Τα ζητήματα της κοινωνικής ένταξης των Ρομά έρχονται στην επικαιρότητα συνήθως ως μεθύστερη ανάλυση μετά από γεγονότα που απασχολούν το αστυνομικό ρεπορτάζ.

Διαβάστε επίσης: Θεσσαλονίκη: Ελεύθερος με όρο o αστυνομικός που πυροβόλησε τον 16χρονο Ρομά

Αυτό από μόνο του αποτελεί δομικό πρόβλημα. Πρέπει κάτι δυσάρεστο να συμβεί, να απασχολήσει (και συνήθως να πολώσει) την κοινή γνώμη για να στρέψουμε το βλέμμα μας στα ζητήματα αυτά.

Κι όταν η επικαιρότητα του θέματος περάσει, η δημόσια συζήτηση να αναμένει να εστιάσει ξανά στο ζήτημα αυτό, στις επόμενες αφορμές από το αστυνομικό ρεπορτάζ.

Ο θάνατος του Κώστα Φραγκούλη από σφαίρα αστυνομικού στη Θεσσαλονίκη είναι προφανώς ένα τέτοιο περιστατικό.

Η κοινωνική ένταξη των Ρομά προφανώς είναι ένα πολύ δύσκολο ζήτημα. Μία από τις αφετηρίες της δυσκολίας έχει σίγουρα να κάνει με το γεγονός ότι η πολιτική βούληση όλων των κυβερνήσεων είναι περιορισμένη. Τα βραχυπρόθεσμα πολιτικά οφέλη από τέτοιες πρωτοβουλίες είναι πολύ μικρότερα από το αντίστοιχο πολιτικό κόστος, αποθαρρύνοντας ολοκληρωμένες κυβερνητικές δράσεις. Ενώ το όποιο όφελος υπό συνθήκες θα απαιτούσε πολύ καιρό για να φανεί, υπερβαίνοντας σίγουρα τον χρόνο ζωής μιας τετραετίας, οι αντιδράσεις από τον υπόλοιπο πληθυσμό θα ήταν πολύ πιο άμεσες.

Ακριβώς το παραπάνω δομικό πρόβλημα είναι που υποδεικνύει την ανάγκη σχεδιασμού μιας πραγματικά εθνικής στρατηγικής για την κοινωνική ένταξη των Ρομά, που να περιλαμβάνει τη μεγαλύτερη δυνατή συναίνεση μεταξύ των πολιτικών κομμάτων. Με αυτόν τον τρόπο, το βραχυπρόθεσμο πολιτικό κόστος θα μπορούσε δυνητικά να επιμεριστεί, έτσι ώστε να γίνει εφικτό να υπάρξουν μακροπρόθεσμα θετικές συνέπειες.

Κακά τα ψέματα, η συνύπαρξη με τους Ρομά δεν είναι αρμονική σε πολλές περιοχές της χώρας. Αυτό όμως είναι ένδειξη διαχρονικής αποτυχίας των κοινωνικών πολιτικών που διακηρύσσονται συχνά προεκλογικά, διεκδικώντας την ψήφο των πληθυσμών αυτών και στην καλύτερη περίπτωση εφαρμόζονται αποσπασματικά. Στη χειρότερη δεν εφαρμόζονται καθόλου.

Αυτή η διαχρονική αποτυχία των πολιτικών ένταξης είναι που υποδαυλίζει την κοινωνική ένταση και τρέφει τον κοινωνικό ρατσισμό και αυτοματισμό. Χωρίς ειδικό σχεδιασμό που να περιλαμβάνει τις κοινωνικές ιδιαιτερότητες των Ρομά, χωρίς ειδικές εκστρατείες προσέγγισης και αποκατάστασης εμπιστοσύνης και χωρίς επικοινωνία με την ουσιαστική έννοια, το τρίπτυχο «στέγαση – εκπαίδευση – εργασία» που είναι το πιο συνηθισμένο (ρητορικά) πλαίσιο πολιτικής θα παραμένει απλά δήλωση καλών προθέσεων.

Για να αντιμετωπιστούν όμως οι κοινωνικές εντάσεις απαιτείται κάτι παραπάνω από καλές προθέσεις.