Συντονισμός: Άγγελος Σκορδάς
Γράφουν: Ηλιάνα Δανέζη, Πέτρος Κωνσταντινίδης, Γιωργος Μουρμουρης, Παναγιώτης Σωτήρης, Γιώργος Φωκιανός
Μια διελκυστίνδα εκτυλίσσεται μεταξύ κεντρικής και τοπικής διοίκησης με φόντο τις καταστροφικές πυρκαγιές που το τελευταίο δεκαπενθήμερο κατέστρεψαν τεράστιες εκτάσεις αρχικά σε Αττική και Κορινθία και κατόπιν σε Ρόδο, Κέρκυρα, Μαγνησία και άλλες περιοχές της χώρας. Πρόκειται για το «μπαλάκι των ευθυνών» το οποίο η κυβέρνηση «πετά» στους ΟΤΑ και οι τελευταίοι επιστρέφουν στο κεντρικό κράτος.
Πού πήγαν τα χρήματα;
«Πέτρα του σκανδάλου» αποτελεί το ύψος και ο τρόπος αξιοποίησης των κονδυλίων που διατέθηκαν στους ΟΤΑ για δράσεις αντιπυρικής προστασίας. Σε ραδιοφωνική του συνέντευξη στις 18 Ιουλίου, ο βουλευτής Ανατολικής Αττικής της ΝΔ και πρώην αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών Στέλιος Πέτσας υπογράμμισε ότι τα κονδύλια που χορηγήθηκαν εφέτος στους δήμους ήταν 36% υψηλότερα σε σύγκριση με το 2021. «Εφέτος έχουν διατεθεί από το υπουργείο Εσωτερικών από τον Μάρτιο 25 εκατομμύρια ευρώ σε δήμους και συνδέσμους δήμων για να αντιμετωπίσουν θέματα της αντιπυρικής περιόδου, έναντι 18,4 εκατ. ευρώ που ήταν μέχρι το 2021» σημείωσε ο κ. Πέτσας, τονίζοντας ότι «όταν τελειώσει η αντιπυρική περίοδος θα έχουμε και πλήρη απολογισμό για το πού πήγαν αυτά τα χρήματα».
Από την πλευρά του ο υπουργός Επικρατείας Μάκης Βορίδης σε τηλεοπτική του συνέντευξη την ίδια ημέρα δήλωσε ότι δόθηκαν κατά 20% περισσότερα χρήματα σε σχέση με το 2022 στους δήμους και μάλιστα πιο έγκαιρα από ποτέ, για να καθαριστούν εκτάσεις και να υπάρχει χρόνος προετοιμασίας.
«Δεν έχουν τη δυνατότητα οι αποκεντρωμένες διοικήσεις να πάνε να δουν αν ο κάθε εργολάβος κάνει καλά τη δουλειά του. Εδώ, λοιπόν, υπάρχει και η ευθύνη ενός εκάστου εκ των δημάρχων που κάνουν χρήση των κονδυλίων και των ποσών. Γι’ αυτό λέγεται αυτοδιοίκηση. Εμείς αλλάξαμε τη νομοθεσία και σε περιπτώσεις που δεν επιμελείται ο ιδιοκτήτης (σ.σ.: τον καθαρισμό οικοπέδου) μπορεί να παρέμβει ο δήμος και δεν υπάρχει κανένα νομικό πρόβλημα εδώ. Αρα, διαμορφώσαμε το θεσμικό πλαίσιο αλλά γεννώνται πάντοτε ζητήματα ελέγχου» σημείωσε ο κ. Βορίδης.
Η απάντηση ήρθε την επόμενη ημέρα, από το προεδρείο της ΚΕΔΕ. «Οι φωτιές δεν ξεκίνησαν από την πλατεία Συντάγματος και πήγαν στα δάση, δεν ξεκίνησαν δηλαδή από περιοχές ευθύνης – κατά τον νόμο και τον κοινό νου – των δήμων αλλά ξεκίνησαν από δασικές και αγροτικές περιοχές, την ευθύνη για τους καθαρισμούς των οποίων δεν φέρουν οι οικείοι δήμοι. Την ευθύνη φέρουν αποκλειστικά η Δασική Υπηρεσία, ο ΔΕΔΔΗΕ κ.λπ.» υπογράμμισε ο πρόεδρος της Ενωσης, Λάζαρος Κυρίζογλου.
Αναφορικά με τα 25 εκατομμύρια ευρώ που δόθηκαν στους ΟΤΑ για δράσεις αντιπυρικής προετοιμασίας, ο κ. Κυρίζογλου σημείωσε ότι «είναι θετικό το γεγονός ότι υπήρξε αύξηση της επιχορήγησης, το αναγνωρίζουμε, αλλά σε καμία περίπτωση δεν επαρκούν τα συγκεκριμένα κονδύλια». Τόνισε ακόμη ότι μπορεί εφέτος οι συμβάσεις για την πρόσληψη των εποχικού προσωπικού πυροπροστασίας να έγιναν πεντάμηνες από τετράμηνες, αλλά «είναι αναγκαίο αυτές να γίνουν εξάμηνες έτσι ώστε να συμπίπτουν με την αντιπυρική περίοδο. Σε ό,τι αφορά το προσωπικό για την πολιτική προστασία, οι συμβάσεις θα πρέπει να γίνουν οκτάμηνες».
Η χρηματοδότηση από το ΥΠΕΣ
Η απόφαση του υπουργείου Εσωτερικών για την κατανομή 23.140.000 ευρώ από τους κεντρικούς αυτοτελείς πόρους του 2023 προς τους δήμους της χώρας για την κάλυψη δράσεων πυροπροστασίας ελήφθη στις 29 Μαρτίου 2023. Τα υπόλοιπα 1.860.000 ευρώ με τα οποία προκύπτει το άθροισμα των 25 εκατ. ευρώ διατέθηκαν σε Συνδέσμους Δήμων.
Οπως αναφέρεται στο σχετικό έγγραφο του ΥΠΕΣ, «για την κατανομή του ανωτέρω χρηματικού ποσού ελήφθη υπόψη η σχετική πρόταση της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, η οποία καταρτίστηκε βάσει κριτηρίων που συνδέονται με τον κίνδυνο πυρκαγιών, το ποσοστό δασοκάλυψης, δημογραφικά στοιχεία κ.λπ.».
Τα κονδύλια μπορούσαν να διατεθούν για δράσεις όπως προληπτικοί καθαρισμοί βλάστησης σε άλση, πάρκα και κατασκηνώσεις, απομάκρυνση υπολειμμάτων από καθαρισμούς ιδιωτών, για καθαρισμούς βλάστησης στη ζώνη μείξης δασών πόλεων, για συμβολή των δήμων στη συντήρηση και βελτίωση του δασικού οδικού δικτύου, για φροντίδα των ΧΑΔΑ (χωματερών), ενίσχυση εθελοντικών δράσεων, προμήθεια εξοπλισμού, λειτουργικά έξοδα και κάλυψη δαπανών μίσθωσης οχημάτων και μηχανημάτων. Το έγγραφο περιλαμβάνει αναλυτικό πίνακα με τα ποσά που έλαβαν οι δήμοι, τα οποία ξεκινούν από τις 8.000 ευρώ (Δήμος Σικίνου) και φτάνουν ως τις 280.000 ευρώ (Δήμος Ρόδου). Αρκούν όμως τα χρήματα για τις δράσεις πυροπροστασίας;
Τι λένε οι δήμαρχοι
«Μας έχουν ανατεθεί πολλές αρμοδιότητες χωρίς χρήματα, για να μπορούν ορισμένοι να μας κατηγορούν» λέει στο «Βήμα» ο Γιώργος Γκιώνης, δήμαρχος Λουτρακίου-Περαχώρας, μιας εκ των περιοχών που επλήγησαν από τις πρόσφατες πυρκαγιές. Βάσει του εγγράφου του ΥΠΕΣ, ο εν λόγω δήμος έλαβε 153.000 ευρώ για δράσεις αντιπυρικής προστασίας. «Τι να καλύψω με 153.000 ευρώ;» αναρωτιέται ο κ. Γκιώνης. «Με τι μηχανήματα, με ποιο ανθρώπινο δυναμικό και ποια από όλες τις υποχρεώσεις να εκπληρώσω;». Ο δήμαρχος Λουτρακίου-Περαχώρας κάνει λόγο για ελλιπή χρηματοδότηση, ελλείψεις προσωπικού και μηχανημάτων αλλά και ένα προβληματικό θεσμικό πλαίσιο αναφορικά με τη δυνατότητα καθαρισμού οικοπέδων ιδιωτών.
«Οι καθαρισμοί των οικοπέδων είναι ένα ζήτημα αρκετά πολύπλοκο» εξηγεί από την πλευρά του ο Ευάγγελος Μπουρνούς, δήμαρχος Ραφήνας-Πικερμίου. Ο δήμος του έλαβε εφέτος 180.000 ευρώ για δράσεις αντιπυρικής προστασίας, όμως όπως σημειώνει η χρηματοδότηση «θα θέλαμε να είναι τριπλάσια». Μεγάλο «βραχνά» αποτελεί ο καθαρισμός των ιδιωτικών οικοπέδων: «Οταν αυτή τη στιγμή έχω 30.000 αδόμητα οικόπεδα εντός σχεδίου, αντιλαμβάνεστε ότι δεν έχουν καθαριστεί όλα. Ομως οι καθαρισμοί έχουν φτάσει περίπου στο 80%» σημειώνει.
Οπως εξηγεί, αν και βάσει νομοθεσίας οι δήμοι έχουν τη δυνατότητα να επεμβαίνουν σε ιδιωτικά οικόπεδα και να στέλνουν τον «λογαριασμό» του καθαρισμού στον ιδιοκτήτη, αυτό στην πράξη αποδεικνύεται πιο περίπλοκο: Η αναζήτηση των ιδιοκτητών γίνεται μέσω του Κτηματολογίου, όπου όμως τα στοιχεία τους δεν είναι πάντοτε επικαιροποιημένα. «Στέλνουμε χιλιάδες επιστολές προς τους ιδιοκτήτες, και κάποιες από αυτές πάνε στον βρόντο» εξηγεί ο δήμαρχος Ραφήνας-Πικερμίου, σημειώνοντας ότι απαιτείται πρόσβαση στο Ε1 των ιδιοκτητών ώστε να βεβαιώνεται ο τόπος κατοικίας τους.
Διαφορετική είναι η οπτική του Χρήστου Στάθη, δημάρχου Μάνδρας-Ειδυλλίας, μιας ακόμα εκ των περιοχών που υπέστησαν σοβαρές καταστροφές από τις πυρκαγιές των προηγούμενων ημερών. «Οσα λεφτά και να είχαμε δεν θα μπορούσαμε να σταματήσουμε τη φωτιά» σημειώνει. Ο δήμος του έλαβε 190.000 ευρώ για δράσεις πυροπροστασίας, χρήματα με τα οποία προσελήφθησαν 30 άτομα με πεντάμηνες συμβάσεις για τον τομέα της πυρασφάλειας, ενώ «έτρεξαν» τέσσερις εργολαβίες για κλαδεύσεις δέντρων στις τέσσερις διαφορετικές δημοτικές ενότητες. Οπως όμως σημειώνει ο δήμαρχος στο «Βήμα», «καλύτερα να είχαν δώσει σε εμένα 100.000 και τις 90.000 στην Πυροσβεστική, να είχε επιπλέον αεροπλάνα». Στον απόηχο της καταστροφής από την πυρκαγιά, ο κ. Στάθης εμφανίζεται ανήσυχος για πλημμύρες στην περιοχή, που τον Νοέμβριο του 2017 είχε μετρήσει 24 νεκρούς μετά από μια ισχυρή νεροποντή.
Ποια είναι η εικόνα του κεντρικού κράτους αναφορικά με τη διαχείριση από τους ΟΤΑ των κονδυλίων που διατέθηκαν για δράσεις αντιπυρικής προστασίας;
«Η εικόνα που έχω είναι ότι η συντριπτική πλειοψηφία των δήμων έχει δαπανήσει παραπάνω χρήματα από αυτά που έχει πάρει από το υπουργείο Εσωτερικών (σ.σ.: για δράσεις αντιπυρικής προστασίας)» λέει στο «Βήμα» ο Γρηγόρης Ζαφειρόπουλος, γραμματέας Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής.
Οπως σημειώνει, σε συνέχεια εγγράφου που εστάλη τον Ιούνιο από το υπουργείο Εσωτερικών, το οποίο ζητούσε από τους δήμους να κοινοποιήσουν στις αποκεντρωμένες διοικήσεις τα σχέδια δράσης τους για τις δασικές πυρκαγιές, την προηγούμενη εβδομάδα εστάλη νέο έγγραφο από τις αποκεντρωμένες διοικήσεις που ζητούσε από κάθε δήμο να ενημερώσει για τις δράσεις πυροπροστασίας στις οποίες προχώρησε.
Σύμφωνα με τον κ. Ζαφειρόπουλο, αυτό που διερευνά η υπηρεσία είναι «εάν υπάρχει κάποιος δήμος ο οποίος στα ποσά που πήρε από το ΥΠΕΣ έχει βάλει δράσεις που κανονικά δεν προβλέπονται στους όρους κατανομής των χρημάτων».
Οπως σημειώνει ο ίδιος, ένας δήμος, ο Δήμος Σαρωνικού, ο οποίος μάλιστα επλήγη την προηγούμενη εβδομάδα από τη μεγάλη πυρκαγιά που ξεκίνησε από την Κερατέα, είχε υπολογίσει δικαστικά έξοδα και αμοιβές δικηγόρων για τους συμβασιούχους στα κονδύλια που προβλέπονται για την πολιτική προστασία. Πάντως, όπως διευκρινίζει ο γραμματέας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής, «αυτό το διερευνούμε, για να έχουμε μια σωστή εικόνα και να μην υπάρχει κάποια παρανόηση. Για αυτό έχουμε ζητήσει και το απολογιστικό έγγραφο, όπου η υπηρεσία κάνει τη σχετική αντιπαραβολή». «Το Βήμα» επιχείρησε επανειλημμένα να επικοινωνήσει με τον δήμαρχο Σαρωνικού, χωρίς επιτυχία.
