«Η αιωνιότητα έχει πολύ μεγάλη διάρκεια, ιδίως προς το τέλος» θα συμβούλευε ο Κάφκα τον πρώην επικεφαλής της ΕΛΣΤΑΤ Ανδρέα Γεωργίου αν υπήρχε τρόπος να γεφυρωθεί ο σχεδόν ένας αιώνας που τους χωρίζει. Με όσα υπέστη από το 2010 ως και την περασμένη Τρίτη, ο Γεωργίου θα μπορούσε να είναι ο κεντρικός χαρακτήρας, ο Γ. ας πούμε, ενός συνθλιπτικού πολιτικοδικαστικού μικροσύμπαντος, με τη διαφορά ότι τα τελευταία κεφάλαια της παράλογης περιπέτειάς του γράφονται από άλλον συγγραφέα.
Τη Δευτέρα έγινε γνωστό ότι το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (ΝΣΚ) προσέφυγε στις 8 Ιουνίου στο Μεγάλο Τμήμα (Ολομέλεια) του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) κατά της απόφασης του αρμόδιου τμήματος που εκδόθηκε τον Μάρτιο και δικαίωνε τον Γεωργίου. Το ΕΔΔΑ είχε κρίνει ότι ο Αρειος Πάγος παραβίασε το άρθρο 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) επειδή αρνήθηκε να απευθύνει προδικαστικό ερώτημα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης σχετικά με τη νομοθεσία περί ΕΛΣΤΑΤ. Η απάντηση του ΔΕΕ σε ένα τέτοιο προδικαστικό ερώτημα θα οδηγούσε τότε στην αναγκαστική αθώωση του Γεωργίου.
Η παρέμβαση Χατζηδάκη να αποσυρθεί το αίτημα
Μόλις έμαθε από τα μέσα ενημέρωσης το Μέγαρο Μαξίμου τι είχε συμβεί, ξεκίνησε αμέσως έρευνα και την Τρίτη το απόγευμα ο εποπτεύων υπουργός Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης ζήτησε από το ΝΣΚ να αποσύρει το αίτημά του. Την Τετάρτη το ΝΣΚ, παρότι απολαμβάνει μεγάλο βαθμό ανεξαρτησίας μέσα από ένα ελαφρώς ασαφές νομικό πλαίσιο και υπόκειται σε τυπικές εσωτερικές διαδικασίες, απέσυρε με εντυπωσιακά αστραπιαία ταχύτητα το αίτημά του προς το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Το ΝΣΚ εποπτεύεται από το υπουργείο Οικονομικών και όχι από το υπουργείο Δικαιοσύνης, όπως πίστεψαν όσοι έσπευσαν να επιτεθούν στον Γιώργο Φλωρίδη επειδή δήθεν έβαλε την υπογραφή του στην παραπάνω προσφυγή.
Φαντάζει ελαφρώς εξευτελιστικό για έναν θεσμό όπως το ΝΣΚ, με το κύρος που κατέκτησε στα 141 χρόνια λειτουργίας του, να στέλνει μια προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και μέσα σε έναν μήνα να την αποσύρει ταχύτατα χωρίς ουσιαστική αιτιολογία. Πότε είχε δίκιο, στις 8 Ιουνίου που κατέθεσε το αίτημα ή στις 5 Ιουλίου που το απέσυρε, έπειτα από πολιτική προτροπή, χωρίς να υπερασπιστεί την προηγούμενη θέση του ούτε εσωτερικά, στην ελληνική διοίκηση; Στο γραφείο του υπουργού Οικονομικών έφτασε αμέσως μετά την ανακοίνωσή του ένα υπηρεσιακό σημείωμα με τη διαδικασία που απαιτείται για την απόσυρση του αιτήματος προς το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, χωρίς ενημέρωση για το τι είχε προηγηθεί.
Πρόεδρος του ΝΣΚ από τον Ιούνιο του 2021 ήταν η Ευγενία Βελώνη, η οποία αφυπηρέτησε στις 30 Ιουνίου 2023, και αυτή η προσφυγή θα πρέπει να ήταν ένα από τα τελευταία σημαντικά πράγματα που υπέγραψε προτού αποχωρήσει από την υπηρεσία. Η Βελώνη, σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν πολύ καλά τον μικρόκοσμο του ΝΣΚ, είναι ένα ιδιόρρυθμο άτομο, πολύ καλά δικτυωμένη στη ΝΔ και ιδίως στο περιβάλλον του πρώην Προέδρου της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου.
Η κατάθεση της προσφυγής άρον-άρον μοιάζει με μεθόδευση
Η ίδια δεν έκρυβε τις γνωριμίες της και αυτά ήταν περίπου κοινή γνώση στον χώρο που κινούνταν, οπότε κανένας από τους συναδέλφους της δεν εξεπλάγη όταν την επέλεξε ο Χρήστος Σταϊκούρας, της «καραμανλικής» πτέρυγας, ως πρόεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους. Το τελευταίο διάστημα, η Βελώνη εξαιτίας ενός σοβαρού προβλήματος υγείας, το οποίο κατέστησε αδύνατη την επικοινωνία μας μαζί της, απουσίαζε για μεγάλα χρονικά διαστήματα από την εργασία της. Η προσφυγή πάντως φέρει την υπογραφή της.
Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου που δικαίωνε τον Γεωργίου δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο του 2023 και η προσφυγή κατά αυτής τον Ιούνιο, στη διάρκεια της θητείας της υπηρεσιακής κυβέρνησης, παρότι η προθεσμία για την άσκησή της είναι περίπου ένας χρόνος. Αρα δεν υπήρχε καμία βιασύνη να κατατεθεί άρον-άρον η προσφυγή λίγες μέρες προτού εκλεγεί η πολιτική κυβέρνηση και με έναν τρόπο που, ακόμα και αν δεν είναι, μοιάζει με μεθόδευση.
Δεν ενημερώθηκε ούτε ο υπηρεσιακός υπουργός
Ο υπηρεσιακός υπουργός Οικονομικών Θεόδωρος Πελαγίδης δεν ενημερώθηκε, έστω ατύπως, για ένα θέμα με φανερές πολιτικές προεκτάσεις, παρότι πηγές του ΝΣΚ υποστηρίζουν ότι η πάγια τακτική τους είναι να βρίσκονται σε επικοινωνία με την κυβέρνηση ή με φορείς του Δημοσίου για υποθέσεις που δεν έχουν αμιγώς νομικό χαρακτήρα. Αρα, δημιουργεί απορίες γιατί ένα θέμα με τις διαστάσεις που έχει λάβει η υπόθεση Γεωργίου διατηρήθηκε τόσο κάτω από τα ραντάρ.
Οι απίστευτες δικαιολογίες περί γραφειοκρατικής αβελτηρίας
Ωστόσο, η υπηρεσιακή κυβέρνηση έμαθε από ανεπίσημα κανάλια τι συνέβαινε στις 23 Ιουνίου, δύο ημέρες πριν από τις εκλογές της 25ης Ιουνίου και αφού είχε κατατεθεί η προσφυγή προ εικοσαημέρου. Αμέσως υπήρξε επικοινωνία με τη Βελώνη, η οποία ενημέρωσε, σύμφωνα με αξιόπιστες πηγές, ότι η προθεσμία για την άσκηση της προσφυγής «έτρεχε», ότι καθυστέρησαν λόγω φόρτου εργασίας και γι’ αυτό συνέπεσε με την υπηρεσιακή κυβέρνηση και ότι το αίτημα του ΝΣΚ αφορούσε διαδικαστικά θέματα. Οτι, δηλαδή, ζητούσε διευκρινίσεις για το πώς ακριβώς θα εφαρμοζόταν η απόφαση από το εθνικό δικαστήριο. Με άλλα λόγια, πρόβαλε λόγους γραφειοκρατικής αβελτηρίας συνοδευμένους με την υποχρέωση του ελληνικού κράτους να εξαντλεί σε κάθε περίπτωση όλα τα ένδικα μέσα που δικαιούται, ειδικά όταν πρόκειται για καταδικαστικές αποφάσεις.
Στο «υπηρεσιακό» Μέγαρο Μαξίμου, ο πρωθυπουργός Ιωάννης Σαρμάς και ο υπουργός Επικρατείας Βασίλης Σκουρής και στο υπουργείο Δικαιοσύνης ο Φίλιππος Σπυρόπουλος, όλοι εμπειρότατοι νομικοί, αντιλήφθηκαν αμέσως τι συνέβαινε. Σε εκείνη την ιδιαίτερη συγκυρία, όμως, δύο ημέρες πριν από τις εκλογές και έχοντας ενημερωθεί με δική τους πρωτοβουλία κατόπιν εορτής, έκριναν σωστό να μην προκαλέσουν αναστάτωση και να αφήσουν την εκλεγμένη κυβέρνηση να χειριστεί το θέμα κατά την κρίση της.
Η αιτιολόγηση της Βελώνη, όμως, ήταν η μια εκδοχή της πραγματικότητας, καθώς το αίτημα της Ελλάδας, την οποία εκπροσωπεί το ΝΣΚ, ήταν ουσιαστικό και καθόλου διαδικαστικό.
Η άλλη ήταν, όπως εξηγούν νομικοί παράγοντες με γνώση της υπόθεσης, ότι όταν δημοσιεύθηκε η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, συγκεκριμένοι κύκλοι της διοίκησης και της Δικαιοσύνης ενοχλήθηκαν τόσο από την τροπή που έλαβε η υπόθεση όσο και από το γεγονός ότι η παραπάνω απόφαση ήταν πρωτοφανούς αυστηρότητας.
Η πρόσφορη περίοδος χρονικά της υπηρεσιακής κυβέρνησης
Σύμφωνα με έγκριτους νομικούς, πρόκειται για μια από τις σπάνιες περιπτώσεις, η οποία σηματοδοτεί και μια αλλαγή στάσης του δικαστηρίου, που περιλαμβάνεται στο σώμα της απόφασης ειδικό κεφάλαιο για την εφαρμογή της. Σε αυτό αναφέρει αναλυτικά σε τι συνίσταται η παραβίαση από τον Αρειο Πάγο του άρθρου 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, όπως και τον ενδεδειγμένο τρόπο συμμόρφωσης κατά το άρθρο 46 από το εθνικό δικαστήριο. Αυτό θεωρήθηκε από τους συγκεκριμένους εγχώριους διοικητικο-δικαστικούς κύκλους ότι ξεπέρασε τα εσκαμμένα και ίσως η αντίδρασή τους να εκδηλώθηκε με την προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Ενδεχομένως να θεώρησαν, επίσης, ότι η περίοδος της υπηρεσιακής κυβέρνησης να ήταν πιο πρόσφορη για να κινηθεί η διαδικασία χωρίς κανένας να το αντιληφθεί πριν να είναι πολύ αργά.
Να θυμίσουμε ότι ο Γεωργίου είχε κατηγορηθεί για παράβαση καθήκοντος για τρία αδικήματα: Φερόταν να κατέχει θέση στο ΔΝΤ ενώ υπηρετούσε και στην ΕΛΣΤΑΤ, δεν είχε συγκαλέσει το ΔΣ της στατιστικής υπηρεσίας επί δέκα μήνες και δημοσιοποίησε «μαγειρεμένα» εθνικά δημοσιονομικά στοιχεία που διόγκωναν σκοπίμως το έλλειμμα του 2009, προκειμένου να υπαχθεί η χώρα σε μνημόνια, αγνοώντας την υποχρέωση για σύμφωνη γνώμη του ΔΣ της ΕΛΣΤΑΤ. Πρωτοδίκως αθωώθηκε, αλλά τον Σεπτέμβριο του 2015 η τότε εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Ξένη Δημητρίου άσκησε δύο φορές αναίρεση κατά της απαλλακτικής απόφασης.
Η «δαιμονοποίηση» Γεωργίου από τον ΣΥΡΙΖΑ και ο ρόλος Δημητρίου
Ειδικά για τον Γεωργίου, ο οποίος «δαιμονοποιήθηκε» από τον ΣΥΡΙΖΑ, η Δημητρίου άσκησε τρεις φορές αναίρεση κατά απαλλακτικών βουλευμάτων του Συμβουλίου Εφετών της Αθήνας, αναβιώνοντας κατηγορίες σε βαθμό κακουργήματος για το αδίκημα της ψευδούς βεβαίωσης. Η υπόθεση εξελίχθηκε σε δικαστικό θρίλερ, καθώς το Συμβούλιο Εφετών απάλλασσε κάθε φορά τον Γεωργίου από τις κατηγορίες, οι οποίες στηρίζονταν σε συνωμοσιολογικές καταγγελίες πρώην μελών της ΕΛΣΤΑΤ, ιδίως της Ζωής Γεωργαντά, και σε δημοσιεύματα του τότε φιλοκυβερνητικού Τύπου.
Είχε προηγηθεί ο διασυρμός της χώρας για τα Greek statistics, το game over του Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, η μετατροπή στις αρχές του 2010 της ΕΣΥΕ στην ΕΛΣΤΑΤ, στην οποία δόθηκε πλήρης λειτουργική και οικονομική ανεξαρτησία ώστε να αποκατασταθεί η αξιοπιστία των ελληνικών δημοσιονομικών στοιχείων. Ο Γεωργίου ήταν ο πρώτος της πρόεδρος και έμεινε σε αυτή ως τον Αύγουστο του 2015, όταν έληξε η θητεία του.
Η δικαστική οδύσσεια που ξεκίνησε από το 2011
Η δικαστική του οδύσσεια ξεκίνησε το 2011, όταν μαζί με άλλα δύο στελέχη της στατιστικής υπηρεσίας κατηγορήθηκε ότι εσκεμμένα, ύστερα από υπόδειξη της Eurostat και αντίθετα με τα διεθνή πρότυπα, περιέλαβε το έλλειμμα των ΔΕΚΟ στο έλλειμμα του προϋπολογισμού του 2009, ώστε αυτό να εμφανίζεται αυξημένο. Το 2013 του ασκήθηκε ποινική δίωξη σε βαθμό κακουργήματος έπειτα από παραγγελία του οικονομικού εισαγγελέα. Το 2015 και 2017 το Συμβούλιο Εφετών εξέδωσε απαλλακτικά βουλεύματα, κατά των οποίων η Δημητρίου άσκησε αίτηση αναίρεσης. Το 2018 ο Αρειος Πάγος έκανε δεκτή την αίτηση αναίρεσης και παρέπεμψε την υπόθεση στο Συμβούλιο Εφετών Αθηνών, το οποίο, έναν χρόνο μετά, εξέδωσε αμετάκλητο απαλλακτικό βούλευμα για το αδίκημα της ψευδούς βεβαίωσης.
Για το αδίκημα της παράβασης καθήκοντος, ο Γεωργίου δικάστηκε και αθωώθηκε το 2016, ο αρμόδιος εισαγγελέας άσκησε έφεση, η δίκη επαναλήφθηκε με καταδικαστική αυτή τη φορά απόφαση. Ο Γεωργίου άσκησε αναίρεση, την οποία ο Αρειος Πάγος απέρριψε όπως και το αίτημά του να κατατεθεί προδικαστικό ερώτημα στο αρμόδιο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τη σωστή ερμηνεία των κανόνων του Κώδικα Ορθής Πρακτικής των Ευρωπαϊκών Στατιστικών που πρέπει να εφαρμόζεται κατά την παραγωγή επίσημων στατιστικών στοιχείων στα κράτη-μέλη της ΕΕ. Ο Αρειος Πάγος αρνήθηκε αναιτιολόγητα να απευθύνει το ερώτημα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης, παρότι ήταν υποχρεωμένος να το κάνει, παραβιάζοντας την Ευρωπαϊκή Συνθήκη Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Αυτή την παραβίαση καταδίκασε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο κρίνοντας ότι η δίκη του ήταν άδικη. Επιπλέον, στην απόφασή του επισημαίνει ρητά ότι θα πρέπει να ληφθούν μέτρα που θα διασφαλίζουν ότι η εθνική διαδικασία θα ανοίξει ξανά και ότι ο Αρειος Πάγος οφείλει να απευθύνει το προδικαστικό αίτημα που ζητεί ο Γεωργίου προς το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Ερωτήματα για την παρέμβαση στην υπόθεση από το ΝΣΚ
Υπενθυμίζουμε ότι η Eurostat με έγγραφό της, το οποίο περιλαμβανόταν στη δικογραφία, επισήμαινε ότι το έλλειμμα του 2009 είχε υπολογιστεί με βάση τα ευρωπαϊκά κριτήρια και ότι είχε εγκριθεί από την ίδια. Επίσης, το 2018, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξέφρασαν την πλήρη εμπιστοσύνη τους στην αξιοπιστία και στην ακρίβεια των στατιστικών στοιχείων την περίοδο Γεωργίου.
Με βάση τα παραπάνω, δεν χρειάζεται να είναι κάποιος μάντης για να προβλέψει την τύχη που θα έχει το προδικαστικό ερώτημα προς το ΔΕΕ. Είναι προφανές ότι θα επικυρώσει τη μέθοδο για τον υπολογισμό του ελλείμματος που εφάρμοσε ο Γεωργίου. Γιατί, άραγε, το ΝΣΚ αντί να αφήσει την υπόθεση να πάρει τον δρόμο της στον Αρειο Πάγο, παρενέβη με έναν τουλάχιστον παράδοξο τρόπο, προκειμένου να βάλει νέα εμπόδια σε μια δικαστική εκκρεμότητα που έχει διασύρει τη χώρα στο εξωτερικό εξαιτίας της καταφανούς παραβίασης του κράτους δικαίου; Η επίκληση προθεσμιών και τυπικών διαδικασιών είναι ελάχιστα πειστική.
