Οι εκλογές είχαν ως αποτέλεσμα σειρά αλλαγών στο σύνολο των υπουργείων. Ναι. Στο υπουργείο Εξωτερικών ωστόσο, πέρα από την αλλαγή της ηγεσίας, υπήρξαν και αλλαγές που πέρασαν κάτω από τα ραντάρ, αλλά ήταν σαρωτικές και εξαιρετικά σημαντικές. Στη δεύτερη θητεία της κυβέρνησης το ΥΠΕΞ έχουν πάρει κυριολεκτικά στα χέρια τους οι γυναίκες διπλωμάτες. Η αρχή έγινε με την Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, την πρώτη υπηρεσιακή υφυπουργό στην ιστορία, η οποία επελέγη να είναι γυναίκα. Ενώ για πρώτη φορά στην ιστορία του υπουργείου καθήκοντα γενικής γραμματέως έχει επίσης αναλάβει γυναίκα, η Τερέζα Αγγελάτου. Το διπλωματικό γραφείο Πρωθυπουργού συνεχίζει να ανήκει σε γυναίκα, με τον Κυριάκο Μητσοτάκη να συνεχίζει με την τρίτη πρέσβη στη σειρά – μετά την Παπαδοπούλου και τη Σουρανή – την Αννα Μαρία Μπούρα.
Η «τετράγωνη λογική των γυναικών»
Γυναίκες και οι επικεφαλής στα σημαντικά πόστα, με την Αικατερίνη Νασίκα να αναμένεται τον Νοέμβριο να μετακομίσει στην Ουάσιγκτον προκειμένου να αναλάβει καθήκοντα, την Αικατερίνη Ξαγοράρη να έχει αποφασιστεί να τη διαδεχθεί στη Μόσχα. Στη Ρώμη βρίσκεται η πρώην διπλωματική διευθύντρια του Πρωθυπουργού, Ελένη Σουρανή, ή «Eleni Hanim» όπως την είχε αποκαλέσει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, και στο Βερολίνο η Μάρα Μαρινάκη.
Συνάντησα την Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου και την Τερέζα Αγγελάτου στη Ζαλοκώστα, δίπλα στο υπουργείο. Το να τις παρακολουθείς να συζητούν και να λύνουν ζητήματα που προκύπτουν διαρκώς είναι απολαυστικό. Και άκρως ικανοποιητικό, για το πώς η «τετράγωνη λογική των γυναικών», όπως σημειώνει η Αγγελάτου, μπορεί να λύσει ζητήματα «χωρίς περιττές θεωρίες. Με απόλυτη προσήλωση στον στόχο». «Καταφέραμε να σπάσουμε το glass sealing του υπουργείου Εξωτερικών. Σε όλες τις θέσεις ευθύνης, στις περισσότερες έστω, είναι γυναίκες. Η ποσόστωση δεν θα άλλαζε κάτι. Επελέγησαν λόγω των προσόντων τους και όχι λόγω του φύλου τους. Γιατί είναι τα πρόσωπα που μπορούν να κάνουν τη δουλειά που τους έχει ανατεθεί. Και με βάση αυτό το κριτήριο επελέγησαν» λέει στο «Βήμα» η Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου.
Από την εικόνα λείπει η Αννα Μαρία Μπούρα, αφού δεν το επέτρεπε το πρόγραμμά της, η τρίτη μίας ομάδας που έχει βαλθεί να αλλάξει όχι την εικόνα αλλά την ιστορία του ΥΠΕΞ.
Η Αγγελάτου είναι αυτή που δίνει το «παρών» στα διαπιστευτήρια και όπως λέει είναι μία εξαιρετική εικόνα, που κάνει εντύπωση στους ξένους διπλωμάτες όταν τους υποδέχονται η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, η ΓΓ της ΠτΔ, που επίσης είναι γυναίκα διπλωμάτης, η Αλίκη Χατζή και η ΓΓ του ΥΠΕΞ. Γυναίκα είναι και η επικεφαλής του Διπλωματικού Γραφείου της ΠτΔ, η Μάγια Σολωμού.
«Πλέον τους άντρες τους μετράς» λένε γελώντας. Και παραδέχονται ότι αυτό σε άλλες εποχές θα ήταν αδιανόητο. Το ΥΠΕΞ είναι gender blind στις επιλογές του, όπως λέει η Παπαδοπούλου, και αυτές οι γυναίκες πήραν τη θέση γιατί άξιζαν να την έχουν. Αυτό έχει και μία επιπλέον συνέπεια. Στο τραπέζι του Πολιτικού Διαλόγου Ελλάδας – Τουρκίας στις 17 Οκτωβρίου, απέναντι από την ομάδα του τούρκου ΥΦΥΠΕΞ Μπουράκ Ακτσαπάρ θα καθίσουν γυναίκες. Και αυτό γιατί έχουν αναλάβει τις συγκεκριμένες θέσεις. Εξαίρεση ο επικεφαλής της Α4 Διεύθυνσης Τουρκίας, που είναι άντρας. Για την Παπαδοπούλου και την Αγγελάτου ωστόσο αυτό δεν έχει καμία σημασία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμα και αν ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία επικρατούν ήρεμα νερά, οι κρίσεις που πρέπει να χειριστούν οι κυρίες της ελληνικής διπλωματίας δεν μειώνονται. Ο πόλεμος στο Ισραήλ δημιούργησε την ανάγκη επαναπατρισμού δεκάδων ανθρώπων, Ελλήνων και μη, με την επιχείρηση εκκένωσης στην Αθήνα να χειρίζεται η Αγγελάτου υπό τις οδηγίες Γεραπετρίτη σε συνεργασία με την Παπαδοπούλου. Στην Αθήνα από το Τελ Αβίβ έφτασαν εκατοντάδες άνθρωποι που είχαν έρθει σε επικοινωνία με τις ελληνικές Αρχές στο Ισραήλ, μεταξύ των οποίων και αρκετοί ξένοι, σε μία επιχείρηση που στέφθηκε από επιτυχία.
Η κρίση με τα Τίρανα και η παραίτηση Μενέντεζ
Μία από τις κρίσεις των τελευταίων μηνών και η υπόθεση του προφυλακισμένου εκλεγμένου δημάρχου Χειμάρρας, Φρέντι Μπελέρη, που ρίχνει σκιά στις σχέσεις Αθήνας – Τιράνων. Με την πρέσβη στα Τίρανα Κωνσταντίνα Καμίτση να έχει επίσης σημαντικό ρόλο. Οι εξελίξεις που οδήγησαν στην παραίτηση του προέδρου της Επιτροπής της αμερικανικής Γερουσίας, Ρόμπερτ Μενέντεζ, και η διαχείριση των ελληνικών συμφερόντων την επόμενη μέρα επίσης απασχόλησαν την ελληνική διπλωματία.
Από το τραπέζι θα περάσει και η Αγλαΐα Μπαλτά, διευθύντρια Εθιμοτυπίας, που έχει να διαχειριστεί τις ισορροπίες με την παρουσία των ρώσων διπλωματών σε εκδηλώσεις και τη συνύπαρξή τους όποτε χρειάζεται με μέλη άλλων διπλωματικών αποστολών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στον μακρύ κατάλογο των γυναικών στις θέσεις-κλειδιά πρέπει να προσθέσουμε και την επικεφαλής της Υπηρεσίας Πολιτικών Υποθέσεων Ξάνθης, τη Σταυρούλα Πενταρβάνη. Η Θράκη είναι μία ιδιαίτερη αποστολή στην οποία δεν μπορεί να αντεπεξέλθει οποιοσδήποτε ή οποιαδήποτε. Πρέπει να ξέρεις ποιος έχει τα τυπικά προσόντα, τις δυνατότητες, αλλά και το ευρύτερο προφίλ να πάει σε μία θέση, μου εξηγούν. Δεν μπορούν οι ίδιοι άνθρωποι απαραίτητα να υπηρετήσουν στη Θράκη, ή στην Κορυτσά με αυτούς που ίσως πιο εύκολα πάνε στο Παρίσι ή στις Βρυξέλλες.
Στους στόχους και ο εκσυγχρονισμός
Επίσης τρεις θέσεις γενικών διευθυντών έχουν ανατεθεί σε γυναίκες, με την Κατερίνα Σιμοπούλου στη Β’ Γενική Διεύθυνση Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων, τη Μαρία Θεοφίλη στη Δ΄ Γενική Διεύθυνση Διεθνών Οργανισμών και Διεθνούς Ασφάλειας και Συνεργασίας και στην Η’ Γενική Διεύθυνση Απόδημου Ελληνισμού η Χρυσούλα Αλειφέρη. Η Παπαδοπούλου μου ζητάει να μην ξεχάσω να αναφέρω τη διευθύντρια του γραφείου της, Ελένη Πετρουλά, και τη διπλωματική διευθύντρια του γραφείου του ΥΦΥΠΕΞ Κώστα Φραγκογιάννη, Παρασκευή Ζεβελέκη. Και τις πρέσβεις στα Βαλκάνια, Σοφία Φιλιππίδου στα Σκόπια και Ελένη Βακάλη στην Πρίστινα.
Στους στόχους τους και ο εκσυγχρονισμός του ΥΠΕΞ, έτσι ώστε να έρθει στη νέα εποχή. Να μπορεί να λύνει ζητήματα χωρίς αγκυλώσεις.
Παπαδοπούλου και Αγγελάτου παραδέχονται ότι πολλές από τις κυρίες που έχουν αναλάβει τα κρίσιμα πόστα είναι φίλες από την αρχή της καριέρας τους. Και αυτό δημιουργεί ένα καλό κλίμα στη συνεργασία, κάτι που όπως παραδέχονται δεν είναι αυτονόητο στο ΥΠΕΞ. Και η αποτελεσματική διαχείριση κρίσεων απαιτεί συνδυασμό ικανοτήτων, συνεννόησης και καλής συνεργασίας.
