Το βαρύτατο κλίμα που διαμορφώθηκε για τον ΣΥΡΙΖΑ από τη δεινή ήττα των ευρωεκλογών και την πανωλεθρία των υποψηφίων περιφερειαρχών και δημάρχων του επιδρά και επηρεάζει και τον σημερινό δεύτερο γύρο των αυτοδιοικητικών εκλογών. Η ατμόσφαιρα είναι πνιγηρή για το κυβερνών κόμμα σε όλη την Αυτοδιοίκηση και αυτό καταγράφεται ακόμα και από διεθνή ΜΜΕ, όπως η άλλοτε φιλική προς τον Αλέξη Τσίπρα βρετανική εφημερίδα «The Guardian», που μιλάει για συντριβή του ΣΥΡΙΖΑ και παραθέτει εκτιμήσεις του Ηλία Νικολακόπουλου για την αναμενόμενη επικράτηση της ΝΔ σε περιφέρειες και μεγάλους δήμους. Η αιτία; Το εκλογικό σώμα δείχνει να τιμωρεί την κυβέρνηση Τσίπρα για «όσα έπαθε η μεσαία τάξη, την αυστηρή δημοσιονομική επιτήρηση, το στυλ διακυβέρνησης και γενικά τον υπερβολικά διαβεβαιωτικό τόνο».

Ο Πρωθυπουργός ελπίζει σήμερα στην αλλαγή των συσχετισμών σε κάποιες εστίες της Αυτοδιοίκησης, ελπίζοντας να καλυφθούν οι μεγάλες αδυναμίες του ΣΥΡΙΖΑ πίσω από την σύμπηξη κοινού προοδευτικού μετώπου και γι’ αυτό στην αρχή της εβδομάδας έτεινε χείρα πολιτικής φιλίας και στο ΚΙΝΑΛ.

«Θέλω να καλέσω τους πολίτες που μας στήριξαν και μας ψήφισαν και όλους τους πολίτες να στηρίξουν με αποφασιστικότητα παντού προοδευτικά ψηφοδέλτια» είπε ο Πρωθυπουργός, για να συμπληρώσει δείχνοντας καθυστερημένα την επιθυμία για κοινό μέτωπο: «Σε κάθε δήμο και σε κάθε Περιφέρεια, και εκεί που δεν υπάρχουν υποψήφιοι του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτικής Συμμαχίας».

Η ζημιά έγινε πιο πριν

Παρά τα καλέσματα και τις επιθυμίες του Πρωθυπουργού, η ζημιά είχε γίνει πολλούς μήνες πριν, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο με περισσή αλαζονεία αδιαφόρησε να ρίξει ουσιαστικές γέφυρες σε πρόσωπα του προοδευτικού χώρου.

Αποτέλεσμα ήταν η ΝΔ να διεκδικεί την πλειοψηφία των περιφερειών, ελπίζοντας το βράδυ να έχει τις 12 από τις 13, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ υπέστη συντριπτική ήττα, χάνοντας από τον πρώτο γύρο, στις περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας, Δυτικής Μακεδονίας, Θεσσαλίας, Ηπείρου και Νοτίου Αιγαίου.

Στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ, εκτός από τα αίτια της ήττας στις ευρωεκλογές, γίνεται μεγάλη συζήτηση και κριτική για τις επιλογές που έγιναν σε δήμους και περιφέρειες, όπου σε πάρα πολλές περιπτώσεις όχι μόνο το κόμμα δεν ανοίχθηκε πραγματικά σε δυνάμεις της Κεντροαριστεράς με παρουσία στην Αυτοδιοίκηση, αλλά «κλείστηκε σαν σκαντζόχοιρος» και είχε πετάξει νωρίς «λευκή πετσέτα». Παράλληλα, το γεγονός ότι δεν πέρασαν στον δεύτερο γύρο οι περισσότεροι υποψήφιοι του ΣΥΡΙΖΑ δημιουργεί αρνητικούς συσχετισμούς εν όψει και των βουλευτικών εκλογών.

Πέρα από το γεγονός ότι πάρα πολλοί υποψήφιοι που υποστήριξε ο ΣΥΡΙΖΑ δεν πέρασαν στη δεύτερη Κυριακή, τα ποσοστά τους ήταν πολύ χαμηλά.

Ο ΣΥΡΙΖΑ είδε τον Απόστολο Τζιτζικώστα να συγκεντρώνει ένα εντυπωσιακό ποσοστό 62% στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας, με τον Χρήστο Γιαννούλη του ΣΥΡΙΖΑ να συγκεντρώνει μόλις το 11,47%. Από την πρώτη Κυριακή εκλέχθηκε και ο περιφερειάρχης Δυτικής Μακεδονίας Γεώργιος Κασαπίδης με ποσοστό 52,13% έναντι του Θόδωρου Καρυπίδη με 24,23%. Στην Ηπειρο, παρότι ο ΣΥΡΙΖΑ πήγε σχετικά καλά στις ευρωεκλογές, ο περιφερειάρχης Αλέξανδρος Καχριμάνης επανεξελέγη με ποσοστό 57,1% και ο υποψήφιος του κυβερνώντος κόμματος Γιώργος Ζάψας συγκέντρωσε 14,84%. Στο Νότιο Αιγαίο ο Γιώργος Χατζημάρκος επανεξελέγη με 53,61% και ο υποψήφιος από το ΚΙΝΑΛ Μανώλης Γλυνός έλαβε 33,7% (δεν στηρίχθηκε στις κάλπες από τον ΣΥΡΙΖΑ, παρά τη συμμαχία). Στη Θεσσαλία επανεξελέγη ο Κώστας Αγοραστός με 55,75% έναντι του Κώστα Τσιλιμίγκα (25,15%), σε μια περιοχή που δεν ήταν ισχυρή η συμμαχία ΣΥΡΙΖΑ – ΚΙΝΑΛ. Στη δε Πελοπόννησο, ο υποψήφιος του ΣΥΡΙΖΑ Γιώργος Δέδες δεν πήγε καλά, και στον β’ γύρο αναμετρούνται δύο κεντροδεξιοί: ο νυν περιφερειάρχης Πέτρος Τατούλης και ο Παναγιώτης Νίκας που στηρίζει με θέρμη η ΝΔ.

Μόνο στην Περιφέρεια Κρήτης κατόρθωσε ο ΣΥΡΙΖΑ να κερδίσει, αφού υποστήριξε τον Σταύρο Αρναουτάκη, ο οποίος είχε τη στήριξη του ΚΙΝΑΛ και εξελέγη με ποσοστό 60,78%.

Η ήττα για τον ΣΥΡΙΖΑ ήταν χαρακτηριστική και σε περιφέρειες όπως το Βόρειο Αιγαίο, όπου αναμετρούνται σήμερα δύο νεοδημοκράτες, η νυν περιφερειάρχης Χριστιάνα Καλογήρου και ο Κώστας Μουτζούρης. Στη Στερεά Ελλάδα, ο υποψήφιος του ΣΥΡΙΖΑ Δημήτρης Αναγνωστάκης ήρθε τρίτος με 14,14% και σήμερα αναμετριέται ο Φάνης Σπανός (ΝΔ) με ποσοστό 39,71% με τον Απόστολο Γκλέτσο (23,84%). Ο ΣΥΡΙΖΑ ελπίζει στη Δυτική Ελλάδα, με τον υποψήφιο όμως του ΚΙΝΑΛ Απόστολο Κατσιφάρα, που έχει απέναντί του τον Νεκτάριο Φαρμάκη. Το κυβερνών κόμμα ελπίζει στο Ιόνιο όπου η νεοδημοκράτισσα Ρόδη Κράτσα θα αναμετρηθεί με τον Θόδωρο Γαλιατσάτο, τον εκλεκτό του ΣΥΡΙΖΑ, νυν περιφερειάρχη που πήγε καλύτερα από τους περισσότερους με 22,16% έναντι 29,5%. Στην Ανατολική Μακεδονία – Θράκη επίσης δεν πήγε καλά, με ποσοστό κάτω του 15%.

Ηχηρό μήνυμα
σε δήμους

Πιο ηχηρό ήταν και το μήνυμα σε δήμους όπως η Θεσσαλονίκη και ο Πειραιάς, όπου η Κατερίνα Νοτοπούλου και ο Νίκος Μπελαβίλας αποκλείστηκαν από τον δεύτερο γύρο, ενώ και σε άλλους μεγάλους δήμους η κατάσταση ήταν τραγική.

Μια χαρακτηριστική περίπτωση είναι ο Δήμος Ιωαννίνων, όπου η ήττα ήταν συντριπτική και αποτέλεσε και κεντρικά θέμα συζήτησης. Αν και είχε δημιουργηθεί κλίμα να στηριχθεί ο Μωυσής Ελισάφ, καθηγητής Παθολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, πρόσωπο προερχόμενο από την ανανεωτική Αριστερά, το κομματικό κατεστημένο της πόλης τον απέρριψε. Το αποτέλεσμα ήταν ο Μ. Ελισάφ, που είναι και σημείο αναφοράς λόγω και της εβραϊκής καταγωγής του, να κατέβει ως ανεξάρτητος και να είναι σήμερα αντιμέτωπος με τον νυν δήμαρχο Θωμά Μπέγκα, μια κεντροαριστερή μάχη. Ο υποψήφιος του ΣΥΡΙΖΑ ήρθε πέμπτος με 5%, σε νομό με τέσσερις κυβερνητικούς βουλευτές!

Το μεγάλο πρόβλημα στον ΣΥΡΙΖΑ ήταν, όπως έλεγαν έμπειρα στελέχη, ότι δεν κατάφερε να δημιουργήσει τέσσερα χρόνια οργανωτικό μηχανισμό υποστήριξης των πολιτικών επιλογών του. Επίσης, προκλήθηκε πολύ μεγάλο πρόβλημα διότι επέλεξαν μεταγραφές της τελευταίας στιγμής, στελεχών του ΠαΣοΚ, ενώ η αδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ στην Αυτοδιοίκηση ήταν εμφανής.

Η κατάρρευση
της Δούρου

Το βάρος του ΣΥΡΙΖΑ έπεσε την εβδομάδα που πέρασε στη Ρένα Δούρου που δίνει τη μάχη σήμερα έναντι του Γιώργου Πατούλη, αλλά οι συσχετισμοί δεν είναι υπέρ της. Η νυν περιφερειάρχης, αν και είχε μεγάλη πίεση, συγκέντρωσε 19,7% έναντι 37,65% του Γ. Πατούλη που έχει διαπιστώσει το θετικό κλίμα υπέρ του από τον Γιάννη Σγουρό (ΚΙΝΑΛ) που ήρθε τρίτος και με υψηλό ποσοστό, αλλά και από περιφερειακούς συμβούλους του.

Καλά για τον ΣΥΡΙΖΑ πήγε ο Νάσος Ηλιόπουλος που αν και δεν είχε το πλεονέκτημα της αναγνωρισιμότητας, όπως π.χ. η Ρένα Δούρου, αλλά και ανακοινώθηκε ουσιαστικά την τελευταία στιγμή και αφού αναζητούσαν από τον ΣΥΡΙΖΑ το λαμπερό πρόσωπο, πήγε στον δεύτερο γύρο με 16,95% και αναμετράται με τον Κώστα Μπακογιάννη που συγκέντρωσε το πολύ μεγάλο 42,66% και έχει όπως φαίνεται και στήριξη δυνάμεων που υποστήριζαν τον Παύλο Γερουλάνο στον πρώτο γύρο.

Σε πόλεις συμβολικές για την Αριστερά ο ΣΥΡΙΖΑ δεν πήγε καλά, όπως π.χ. στα Γιάννενα που προαναφέρθηκε, στην Πάτρα και στον Βόλο, όπου ο υποψήφιος που στήριζε το κυβερνών κόμμα δεν πέρασε στον δεύτερο γύρο. Στην Πάτρα το ΚΙΝΑΛ ελπίζει με τον Γρηγόρη Αλεξόπουλο έναντι του νυν δημάρχου Κώστα Πελετίδη του ΚΚΕ που ελπίζει σε δεύτερη θητεία και έχει ισχυρό προβάδισμα με το 40,48% του πρώτου γύρου. Ο εκλεκτός του ΣΥΡΙΖΑ Γιώργος Ρώρρος ήρθε πέμπτος με 6,49%, πίσω και από τον Νίκο Νικολόπουλο.

Ο Νίκος Μπελαβίλας στον Δήμο Πειραιά κινήθηκε στο 14,63% και δεν κατάφερε να περάσει στον δεύτερο γύρο, ενώ ο Γιάννης Μώραλης μετά και το εμφατικό 45,36% αναμένεται απόψε με αντίπαλο τον Νίκο Βλαχάκο (ΝΔ) να επανεκλεγεί.

Στον Δήμο Θεσσαλονίκης η Κατερίνα Νοτοπούλου, η οποία όπως έλεγαν έκανε ουσιαστικά καμπάνια υποψήφιας βουλευτού, ήρθε τέταρτη με μόλις 13,75%, με τον Νίκο Ταχιάο (ΝΔ) να είναι πρώτος και να διεκδικεί τον δήμο με αντίπαλο τον επίσης κεντροδεξιό Κώστα Ζέρβα (κέρδισε στο νήμα τον τρίτο Γιώργο Ορφανό, πρώην βουλευτή της ΝΔ). Ειδικά στη Μακεδονία, σε πολλούς δήμους, ο ΣΥΡΙΖΑ πλήρωσε τη Συμφωνία των Πρεσπών.

Οι εκτός Βουλής κρίνουν το όριο αυτοδυναμίας

Το βασικό ερώτημα που κυριαρχεί μετά τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών είναι το όριο της αυτοδυναμίας. Εκεί ουσιαστικά επικεντρώνονται και τα επιτελεία ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ για να χαράξουν στρατηγική.

Για να υπάρξει αυτοδυναμία του πρώτου κόμματος, μεγάλο ρόλο δεν διαδραματίζει το ποσοστό της ΝΔ και του ΣΥΡΙΖΑ ή η μεταξύ τους διαφορά, αλλά εξαρτάται από τα ποσοστά των κομμάτων που δεν θα περάσουν τον πήχη του 3% και θα μείνουν εκτός Βουλής.

Με βάση τον εκλογικό νόμο Παυλόπουλου, που θα ισχύσει για τελευταία φορά στις επόμενες εκλογές, για να έχει ένα κόμμα αυτοδυναμία πρέπει να έχει κατ’ ελάχιστο 40,4%, αν δεν υπάρξουν κόμματα που θα μείνουν εκτός Βουλής, κάτι απίθανο.

Πώς μειώνεται το 40,4%

Για τον στρατηγικό σχεδιασμό τους η ΝΔ και ο ΣΥΡΙΖΑ λαμβάνουν υπόψη τους ότι για κάθε 1% που συγκεντρώνουν τα εκτός Βουλής κόμματα, αυτόματα μειώνεται κατά 0,4% το ποσοστό που χρειάζεται για την αυτοδυναμία.

Εάν π.χ. το ποσοστό των εκτός Βουλής κομμάτων είναι στο 4%, το ποσοστό αυτοδυναμίας πέφτει στο 36,4% (δηλ. από το 40,4% στο  4%, αφού 10% επί 0,4%).

Επίσης, θα φανεί κατά πόσο θα επηρεάσουν τους συσχετισμούς η αποχή, οι αναποφάσιστοι και εάν θα υπάρχει επιστροφή ψηφοφόρων στα παραδοσιακά κόμματα, ενώ μένει να καταγραφεί η δυναμική της Ελληνικής Λύσης του Κυριάκου Βελόπουλου και του ΜέΡΑ25 του Γιάνη Βαρουφάκη.

Με βάση τα αποτελέσματα της περασμένης Κυριακής, εκτός εκλογικού παιχνιδιού μένουν το Ποτάμι, οι Ανεξάρτητοι Ελληνες που δεν κατεβαίνουν στις εκλογές και η Ενωση Κεντρώων.

Σε αυτό το σενάριο οδηγούμαστε σε πεντακομματική Βουλή, ενώ εάν εισέλθει η Ελληνική Λύση, θα έχουμε εξακομματική και εάν η ΜέΡΑ25 κερδίσει το εισιτήριο, το νέο Κοινοβούλιο θα έχει επτά σχηματισμούς.

Στις ευρωεκλογές της περασμένης Κυριακής τα κόμματα που βρέθηκαν εκτός Βουλής συγκέντρωσαν αθροιστικά 21%, γεγονός που εάν είχε καταγραφεί στις εθνικές εκλογές – που δεν υπάρχει περίπτωση να συμβεί, διότι στην ευρωκάλπη η ψήφος είναι χαλαρή – ο πήχης της αυτοδυναμίας θα ήταν πάρα πολύ χαμηλά, περίπου στο 31%.

Επί της ουσίας, το πρώτο κόμμα των εθνικών εκλογών θέλει, για να έχει περισσότερες ευκαιρίες για αυτοδυναμία, όσο το δυνατόν περισσότερα κόμματα εκτός Βουλής. Οπως εκτιμούν πολιτικοί αναλυτές σε περίπτωση εξακομματικής Βουλής, το ποσοστό των κομμάτων που θα μείνουν εκτός Βουλής θα κυμανθεί από 8% ως 11%, που σημαίνει ότι ο πήχης της αυτοδυναμίας θα είναι μεταξύ 36%-37%, ενώ εάν έχουμε επτακομματική Βουλή, θα ανέβει και θα προσεγγίσει το 38%-39%. Αν θεωρητικά το ποσοστό των κομμάτων που μείνουν εκτός Βουλής είναι στο 13%, το ποσοστό που απαιτείται για την αυτοδυναμία είναι 35,2%.