«Την ώρα που το ΠαΣοΚ οργανώνει, με κόπο και δυσκολίες, ένα νέο «εμείς», κάποιος διάλεξε το «εγώ». Κρίμα. Το ΠαΣοΚ προχωρά με αυτούς που θέλουν και μπορούν». Η δήλωση αυτή αφορά τον Ανδρέα Λοβέρδο, αλλά δεν διακινείται από τους στενούς συνεργάτες του Νίκου Ανδρουλάκη.
Ερχεται από το μακρινό 2012 και αποτελεί ένα τμήμα της δήλωσης του Ευ. Βενιζέλου, όταν, τότε, ο κ. Λοβέρδος αποχωρούσε από το ΠαΣοΚ για να ιδρύσει τη δική του πολιτική κίνηση. Ξαναγύρισε, διεκδίκησε δυο φορές την ηγεσία του κόμματος, το 2015 και το 2021, και αποφάσισε να ξαναφύγει, λίγες μέρες μετά τις εκλογές. Ξέρει ότι αυτή τη φορά δεν υπάρχει επιστροφή. Αυτό, όμως, είναι κάτι που πλέον «δεν τον αφορά». Εβαλε, όπως λέγεται, «τελεία και παύλα» στη σχέση του με το ΠαΣοΚ.
Οταν ο άνδρας της προσωπικής φρουράς του κ. Λοβέρδου έφτανε το πρωί της Τρίτης στη Χαριλάου Τρικούπη, λίγοι θα στοιχημάτιζαν ότι μετέφερε στον έκτο όροφο της Χαριλάου Τρικούπη έναν κεραυνό.
Ανύπαρκτη χημεία
Ο κ. Λοβέρδος μετά τις εκλογές επέλεξε να ευχηθεί «καλή επιτυχία» στην κυβέρνηση και πραγματοποίησε επίσκεψη στο υπουργείο Εργασίας του Αδωνη Γεωργιάδη, την οποία φρόντισε να δημοσιοποιήσει. Ηταν κινήσεις ασυνήθιστες, που έστελναν μηνύματα, που προκάλεσαν την ενόχληση, αλλά δεν προμήνυαν τον αιφνιδιασμό που θα ακολουθούσε. Η έξοδος Λοβέρδου ήταν θέμα χρόνου αλλά κανείς δεν την περίμενε τόσο γρήγορα και με τόσο απόλυτο τρόπο. Λίγες ώρες πριν από την πρεμιέρα της νέας Βουλής και στον απόηχο της αντίδρασης Καστανίδη στην επιλογή του κ. Ανδρουλάκη να κρατήσει την έδρα της Θεσσαλονίκης, ο κ. Λοβέρδος επέλεξε να παραιτηθεί και από απλό μέλος του ΠαΣοΚ.
Στον κεντροαριστερό μικρόκοσμο αποτελούσε κοινό μυστικό ότι στη σχέση του κ. Ανδρουλάκη με τον κ. Λοβέρδο επικρατούσαν θερμοκρασίες πολικές. Ο πολιτικός τους προσανατολισμός ήταν διαφορετικός και η προσωπική τους χημεία ανύπαρκτη. Οπως λέγεται χαρακτηριστικά, «δύσκολα θα έμεναν μαζί για ώρα στον ίδιο χώρο».
Ο Ανδρέας Λοβέρδος, όπως παρατηρούν έμπειρα στελέχη του ΠαΣοΚ, «δεν αποδέχθηκε την ήττα του στις εσωκομματικές εκλογές». Αλλά και ο πρόεδρος του ΠαΣοΚ έβλεπε τον κ. Λοβέρδο «ως ένα πρόβλημα παρά ως ένα πρόσωπο με το οποίο θα μπορούσε να συνεργαστεί». Η σχέση τους έφτασε στην κόψη του ξυραφιού κατά την προεκλογική περίοδο, όταν ο κ. Λοβέρδος πήρε αποστάσεις από τη γραμμή «ούτε Τσίπρας ούτε Μητσοτάκης». Ο πρόεδρος του ΠαΣοΚ δέχθηκε τότε εισηγήσεις για «δραστικά μέτρα». Ο Ανδρέας Λοβέρδος έστειλε μήνυμα στη Χαριλάου Τρικούπη ότι «δεν είμαι από τα πρόσωπα που τρώγονται εύκολα». Πήρε την απάντηση ότι έχει διαγραφεί μια φορά στο παρελθόν και η «κόντρα» σταμάτησε εκεί.
Η μάχη για το ΠαΣοΚ
Η τελευταία τους συνάντηση έγινε στη Χαριλάου Τρικούπη, στην αίθουσα των συνεδριάσεων του πολιτικού συμβουλίου του κόμματος, λίγες μέρες μετά τις πρώτες εκλογές. Ο κ. Λοβέρδος είχε ήδη χάσει τη μάχη της εκλογής του στη Βουλή από τη Μιλένα Αποστολάκη. Οι μετέχοντες στη συνεδρίαση θυμούνται ότι στην τοποθέτησή του δεν έθεσε κάποια υποσημείωση στη στρατηγική που ακολούθησε το ΠαΣοΚ, ούτε διατύπωσε κάποια αιχμή για το πρόσωπο του κ. Ανδρουλάκη. Στα πηγαδάκια της συνεδρίασης, κατά τις ίδιες πηγές, εμφανιζόταν ευδιάθετος. Εκτιμούσε ότι το ΠαΣοΚ θα μπορούσε να κινηθεί στη σφαίρα του 14%, μετέδιδε, όπως λέγεται, «μια ελπίδα για την έδρα». Ενα είναι βέβαιο. Οτι όπως και στην πρώτη προεκλογική περίοδο, έτσι και στη δεύτερη ο κ. Λοβέρδος «έδωσε τη μάχη για το ΠαΣοΚ». Αυτό το αναγνωρίζουν ακόμα και οι πολέμιοί του. Το αν στην απόφασή του μέτρησε το γεγονός ότι δεν κατάφερε να εκλεγεί είναι κάτι πιθανό, με δεδομένο ότι η Χαριλάου Τρικούπη δεν έδειχνε διατεθειμένη να τον αξιοποιήσει στον σχεδιασμό της και του είχε αποστείλει τα σχετικά μηνύματα.
Η επιστολή και οι «δράκοι»
Ποιοι ήταν οι λόγοι της «ολικής έκλειψης» του κ. Λοβέρδου; Τους καταγράφει στην «άκρως εμπιστευτική» επιστολή του προς τον Νίκο Ανδρουλάκη. Λίγες ώρες μετά την παράδοση της επιστολής, την ώρα που οι στενοί συνεργάτες τόσο του προέδρου του ΠαΣοΚ όσο και του κ. Λοβέρδου δήλωναν άγνοια για το περιεχόμενό της, στα περίχωρα της Χαριλάου Τρικούπη και της Βαλαωρίτου άρχισαν να κυκλοφορούν «δράκοι». Κατά κάποιες πηγές, στην επιστολή του ο κ. Λοβέρδος έκανε λόγο για ηλικιακό ρατσισμό και για πόλεμο που του έγινε από συγκεκριμένα πρόσωπα με στόχο τη μη εκλογή του.
Πρόσωπα που είναι σε θέση να έχουν μια εικόνα της επιστολής μεταδίδουν ότι τίποτα από αυτά δεν ισχύει. Ο κ. Λοβέρδος, κατά τις πηγές αυτές, υποστηρίζει ότι το ΠαΣοΚ «χάνει τη φυσιογνωμία του» και ότι «δεν απευθύνεται πλέον στο Κέντρο». Στη Χαριλάου Τρικούπη έχουν άλλη άποψη. Παραπέμπουν στο exit poll της 25ης Ιουνίου, σύμφωνα με το οποίο οι κεντρώοι ψηφοφόροι επέλεξαν τη ΝΔ σε ποσοστό 37% και το ΠαΣοΚ σε ποσοστό 32%. Αντιθέτως, στρέφουν την προσοχή τους σε ένα άλλο στοιχείο. Αυτό που δείχνει ότι όσοι αυτοπροσδιορίζονται ως κεντροαριστεροί προτίμησαν σε ποσοστό 48,3% τον ΣΥΡΙΖΑ ενώ το ΠαΣοΚ επέλεξε το 25,1%. Εκεί λοιπόν υπάρχει «δεξαμενή», αφού η απόσυρση Τσίπρα εκτιμάται ότι θα απελευθερώσει δυνάμεις. Συνεπώς το ΠαΣοΚ οφείλει να τονίσει τα κεντροαριστερά του χαρακτηριστικά και, όπως λέγεται με δηλητηριώδη διάθεση, «η αποχώρηση Λοβέρδου βοηθά». Ετσι κι αλλιώς, όπως υπογραμμίζεται, «αρκετοί ψηφοφόροι του έχουν πάει ήδη στη ΝΔ. Αυτό εξηγεί και τη μη εκλογή του».
Ηρεμος και ψύχραιμος
Ο κ. Λοβέρδος επέλεξε, μετά τη δημοσιοποίηση της παραίτησής του, να εξαφανιστεί. Δεν απαντούσε στις κλήσεις και στα μηνύματα που δεχόταν. Δεν θέλησε ο ίδιος να επικοινωνήσει με πρόσωπα με τα οποία συνδέεται με φιλία χρόνων. Με λίγα πρόσωπα μίλησε για να τους επισημάνει ότι «δεν έχω τίποτα να πω, ούτε μια λέξη περισσότερη ή λιγότερη από όσα ανέφερα στη δήλωσή μου». Οσοι επικοινώνησαν μαζί του τον περιγράφουν ήρεμο και ψύχραιμο. Αλλά σε κανέναν δεν είπε τίποτα για τις μελλοντικές του κινήσεις. «Ούτε λέξη. Εβαλα τελεία και παύλα» λέει με τρόπο κοφτό σε όσους επιμένουν. Η παραίτησή του ήταν μάλλον μια κίνηση αποφόρτισης παρά το πρώτο βήμα προς κάποια συγκεκριμένη κατεύθυνση. Τα σενάρια για τις διαθέσεις του κ. Λοβέρδου είναι πολλά. Θα ασχοληθεί με τα δικηγορικά και πανεπιστημιακά του καθήκοντα; Θα προχωρήσει στην ίδρυση πολιτικής κίνησης με κεντρώα χαρακτηριστικά; Θα αποχαιρετήσει οριστικά την πολιτική; Οι παλιοί του σύντροφοι υποστηρίζουν, πικρόχολα, ότι «θα ήθελε να πάει στη ΝΔ. Θα πρέπει όμως να περιμένει χωρίς να ξέρει αν θα περιμένει όσο ο Φλωρίδης ή όσο η Αννα».
Σε κάθε περίπτωση, ο κ. Λοβέρδος αποχώρησε οριστικά από το κάδρο του ΠαΣοΚ. Εσβησε τα φώτα μιας σκηνής στην οποία πρωταγωνίστησε και μάλιστα σε δύσκολες εποχές. Ο κ. Λοβέρδος ήταν στην πρώτη γραμμή της μάχης για την πολιτική επιβίωση του ΠαΣοΚ στα δύσκολα χρόνια. Τώρα υπάρχει η μάχη της δικής του πολιτικής επιβίωσης. Αν καταλήξει ότι αξίζει τον κόπο να τη δώσει.
