«Αυτός ο κόσμος δεν σταματά να μας απασχολεί. Ποιος περίμενε τις νέες ραγδαίες εξελίξεις στη Συρία; Κανένας!» σχολιάζει στο «Βήμα» ο κορυφαίος βρετανός ιστορικός και ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Κουίν Μέρι στο Λονδίνο Ντόναλντ Σασούν, ο οποίος αναγορεύτηκε την περασμένη εβδομάδα επίτιμος διδάκτορας του Τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
«Το πιο περίεργο είναι ότι παρ’ όλα τα χρήματα που δαπανώνται για τις μυστικές υπηρεσίες κανείς δεν είχε προβλέψει ότι σε λιγότερο από δύο εβδομάδες το καθεστώς Ασαντ θα κατέρρεε. Ακόμη και οι Σαουδάραβες δεν το ανέμεναν. Είχαν ανοίξει εκ νέου την πρεσβεία τους στη Συρία, στις αρχές του 2024, περιμένοντας προφανώς ότι ο Ασαντ θα άντεχε» προσθέτει ο εβραϊκής καταγωγής συγγραφέας, μεταξύ άλλων, του βιβλίου «Νοσoγόνα Συμπτώματα: Μια ανατομία ενός κόσμου σε κρίση» (2019).
Ποιοι είναι οι χαμένοι στη Συρία;
«Χαμένοι είναι προφανώς το Ιράν, η Χεζμπολάχ και η Χαμάς».
Η Ρωσία;
«Η Ρωσία μάλλον θα προσπαθήσει να συνάψει μια συμφωνία με τη νέα ηγεσία, προκειμένου να διατηρήσει τη σημαντική ναυτική βάση της στην Ταρτούς, η οποία είναι η μόνη που έχει εκτός Ρωσίας. Εάν η Μόσχα δεν καταφέρει να επιτύχει ούτε αυτό, τότε θα είναι εντελώς χαμένη».
Ποιος ωφελείται από τις εξελίξεις;
«Κατ’ αρχάς, το Ισραήλ κερδίζει από οποιαδήποτε αναταραχή προκύπτει στη Μέση Ανατολή. Αυτό που κάνει τώρα είναι να ρίχνει λάδι στη φωτιά. Οσο περισσότερο βυθίζεται στο χάος η Συρία τόσο περισσότερο επωφελείται το σημερινό καθεστώς στο Ισραήλ. Ο κύριος ωφελούμενος από τη νέα κατάσταση φαίνεται να είναι η Τουρκία, καθώς υποστήριζε για αρκετά χρόνια τη Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ, μια οργάνωση που οι ΗΠΑ χαρακτήριζαν «τρομοκρατική» και τώρα «απoτρομοκρατικοποιείται». Αν η κατάσταση δεν ήταν τραγική, θα ήταν γελοία. Οι άνθρωποι είναι τρομοκράτες μέχρις ότου επικρατήσουν και αναλάβουν την εξουσία. Πολλά ακόμη εξαρτώνται από το τι θα συμβεί με τους Κούρδους στη Συρία, τους οποίους η Τουρκία αντιμάχεται έντονα για προφανείς λόγους».
Θα διατηρήσει τον έλεγχο της Συρίας η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ; Διορίστηκε ήδη υπηρεσιακός πρωθυπουργός της έως τον Μάιο του 2025.
«Φαίνεται ότι η οργάνωση θα κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί για να φανεί συμβιβαστική, λογική και με πραγματισμό αλλά είναι απίθανο να διατηρήσει τον πλήρη έλεγχο της κατάστασης με τόσο πολλά όπλα τριγύρω, τόσο πολλούς μαχητές και τη διάλυση κάθε έννοιας νόμου και τάξης. Παρόλο που, προφανώς όπως και όλοι οι άλλοι, δεν έχω ιδέα τι θα συμβεί τελικά στη Συρία, δεν είμαι αισιόδοξος. Εύχομαι να διαψευστώ και να μη γίνει η Συρία η επόμενη Λιβύη».
Πιστεύετε ότι η Ευρώπη θα παίξει ρόλο στη μετά Ασαντ εποχή της Συρίας;
«Είναι απίθανο να παίξει οποιονδήποτε ρόλο στο μέλλον. Διοικείται από ανίκανους που δεν μπορούν να συνεννοηθούν».
Μπορείτε να προβλέψετε ποια μορφή θα πάρει τελικά η Ευρώπη με την αλματώδη άνοδο της αντιευρωπαϊκής Ακροδεξιάς, το οποίο είδαμε εσχάτως και στις εκλογές στη Ρουμανία;
«Οι ιστορικοί μελετούν το παρελθόν. Δεν προβλέπουν. Το παρελθόν δεν είναι πάντα κάτι που μπορεί να μας πει τι θα συμβεί στο μέλλον. Για αυτόν τον λόγο πιανόμαστε εξαπίνης. Ελάχιστοι ήταν εκείνοι που είχαν προβλέψει την πτώση του Κομμουνισμού,το 1989 και το 1991. Ελάχιστοι προέβλεψαν την παγκόσμια ύφεση το 2008, ακόμα και την επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ με μια αποφασιστική νίκη, εφέτος, αφού οι δημοσκοπήσειςεμφάνιζαν την αναμέτρηση στήθος με στήθος, οριακή.
Τελικά, δεν ήταν. Δεν μπορώ, επομένως, να βοηθήσω στο σκέλος των προβλέψεων. Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι υπάρχει όντως, σε πανευρωπαϊκή κλίμακα, όλο και μεγαλύτερη υποχώρηση των παραδοσιακών κομμάτων, κυρίως των σοσιαλδημοκρατικών, την ώρα που ούτε τα παραδοσιακά κεντρώα κόμματα πηγαίνουν καλά. Αυτή είναι μια προϊούσα τάσηεδώ και 30 χρόνια. Είναι ο λόγος που επέλεξα κι εγώ, και για την ομιλία μου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, τη διάσημη φράση του Αντόνιο Γκράμσι «Η κρίση συνίσταται στο ότι το παλαιό πεθαίνει και το νέο δεν μπορεί να γεννηθεί. Σ’ αυτό το μεσοβασίλειο εμφανίζεται μια μεγάλη ποικιλία νοσηρών συμπτωμάτων».
Νομίζω ότι το «κλειδί» είναι ότι γνωρίζουμε πως ο παλαιός κόσμος χάθηκε. Αλλά δεν γνωρίζουμε με τι θα μοιάζει ο νέος. Είμαστε στο μέσο. Ο Γκράμσι έγραψε τη φράση το 1930. Ο νέος κόσμος που ερχόταν ήταν η ναζιστική Γερμανία και η ενδυνάμωση της φασιστικής Ιταλίας. Τα νοσογόνα συμπτώματα εντοπίζονται στην ενδιάμεση φάση».
Στη Γηραιά Ηπειρο πού ακριβώς τα εντοπίζετε;
«Εχουμε αδύναμες κυβερνήσεις, το οποίο ισχύει και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αδύναμη είναι σήμερα στη Γερμανία όπου θα μπορούσε, μετά τις εκλογές του Φεβρουαρίου, να προκύψει μια κυβέρνηση συνασπισμού μεταξύ των Χριστιανοδημοκρατών και των Σοσιαλδημοκρατών. Δύο κόμματα εξαιρετικά αντιδημοφιλή για την ώρα, γεγονός που βοήθησε να ανεβεί η Ακροδεξιά ακόμα περισσότερο. Αν κοιτάξουμε στη Γαλλία, βλέπουμε επίσης την καταστροφή.
Ο Εμανουέλ Μακρόν είναι στα χέρια της Ακροαριστεράς και της Ακροδεξιάς της Λεπέν για να καταφέρει να «περάσει» τον προϋπολογισμό. Η Ευρώπη βρίσκεται σε μια εξαιρετικά επικίνδυνη φάση, όπου δεν υπάρχει ουσιωδώς ΕΕ. Είναι αδύναμη εδώ και χρόνια. Ούτε όμως οι ΗΠΑ είναι σε καλή κατάσταση, ενώ η Ρωσία έχει σοβαρότατα προβλήματα και λόγω του τεράστιου λάθους που έκανε εισβάλλοντας στην Ουκρανία. Το κακό είναι ότι ο διάδοχος του Πούτιν μπορεί να είναι χειρότερός του, όπως επίσης και του Τραμπ ή του Μακρόν – του οποίου, πιθανώς, θα είναι η Μαρίν Λεπέν – και ούτω καθεξής. Λυπάμαι τις νεότερες γενιές. Και το ότι δεν γνωρίζουμε τι θα συμβεί είναι πρόβλημα».
Η αβεβαιότητα του «μεσοβασιλείου», στην οποία αναφέρεται ο Γκράμσι, δεν θα καταλήξει τελικά όμως σε κάτι νέο;
«Θα γεννήσει κάτι νέο, αλλά δεν ξέρουμε αν το νέο μωρό που περιμένουμε θα προκύψει τέρας ή αν θα είναι ένα χαριτωμένο πλασματάκι».
Η νέα προεδρία Τραμπ μπορεί να γεννήσει «τέρας» ή «τέρατα»; Μέχρι ποιου σημείου μπορεί να φτάσει o επανεκλεγείς πρόεδρος;
«Ο μεγαλύτερος φόβος είναι ότι θα υλοποιήσει όσα εξήγγειλε. Γιατί δύναται! Εχει υπερεξουσίες, που δεν έχουν όλοι οι πρόεδροι, επειδή εξασφάλισε πλειοψηφίες στη Γερουσία και στη Βουλή των Αντιπροσώπων, έχοντας και ένα ευνοϊκά διακείμενο προς το πρόσωπό του Ανώτατο Δικαστήριο. Το μόνο που δεν είναι απαραίτητα κακό είναι αν κατορθώσει να πείσει Ρώσους και Ουκρανούς να έλθουν σε μια μορφή συμφωνίας που θα τερμάτιζε τον τρομερό πόλεμο».
Θα θελήσει να τερματιστεί και ο πόλεμος στη Γάζα;
«Πιστεύω ότι ο Τραμπ θα συνεχίσει να υποστηρίζει το Ισραήλ και, επομένως, οι καταστροφές στη Γάζα και στην ευρύτερη περιοχή δεν πρόκειται να λήξουν».
