Ξεκινούν σήμερα, Δευτέρα 4 Νομεβρίου 2024, στις Βρυξέλλες, ενώπιον των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, οι ακροάσεις των υποψήφιων επιτρόπων της δεύτερης Επιτροπής της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, οι οποίες αναμένεται να ολοκληρωθούν στις 12 Νοεμβρίου. Ανάμεσα στους επιτρόπους που θα περάσουν από ακρόαση την πρώτη κιόλας ημέρα, σήμερα Δευτέρα, είναι ο Ελληνας προτεινόμενος επίτροπος Μεταφορών και Τουρισμού, Απόστολος Τζιτζικώστας. Στόχος είναι η νέα Επιτροπή να αναλάβει καθήκοντα την 1η Δεκεμβρίου.
Η διαδικασία ορίζει πως κάθε επίτροπος που έχει επιλέξει η πρόεδρος της Κομισιόν θα παρουσιαστεί ενώπιον της αρμόδιας κοινοβουλευτικής επιτροπής (ή επιτροπών) ανάλογα με το χαρτοφυλάκιο που προορίζεται να αναλάβει. Οι ακροάσεις αυτές θα έχουν μέγιστη διάρκεια τις τρεις ώρες η καθεμία. Μετά την ολοκλήρωση των ακροάσεων τα μέλη των επιτροπών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα πρέπει να συμφωνήσουν με πλειοψηφία δύο τρίτων στον διορισμό του κάθε υποψηφίου, ενώ δεν αποκλείεται να χρειαστεί να τεθούν διευκρινιστικές γραπτές ερωτήσεις ή να πραγματοποιηθεί δεύτερη ακρόαση.
Υπενθυμίζεται ότι κατά τη διαδικασία ανάδειξης της προηγούμενης Επιτροπής, το 2019, η Γαλλίδα Σιλβί Γκουλάρ, υποψήφια επίτροπος για την Εσωτερική Αγορά, δεν κατάφερε να λάβει την υποστήριξη των ευρωβουλευτών. Δεν αποτελεί όμως μοναδική περίπτωση. Από το 2004 και έπειτα το Ευρωκοινοβούλιο έχει απορρίψει τουλάχιστον έναν υποψήφιο σε κάθε διαδικασία ανάδειξης νέας Επιτροπής. Συγκεκριμένα, συνολικά επτά υποψήφιοι επίτροποι τα τελευταία 20 χρόνια δεν κατάφεραν να εκλεγούν στο αξίωμα για το οποίο προτάθηκαν. Σε αυτή την περίπτωση, το κράτος-μέλος από το οποίο προέρχεται ο επίτροπος που «κόπηκε» από τους ευρωβουλευτές προτείνει νέο πρόσωπο στη θέση του.
Οι υποψήφιοι που «κινδυνεύουν»
Οσον αφορά το προτεινόμενο Κολέγιο των Επιτρόπων, που θα υποστεί τη βάσανο των ακροάσεων αρχής γενομένης από αύριο, στους διαδρόμους των Βρυξελλών συζητούνται τέσσερα ονόματα τα οποία πιθανώς να αντιμετωπίσουν πρόβλημα με την εκλογή τους. Πρώτα απ’ όλα, εκείνο του Ούγγρου Ολιβερ Βαρχέλι, επιτρόπου Γειτονίας και Διεύρυνσης στην απελθούσα Επιτροπή, ο οποίος αυτή τη φορά προτείνεται για το χαρτοφυλάκιο της Υγείας και της Ευημερίας των Ζώων. Πέραν από την ένθερμη υποστήριξή του στον ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτορ Ορμπαν, ο οποίος αποτελεί εδώ και καιρό «κόκκινο πανί» για τις Βρυξέλλες, η θητεία του Βαρχέλι στο σημερινό πόστο του χαρακτηρίζεται το λιγότερο αμφιλεγόμενη.
Ως επίτροπος για τη Γειτονία και τη Διεύρυνση, ο Βαρχέλι αντιμετώπισε κριτική για τη θετική του στάση απέναντι σε υποψήφιες προς ένταξη χώρες οι οποίες επανειλημμένα παραβίαζαν τις αρχές του κράτους δικαίου και της ομαλής δημοκρατικής λειτουργίας. Συν τοις άλλοις, το 2023 είχε αποκαλέσει μερίδα ευρωβουλευτών «ηλίθιους» κατά τη διάρκεια συζήτησης για τα Δυτικά Βαλκάνια. Η μη εκλογή του Βαρχέλι όμως πιθανώς να δημιουργήσει μεγαλύτερο πρόβλημα στην ανάδειξη της νέας Επιτροπής, καθώς υπάρχει η ανησυχία ότι θα οδηγούσε σε μια κατάσταση «ομηρείας» της Κομισιόν από τον Βίκτορ Ορμπαν, ο οποίος δεν θα προτείνει κάποιον αντικαταστάτη. Ακόμα κι έτσι, ο Βαρχέλι παραμένει ο υποψήφιος που συγκεντρώνει τις περισσότερες πιθανότητες να μην εκλεγεί.
Μια άλλη περίπτωση για την οποία είναι πιθανό να υπάρξουν ενστάσεις είναι εκείνη της βελγίδας υπουργού Εξωτερικών, Χάτζα Λαμπίμπ, η οποία προτείνεται για το χαρτοφυλάκιο της Ανθρωπιστική Βοήθειας, της Διαχείρισης Κρίσεων και της Ισότητας. Κύρια αιτία ενστάσεων αποτελεί το χρηματοδοτούμενο από τη Ρωσία ταξίδι της στην κατεχόμενη Κριμαία το 2021, όταν ακόμη εργαζόταν ως δημοσιογράφος. Σε συνέντευξή της μετά το ταξίδι η Λαμπίμπ ρωτήθηκε αν είχε επιστρέψει από την Ουκρανία ή τη Ρωσία και απάντησε: «Χρειάζεται ρωσική βίζα για να προσγειωθεί κανείς στο αεροδρόμιο της Σεβαστούπολης».
Πρόβλημα με την εκλογή του δεν αποκλείεται να αντιμετωπίσει και ο «εκλεκτός» της ιταλίδας πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι, Ραφαέλε Φίτο. Ο ιταλός πολιτικός, ο οποίος προτείνεται για τον ρόλο του εκτελεστικού αντιπροέδρου για τη Συνοχή και τις Μεταρρυθμίσεις, είναι το μόνο μέλος της νέας Επιτροπής που έχει προταθεί από την ακροδεξιά ευρωομάδα των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR). Για τον λόγο αυτόν είναι πιθανό να μην ψηφιστεί από τους Σοσιαλιστές, τους Πράσινους και τους Φιλελεύθερους, οι οποίοι βλέπουν τη Μελόνι ως μια επικίνδυνη υπερσυντηρητική ηγέτιδα που θέλει να καταστήσει τις ακροδεξιές της θέσεις ευρύτερα αποδεκτές.
Επιπλέον, και η Mάρτα Κος από τη Σλοβενία, η οποία προτείνεται για το χαρτοφυλάκιο της Διεύρυνσης, αναμένεται να περάσει δύσκολα κατά τη διάρκεια της ακρόασής της, καθώς θα πρέπει να απαντήσει σε ερωτήσεις σχετικά με το παρελθόν της. Η Κος παραιτήθηκε από τη θέση της πρέσβειρας της Σλοβενίας στη Γερμανία και στην Ελβετία το 2020, έπειτα από καταγγελίες για κακοδιαχείριση, ενώ και η σχέση της με μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες λόμπι στον κόσμο, την Kreab, για την οποία έχει εργαστεί στο παρελθόν, δεν θα περάσει απαρατήρητη.
Οσον αφορά τον έλληνα προτεινόμενο επίτροπο Μεταφορών και Τουρισμού, Απόστολο Τζιτζικώστα, παρότι δημιουργεί αντιδράσεις η έντονη διαφωνία που είχε εκφράσει για τη Συμφωνία των Πρεσπών, η οποία έλυσε ένα από τα πολύ σημαντικά ζητήματα μεταξύ της ΕΕ και της υποψήφιας προς ένταξη Βόρειας Μακεδονίας, εν τούτοις το γεγονός ότι προέρχεται από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), τη μεγαλύτερη δύναμη στο Ευρωκοινοβούλιο, του παρέχει μια σχετική ασφάλεια όσον αφορά την εκλογή του.
Οι υποσχέσεις της Φον ντερ Λάιεν
Την ίδια ώρα η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, καλείται να φέρει εις πέρας το συντομότερο τις υποσχέσεις που έδωσε κατά το δύσκολο διάστημα των διαπραγματεύσεων για την επανεκλογή της τον περασμένο Ιούλιο. Εχοντας να αντιμετωπίσει μια δύσκολη εξίσωση, προχώρησε σε σωρεία υποσχέσεων κυρίως προς τους Σοσιαλιστές και τους Πράσινους, με αντάλλαγμα τη στήριξή τους, η οποία της χάρισε μια σχετικά άνετη πλειοψηφία.
Ηδη όμως προτού αναλάβει καθήκοντα η νέα Επιτροπή εγείρονται σημαντικές αμφιβολίες για το κατά πόσο θα μπορέσει να τις εκπληρώσει. Τόσο η απουσία ολοκληρωμένου σχεδίου για τη στεγαστική κρίση όσο και οι υπέρμετρα φιλόδοξοι στόχοι της νέας Καθαρής Βιομηχανικής Συμφωνίας, την οποία η Φον ντερ Λάιεν δεσμεύθηκε να προχωρήσει μέσα στις πρώτες 100 ημέρες της νέας Επιτροπής, έχουν δώσει το έναυσμα για τη σχετική συζήτηση. Οι αμφιβολίες αυτές αναμένεται να ενταθούν ακόμα περισσότερο σε περίπτωση που λάβει σάρκα και οστά το σενάριο περί καθυστέρησης της απαγόρευσης πώλησης οχημάτων εσωτερικής καύσης στην ΕΕ, που έχει οριστεί για το 2035 και για το οποίο πιέζουν οι αυτοκινητοβιομηχανίες.
