Τις διαδικαστικές πτυχές της εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας μελετούν στο πρωθυπουργικό επιτελείο, λίγες μόλις ημέρες προτού ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοινώσει την απόφασή του για το πρόσωπο του/της υποψηφίου.
Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός έχει προσδιορίσει το χρονοδιάγραμμα, προαναγγέλλοντας ότι το μυστήριο θα έχει λυθεί μέσα στο δεύτερο δεκαπενθήμερο του Ιανουαρίου. Αυτό το διάστημα προβάλλει πλέον, ενδεχομένως με ασύμμετρο τρόπο, ως μια κομβικής σημασίας ημερομηνία για τις πολιτικές εξελίξεις εν γένει.
Η κοινοβουλευτική διαδικασία εκκινεί κατά το Σύνταγμα τουλάχιστον έναν μήνα πριν από τη λήξη της θητείας του Προέδρου και αυτό αντιστοιχεί εν προκειμένω στη 13η Φεβρουαρίου.
Σταθμίσεις
Στο τέλος της χρονιάς και της πολιτικής περιόδου παραμένει η γενικευμένη αίσθηση ότι η προεδρική εκλογή περιέχει έντονα στοιχεία γρίφου και, αντιστοίχως, προβληματισμού. Υπό αυτές τις συνθήκες, η ονοματολογία είναι έντονη και μαζί με αυτήν η σεναριολογία και οι – συχνά εν κενώ – αναλύσεις.
Γεγονός είναι ότι ο Πρωθυπουργός σταθμίζει αφενός την πολιτική συγκυρία, αφετέρου την πολιτική ατμόσφαιρα στο εσωτερικό της ΝΔ. Είναι προφανές ότι δεν επιθυμεί κάποια αμφισβήτηση της συνοχής της ΚΟ, ούτε και την αναζωπύρωση της εσωκομματικής αναστάτωσης που επικράτησε πριν από τη διαγραφή του Αντώνη Σαμαρά.
Και ταυτόχρονα στόχος του Κυριάκου Μητσοτάκης είναι ο/η Πρόεδρος να έχει όσο το δυνατόν ευρύτερη αποδοχή και να εκλεγεί αν όχι από την πρώτη ψηφοφορία, τουλάχιστον στην τρίτη. Με βάση την αναθεώρηση του 2019, Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκλέγεται εκείνος ο οποίος συγκεντρώνει την πλειοψηφία των δύο τρίτων του συνολικού αριθμού των βουλευτών, που αντιστοιχεί σε 200 ψήφους.
Αν αυτό δεν επιτευχθεί, η διαδικασία επαναλαμβάνεται μετά από πέντε ημέρες, με την ίδια προϋπόθεση πλειοψηφίας, και αν και αυτή αποβεί άκαρπη, ακολουθεί τρίτη ψηφοφορία, και πάλι έπειτα από πέντε ημέρες, με στόχο την επίτευξη πλειοψηφίας τριών πέμπτων (180 βουλευτών). Στην περίπτωση κατά την οποία ούτε και στην τρίτη προσπάθεια καταστεί δυνατή η εκλογή Προέδρου, ορίζεται νέα ψηφοφορία μετά την πάροδο νέου πενθήμερου και με προϋπόθεση εκλογής τη συγκέντρωση της απόλυτης πλειοψηφίας των βουλευτών (151). Αν και πάλι δεν υπάρξει αποτέλεσμα, ορίζεται μία πέμπτη ψηφοφορία, στην οποία η εκλογή γίνεται με σχετική πλειοψηφία.
Αλλαγή κλίματος
Με βάση αυτά, η εκλογή Προέδρου μπορεί θεωρητικά να εξελιχθεί σε μια πολιτική εκκρεμότητα περίπου ενός μηνός. Και αυτό είναι ένα ανεπιθύμητο σενάριο για τον Πρωθυπουργό. Σε μια τέτοια εκδοχή, η διαδικασία θα εξελιχθεί σε αγκάθι για την κυβέρνηση και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο λιγότερο προβληματικό και, υπό προϋποθέσεις ρεαλιστικό, σενάριο είναι σήμερα αυτό της ανάδειξης Προέδρου της Δημοκρατίας στην τρίτη ψηφοφορία.
Υπενθυμίζεται ότι η Κατερίνα Σακελλαροπούλου είχε εκλεγεί το 2020 με 261 ψήφους. Κατά μία εκδοχή, η οποία περιγράφεται από κομματικά και κυβερνητικά στελέχη, η αναπτέρωση του ηθικού έπειτα από την άνετη ψήφιση του προϋπολογισμού έχει μεταβάλει σε σημαντικό βαθμό το κλίμα μεταξύ των βουλευτών και της ηγεσίας της κυβέρνησης.
Και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό ώστε ορισμένοι να υποστηρίζουν ότι όποια επιλογή και αν κάνει ο Πρωθυπουργός για την Προεδρία της Δημοκρατίας θα περάσει άνετα, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη ΝΔ.
Η κομματική πειθαρχία
Η βεβαιότητα αυτή δεν φαίνεται πάντως να είναι γενική, αφού έχει αρχίσει να αιωρείται μια συζήτηση ακόμη και για το ενδεχόμενο να επιβληθεί κομματική πειθαρχία για την προεδρική εκλογή. Κυβερνητικές πηγές δεν επιβεβαιώνουν κάτι τέτοιο, εκτιμούν ότι πρόκειται για κάτι που διακινείται από την αντιπολίτευση και σημειώνουν, πάντως, ότι «δεν θα χρειαστεί».
Την ίδια στιγμή εκφράζεται η εκτίμηση ότι αν συνέβαινε αυτό, θα συνιστούσε από μόνο του μια πολιτική παραδοξότητα και ένα μεγάλο ζήτημα για τον Πρωθυπουργό. Η επιβολή μιας τέτοιας πρακτικής θα εκλαμβανόταν προφανώς ως ένδειξη αδυναμίας και ανησυχίας για τη συνοχή της ΚΟ και του ίδιου του κόμματος.
Και, πάντως, πρόσωπα εκτός Μεγάρου Μαξίμου παραπέμπουν, τηρουμένων των (δυσ)αναλογιών, στην άρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη να ψηφίσει τον Προκόπη Παυλόπουλο το 2015, σε αντίθεση με την τότε κομματική γραμμή και δίχως πειθαρχικές επιπτώσεις.
Η συγκεκριμένη συζήτηση παρουσιάζει ενδιαφέρον για έναν πολύ συγκεκριμένο λόγο. Πυροδοτείται από το γεγονός ότι η προεδρική εκλογή γίνεται με ονομαστική ψηφοφορία και όχι με μυστική όπως παλαιότερα, όταν σε κάποιες περιπτώσεις είχαν ανακύψει και σημαντικά ζητήματα, όπως κατά την εκλογή του Χρήστου Σαρτζετάκη το 1985, με τα περιβόητα χρωματιστά ψηφοδέλτια.
Πάντως, κυβερνητικές πηγές επισημαίνουν ότι μια απόφαση για επιβολή κομματικής πειθαρχίας θα ακύρωνε επί της ουσίας και το ίδιο το πνεύμα της αναθεώρησης του 2019, με την οποία αποσυνδέθηκε η εκλογή ΠτΔ από τη διάλυση της Βουλής και την προκήρυξη εκλογών.
Σε περίπτωση κατά την οποία ο Πρωθυπουργός αποφάσιζε για κάποιον λόγο να μην αρκεστεί στην κατά συνείδηση ψήφο, θα διαμόρφωνε ιδία βουλήσει μια συνθήκη εκκρεμότητας και ενδεχόμενης πολιτικής αστάθειας, αφού θα αναγκαζόταν να διαγράψει όσους δεν ψηφίσουν την επιλογή του για την Προεδρία και η κοινοβουλευτική ισχύς της κυβέρνησης θεωρητικά θα απειλούνταν. Και πέραν αυτού, θα επιβεβαίωνε όλες τις εκτιμήσεις για το αρνητικό κλίμα στην ΚΟ.
Τα σενάρια
Με τα σημερινά δεδομένα πάντως και καθώς το πολιτικό κλίμα έχει αλλάξει σε κάποιον βαθμό έπειτα από την ψήφιση του προϋπολογισμού, όπου φάνηκε ότι ανησυχίες ομάδων ή και μεμονωμένων βουλευτών ελήφθησαν υπ’ όψιν, στελέχη της κυβερνητικής πλειοψηφίας αλλά και της αντιπολίτευσης εκτιμούν ότι το σενάριο επανεκλογής της σημερινής Προέδρου δεν έχει εξασθενήσει.
Παράλληλα, από τα συμφραζόμενα των όσων διακινούνται από κυβερνητικές πηγές διαμορφώνεται το συμπέρασμα ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης, είτε επιλέξει να προτείνει την επανεκλογή της Κατερίνας Σακελλαροπούλου είτε καταλήξει σε ένα διαφορετικό πρόσωπο, θα έχει προηγουμένως διασφαλίσει ότι η εκλογή Προέδρου θα γίνει με μια πλειοψηφία η οποία θα υπερβαίνει την κοινοβουλευτική δύναμη της ΝΔ.
