Τις επόμενες στοχευμένες κινήσεις για τις μειώσεις των φορολογικών συντελεστών στα φυσικά πρόσωπα καταστρώνει η κυβέρνηση, με ορίζοντα τις εκλογές του 2027, εκτός και αν αποφασίσει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης να τις επισπεύσει και τελικά εφαρμοστούν νωρίτερα.

Μετά τη θετική αξιολόγηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή του κρατικού προϋπολογισμού του 2025 και του μεσοπρόθεσμου σχεδίου, τα περιθώρια για εκτός πλαισίου παροχές, όπως φοροελαφρύνσεις, επιδόματα κ.λπ., για το επόμενο έτος περιορίζονται σημαντικά.

Τυχόν περαιτέρω ελαφρύνσεις που προγραμματίζει η κυβέρνηση μετατίθενται για τα επόμενα έτη (εισοδήματα 2026 ή 2027), εφόσον φυσικά οι εξελίξεις σε παγκόσμιο επίπεδο δεν περιορίσουν εν τοις πράγμασι τη δυνατότητα αυτή.

Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, όπως αναφέρουν αρμοδίως, χτίζει την αξιοπιστία του στα πλεονάσματα και στην τήρηση του ύψους των πρωτογενών δαπανών όπως αυτά έχουν καθοριστεί σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Για τον λόγο αυτόν όποιες επιλογές κάνει η κυβέρνηση στο πλαίσιο ουσιαστικών φοροελαφρύνσεων τις μεταθέτει προς το τέλος της τετραετίας ώστε να είναι και σίγουρη ότι δεν θα προκαλέσουν τριγμούς στα δημόσια οικονομικά της χώρας και να απολαύσει το μέγιστο εκλογικό όφελος.

Το δημοσιονομικό κόστος

Αξίζει να τονιστεί ότι αν και το οικονομικό επιτελείο μέχρι τώρα δεν έχει εντάξει στις προτεραιότητές του την οριζόντια μείωση των συντελεστών ΦΠΑ, αλλά έχει στοχεύσει σε μόνιμες μειώσεις σε συγκεκριμένες κατηγορίες αγαθών και υπηρεσιών μέσω μετατάξεων από τον κανονικό συντελεστή ΦΠΑ 24% στον μειωμένο συντελεστή 13% ή και στον υπερ-μειωμένο συντελεστή 6%, από το 2019 μέχρι σήμερα (εστίαση, τουρισμό, διαμονή σε ξενοδοχεία, λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας, γεωργικά μηχανήματα κ.λπ.), εκτιμάται ότι τελικά θα είναι πολύ δύσκολο να προχωρήσει σε οριζόντιες μειώσεις των συντελεστών καθώς το δημοσιονομικό κόστος είναι τεράστιο και αυτό συνοδεύεται και από σημαντικές αβεβαιότητες που παρουσιάζει το διεθνές οικονομικό περιβάλλον.

Ο συνεχιζόμενος πόλεμος στην Ουκρανία, η νέα επιθετική εμπορική πολιτική των Ηνωμένων Πολιτικών, η προαναγγελθείσα επιβολή δασμών σε εισαγόμενα ευρωπαϊκά προϊόντα, και όχι μόνο από τον νέο πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, οι αβεβαιότητες που επικρατούν για την πορεία των τιμών στην ενέργεια είναι μερικοί αλλά ουσιαστικοί παράγοντες που καθορίζουν τη φορολογική πολιτική όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και των υπόλοιπων ευρωπαϊκών κρατών.

Ωστόσο, μεταρρυθμίσεις που θα ενισχύσουν την προοδευτικότητα της φορολογικής κλίμακας φυσικών προσώπων, την περαιτέρω στήριξη των ευάλωτων νοικοκυριών, τη φορολογική ελάφρυνση μισθωτών, συνταξιούχων, αγροτών και επαγγελματιών, αλλά και η αναγνώριση και επιβράβευση συνεπών φορολογουμένων, διαφαίνεται ότι θα είναι μεταξύ των βασικών προτεραιοτήτων της κυβέρνησης τα επόμενα χρόνια υπό την αίρεση των επιπτώσεων στην οικονομία των παραπάνω δεδομένων.

Ο «κενός ΦΠΑ»

Οπως αναφέρει στο «Βήμα της Κυριακής» αρμόδιος παράγοντας του υπουργείου Οικονομικών, κάθε επιπρόσθετη οριζόντια μείωση των συντελεστών ΦΠΑ απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή μετά τις υπερπροσπάθειες που έχουν καταβληθεί για τη μείωση του λεγόμενου «κενού ΦΠΑ».

Οπως ήδη έχει αποκαλύψει «Το Βήμα» από τις 3 Νοεμβρίου 2024, το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης περιμένει σαν μάννα εξ ουρανού την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον «κενό ΦΠΑ», δηλαδή τα χρήματα που χάνει ετησίως το Δημόσιο από τη μη είσπραξη Φόρου Προστιθέμενης Αξίας, προκειμένου να διερευνήσει συνδυαστικά και με άλλες παραμέτρους τη δυνατότητα για περαιτέρω μείωση των φορολογικών συντελεστών. Αλλωστε η αναμενόμενη έκθεση της Κομισιόν για τον «κενό ΦΠΑ» θα αποτελέσει βαρόμετρο για οποιαδήποτε μελλοντική απόφαση που έχει να κάνει με μειώσεις στη φορολογία.

Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες από την Κομισιόν, η νέα επικαιροποιημένη έκθεση θα καταγράφει σημαντική περαιτέρω μείωση του «κενού ΦΠΑ» και σε απόλυτους αριθμούς, αλλά και σε σχέση με τον μέσο όρο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Η φοροδιαφυγή

Η μείωση της φοροδιαφυγής καταγράφεται σχεδόν καθημερινά από τη στιγμή που επεκτάθηκαν οι ηλεκτρονικές συναλλαγές, διαβιβάζονται σε πραγματικό χρόνο στους υπολογιστές της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων τιμολόγια και αποδείξεις που εκδίδονται καθημερινά μέσω του συστήματος MyData, ενώ οι στοχευμένοι έλεγχοι που πραγματοποιούνται με όπλο τη σύγχρονη τεχνολογία και την τεχνητή νοημοσύνη φέρνουν άμεσα αποτελέσματα και στέλνουν προς πάσα κατεύθυνση το μήνυμα ότι οι φοροφυγάδες είναι στο στόχαστρο των ελεγκτών και μάλιστα εξ αποστάσεως.

Στα σίγουρα μέτρα που πρόκειται να εφαρμόσει η κυβέρνηση είναι η σταδιακή μείωση των τεκμηρίων διαβίωσης κατά 30% και υπό προϋποθέσεις να καταργηθούν πλήρως έως το τέλος της θητείας της, ενώ αναμένεται να καταργηθεί και το τέλος επιτηδεύματος που επιβαρύνει επιχειρήσεις όλων των ειδών.

Με μέτρο στα φυσικά πρόσωπα

Οσον αφορά τη φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων, στόχος είναι να υπάρχουν περαιτέρω ελαφρύνσεις, αλλά με μέτρο. Σενάρια που διακινούνται ότι θα υπάρξουν σημαντικές αλλαγές στη φορολογική κλίμακα δεν ευσταθούν. Το πιθανότερο είναι να υπάρξει διεύρυνση των φορολογικών κλιμακίων με περισσότερους συντελεστές ώστε να μοιράζεται πιο δίκαια η φορολογία και να μην υπάρχουν μεγάλες αποστάσεις μεταξύ των ορίων εισοδημάτων πάνω στα οποία εφαρμόζονται οι ισχύοντες φορολογικοί συντελεστές.

Αλλωστε μια γενναία μείωση της φορολογίας στο κλιμάκιο εισοδήματος από 10.000 ευρώ έως 20.000, όπου σήμερα εφαρμόζεται συντελεστής 22%, είναι πολύ πιθανό να επιφέρει σημαντικές απώλειες εσόδων αντίστοιχες με αυτές που θα έφερνε μία μείωση των συντελεστών ΦΠΑ. Από την άλλη, η προσεκτική δημιουργία περισσότερων κλιμακίων και η μείωση των συντελεστών που θα βασίζονται στα πραγματικά δεδομένα και εισοδήματα των φορολογουμένων θα μπορούσαν να διορθώσουν σημαντικές φορολογικές αδικίες χωρίς να υπάρχουν τεράστιες απώλειες εσόδων για τον κρατικό προϋπολογισμό.

Τι θα γίνει με τον ΕΝΦΙΑ

Αντίστοιχες σκέψεις έχουν ξεκινήσει να γίνονται και για τη φορολογία των ακινήτων και ειδικότερα τον ΕΝΦΙΑ, που αποτελεί τον πιο αποδοτικό από πλευράς είσπραξης φόρο και ο οποίος αυτή τη στιγμή μειώνεται ανάλογα με το αν κάποιος έχει ασφαλίσει ή όχι το σπίτι του για φυσικές καταστροφές. Η μείωση των συντελεστών ΕΝΦΙΑ μπορεί να συνδυαστεί με μία ενδεχόμενη νέα αναπροσαρμογή-αύξηση των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων, η οποία ωστόσο δεν αναμένεται να συμβεί πριν από το 2026.