που συγκέντρωσε «Το Βήμα», τα μέλη του διδακτικού και εκπαιδευτικού προσωπικού πρέπει να έχουν διδακτορικό τίτλο για το 80% τουλάχιστον του συνόλου του προσωπικού τους. Το υπόλοιπο ποσοστό (20%), όπως γίνεται και σε ανώτατα Ιδρύματα του εξωτερικού, θα αφορά θέσεις διδασκόντων που μπορεί να επιλεγεί να δοθούν σε άτομα υψηλού κοινωνικού ή άλλου κύρους, τα οποία όμως δεν διαθέτουν διδακτορικούς τίτλους.
10. Τα πτυχία τους θα είναι ισότιμα με τα κρατικά;
Ναι, θα είναι απολύτως ισότιμα.
11. Χρειάζεται αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος τα επόμενα χρόνια;
Η απάντηση που πήρε «Το Βήμα» στο ερώτημα αυτό από νομικούς κύκλους είναι ότι «η σύγχρονη συνταγματική προσέγγιση υποδεικνύει ότι το Σύνταγμα δεν μπορεί να είναι ένα απολιθωμένο σύνολο διατάξεων που ερμηνεύονται στατικά μέσα στον χρόνο». Με βάση τα παραπάνω κάποιοι μιλούν για μια σύγχρονη και επίκαιρη ανάγνωση του άρθρου 16 του Συντάγματος, υπό το φως του ενωσιακού δικαίου, που επιτρέπει τη λειτουργία παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων με την εγγύηση και εποπτεία του κράτους. Κάποιοι άλλοι επιμένουν ότι το Σύνταγμα κάθε χώρας υπερισχύει σε θέματα εθνικής κυριαρχίας, όπως η Παιδεία. Και, τέλος, άλλοι συνταγματολόγοι κρίνουν ότι το ενωσιακό δίκαιο πρέπει να συνδέεται και να «συνομιλεί» με το εθνικό δίκαιο κάθε χώρας. Το επόμενο χρονικό διάστημα είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσει σε αναλυτικές και πλούσιες προσεγγίσεις του θέματος από διαφορετικές πλευρές, έως ότου καταλήξουμε στο μοντέλο που ταιριάζει στη χώρα μας.
Πάντως, έχει ειπωθεί πολλές φορές από επίσημα χείλη ότι είναι στις προθέσεις της κυβέρνησης στην επόμενη συνταγματική μεταρρύθμιση να αναθεωρηθεί το άρθρο 16.
