Δέκα χρόνια μετά και αφήνοντας πίσω ένα ΝΑΤΟ που «αναστήθηκε», ο Νορβηγός Γενς Στόλτενμπεργκ παραδίδει την 1η Οκτωβρίου τη σκυτάλη του Γενικού Γραμματέα στον πρώην πρωθυπουργό της Ολλανδίας Μαρκ Ρούτε, ο οποίος αφήνει τα ευρωπαϊκά σαλόνια για χάρη των βορειοατλαντικών με την υπόσχεση να δώσει νέα πνοή στο καινούργιο του πόστο.
«Ο Στόλτενμπεργκ είναι σε αυτόν τον ρόλο εδώ και δέκα χρόνια, το οποίο σημαίνει πολύ καιρό σε πολύ αγχωτικές συνθήκες. Πιστεύω ότι, από κάθε άποψη, έχει κάνει εξαιρετικά καλή δουλειά στη διαχείριση της πολιτικής της Συμμαχίας που, υπό αυτές τις συνθήκες, δεν ήταν κάτι εύκολο – πολλαπλές αμερικανικές κυβερνήσεις, διαφορετικές προοπτικές. Το ΝΑΤΟ κάνει τα πάντα με συναίνεση και η διαχείριση αυτής της συναίνεσης δεν είναι ποτέ εύκολη. Ετσι, οι Σύμμαχοι αναζήτησαν νέο επικεφαλής επίσης με συναίνεση. Υπήρχε ενδιαφέρον να βρεθεί κάποιος που θα μπορούσε να ασκήσει αυτόν τον ρόλο με αποτελεσματικό τρόπο» λέει στο «Βήμα» ο Ιαν Λέσερ, πολιτικός αναλυτής, σύμβουλος της προέδρου του German Marshall Fund και επικεφαλής του GMF στις Βρυξέλλες.
Για τον πρώην διοικητή των στρατιωτικών δυνάμεων του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη Τζέιμς Σταυρίδη, ο Ρούτε είναι ένας «ισχυρός διάδοχος». Οπως λέει στο «Βήμα», «ενώ ο Στόλτενμπεργκ θα λείψει, ο Ρούτε έχει επίσης όλα τα απαραίτητα πακέτα δεξιοτήτων. Είναι σκεπτόμενος, γνωστός και αρεστός σε όλη την Ευρώπη, εξαιρετικά επικοινωνιακός και σταθερός στρατηγικός στοχαστής. Δούλεψα μαζί του εκτενώς όταν ήμουν στρατιωτικός διοικητής στο ΝΑΤΟ και ήταν ο πρωθυπουργός της Ολλανδίας».
Τι αφήνει πίσω του ο Στόλτενμπεργκ
To 2019, o γάλλος πρόεδρος Eμανουέλ Μακρόν είχε χαρακτηρίσει το ΝΑΤΟ «εγκεφαλικά νεκρό». Πέντε χρόνια νωρίτερα, το 2014, η εισβολή της Ρωσίας στην Κριμαία και η προσάρτησή της δεν είχαν καταφέρει να αφυπνίσουν τους Συμμάχους. Tον Ιούλιο της ίδιας χρονιάς, στη Σύνοδο της Ουαλίας, μόνο τρεις Σύμμαχοι (Eλλάδα, ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο) είχαν επιτύχει τον απαιτούμενο στόχο του 2% του ΑΕΠ στις αμυντικές δαπάνες, με τον νεοεκλεγέντα τότε Στόλτενμπεργκ να παραλαμβάνει μια Συμμαχία που έμοιαζε να βρίσκεται «σε λήθαργο». Στην αποχώρησή του, τον στόχο του 2% έχουν επιτύχει οι 23 από τους 32 νατοϊκούς συμμάχους. Οπως αναφέρει νατοϊκή πηγή, «ο Στόλτενμπεργκ έπρεπε να παλέψει διότι επί δεκαετίες οι Σύμμαχοι υποεπένδυαν με τη δικαιολογία ότι δεν απειλούνταν η ασφάλεια». Τονίζει τον καίριο ρόλο που διαδραμάτισε ο απερχόμενος ΓΓ στον «μετασχηματισμό του ΝΑΤΟ».
«Δεν νομίζω ότι θα έκανε κανείς το σχόλιο που είχε κάνει ο Μακρόν για ένα εγκεφαλικά νεκρό ΝΑΤΟ σήμερα. Ο κόσμος έχει αλλάξει. Το ΝΑΤΟ έχει αναλάβει έναν πολύ πιο προφανή ρόλο στην ευρωπαϊκή ασφάλεια με πολύ άμεσο τρόπο. Πάνω απ’ όλα, το ΝΑΤΟ έχει γίνει όχι απλώς ένα είδος στρατιωτικής επιχειρησιακής συμμαχίας, αλλά και ένα μέρος όπου συζητούνται και λαμβάνονται βασικές στρατηγικές αποφάσεις» επισημαίνει ο Λέσερ.
Στις επιτυχίες του Στόλτενμπεργκ περιλαμβάνεται η αντιμετώπιση της κρίσης που ξέσπασε με την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν, ο χειρισμός του πολέμου στην Ουκρανία, η διεύρυνση του ΝΑΤΟ και η ένταξη της κυβερνοασφάλειας στα μείζονα ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν.
«Ο Στόλτενμπεργκ ήταν αποτελεσματικός για μία δεκαετία. Ιδιαίτερα αξιοσημείωτη ήταν η απάντησή του στη διάρκεια της αναταραχής τόσο επί προεδρίας Ντόναλντ Τραμπ όσο και λόγω της εισβολής στην Ουκρανία» υπογραμμίζει ο Σταυρίδης.
Οι κρίσιμες αμερικανικές εκλογές
Η αλλαγή στην ηγεσία του ΝΑΤΟ πραγματοποιείται ένα μήνα πριν από τις αμερικανικές εκλογές. Από τη μια υπάρχει «ανησυχία» στους νατοϊκούς κύκλους για το ενδεχόμενο επανεκλογής του Τραμπ, από την άλλη επισημαίνεται ότι «δεν πρόκειται να αλλάξει η στάση των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ».
Ο Λέσερ εκτιμά ότι εάν κερδίσει η Κάμαλα Χάρις, «θα εξασφαλιστεί σε μεγάλο βαθμό η συνέχεια. Σαφώς, μια δεύτερη θητεία Τραμπ θα ήταν διαφορετική. Ηταν πολύ επικριτικός προς το ΝΑΤΟ, τους Συμμάχους, τις αμυντικές δαπάνες και τις δεσμεύσεις τους. Αλλά δεν πιστεύω ότι μια κυβέρνηση Τραμπ θα έβγαζε τις ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ. Μπορεί να δυσκολέψει η πολιτική της Συμμαχίας, όμως δεν βλέπω τις ΗΠΑ να εγκαταλείπουν τη σύνδεση με το ΝΑΤΟ με κανένα ουσιαστικό τρόπο. Το ΝΑΤΟ είναι πολύ σημαντικό και πάρα πολύ προς όφελος των ΗΠΑ σήμερα».
Ουδείς πρέπει να ξεχνά, όπως τονίζουν νατοϊκοί κύκλοι, ότι όποιες και αν είναι οι προθέσεις του εκάστοτε Γενικού Γραμματέα, «στο ΝΑΤΟ παίζουν μπάλα οι Αμερικανοί, άρα χορεύει στον ρυθμό των Αμερικανών». Οι Αμερικανοί επικεντρώνονται κατά κύριο λόγο στην ισχύ που έχει αποκτήσει η Κίνα, η οποία θεωρείται ισότιμος αντίπαλος της Ουάσιγκτον και άρα, παρά το γεγονός ότι δεν βρίσκεται στο πεδίο δράσης της Συμμαχίας, έχει τον τρόπο να διεισδύει στα συμφέροντα του ΝΑΤΟ.
Κλειδί οι προσωπικές σχέσεις του Ρούτε
To Πεκίνο κατηγορείται ότι προμηθεύει τη Μόσχα με κρίσιμα εξαρτήματα για τη ρωσική πολεμική μηχανή. Μιλώντας στο BBC, o αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν τόνισε ότι τα εξαρτήματα αυτά «χρησιμοποιούνται για να βοηθήσουν τη Ρωσία στην κατασκευή περισσότερων πυρομαχικών, τανκς, τεθωρακισμένων οχημάτων, πυραύλων», προσθέτοντας ότι περίπου το 90% των μικροηλεκτρονικών που εισάγει η Ρωσία προέρχονται από την Κίνα.
Ο Ρούτε, που αναλάμβανει ΓΓ του ΝΑΤΟ από την Τρίτη, είναι έτοιμος να επενδύσει στις προσωπικές σχέσεις για την προώθηση των στόχων της Συμμαχίας, αφού, όπως αναφέρουν πηγές από τις Βρυξέλλες, κάτι τέτοιο θεωρείται μεταξύ άλλων το δυνατό του χαρτί, ενώ μένει να φανεί εάν, έχοντας διατελέσει πρωθυπουργός της Ολλανδίας επί 14 χρόνια και γνωρίζοντας τα ευρωπαϊκά τεκταινόμενα, θα καταφέρει να φέρει πιο κοντά ΝΑΤΟ και ΕΕ, με την Τουρκία, η οποία έχει παραδοσιακά απολύτως φιλικές σχέσεις με τη Χάγη, να μην είναι πολύ ζεστή προς μια τέτοια κατεύθυνση εφόσον είναι μέλος του ΝΑΤΟ αλλά όχι της ΕΕ.
