Η υπόθεση διαφθοράς Qatargate είναι η πιο σοβαρή υπόθεση που έχουμε δει σχετικά με τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, δηλώνει ο Βίλε Ιτάλα, γενικός διευθυντής του OLAF, της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης, του θεσμού της ΕΕ που έχει εντολή να διερευνά περιπτώσεις απάτης εις βάρος του προϋπολογισμού της ΕΕ, διαφθοράς και σοβαρών παραπτωμάτων στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, ενώ χαράσσει επίσης την πολιτική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την καταπολέμηση της απάτης.
Ο OLAF βρέθηκε στο προσκήνιο της ειδησεογραφίας πρόσφατα όταν η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) ανακοίνωσε αίτημα για άρση της ασυλίας της Εύας Καϊλή και της Μαρίας Σπυράκη, αναφέροντας ότι το αίτημά της βασίζεται σε έκθεση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης, σχετικά με υποψίες για απάτη επιζήμια για τον προϋπολογισμό της ΕΕ, σε σχέση με τη διαχείριση της βουλευτικής αποζημίωσης.
Στη συνέντευξή του στο «Βήμα» ο κ. Ιτάλα επεξηγεί από την πλευρά του ότι πράγματι «η έρευνα αυτή αφορά δύο ευρωβουλευτές, για υποψίες απάτης στη διαχείριση της βουλευτικής αποζημίωσης για διαπιστευμένους κοινοβουλευτικούς βοηθούς».
Ο Βίλε Ιτάλα ξεκαθαρίζει ότι η έρευνα αυτή «δεν είχε άμεση σχέση με το λεγόμενο Qatargate, ακόμη και όταν ορισμένα από τα υπό έρευνα πρόσωπα ήταν τα ίδια». Λέει επίσης ότι η πιθανή κατάχρηση από τους ευρωβουλευτές της βουλευτικής τους αποζημίωσης και ιδίως σε ό,τι αφορά τους διαπιστευμένους κοινοβουλευτικούς τους βοηθούς είναι ένα από τα θέματα που έχουν τεθεί τακτικά υπό διερεύνηση.
Μπορείτε να μας αναφέρετε προηγούμενες έρευνες του OLAF που υποδεικνύουν περιπτώσεις διαφθοράς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και σε άλλα θεσμικά όργανα;
«Οι πρόσφατες εξελίξεις έχουν κοντινό προηγούμενο με το σκάνδαλο «μετρητά για επιρροή» το 2011. Τότε ο OLAF άνοιξε έρευνα εναντίον τεσσάρων βουλευτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου μετά από άρθρο σε εφημερίδα που ισχυριζόταν ότι είχαν προσπαθήσει να επηρεάσουν τη νομοθεσία της ΕΕ με αντάλλαγμα χρήματα. Δημοσιογράφοι που εμφανίζονταν ως λομπίστες είχαν προσεγγίσει ευρωβουλευτές και τους ζήτησαν την ψήφο τους για να καταθέσουν ή να υποστηρίξουν ορισμένες τροπολογίες με αντάλλαγμα χρήματα. Η υπόθεση είχε ως αποτέλεσμα τρεις ευρωβουλευτές να κριθούν ένοχοι και να τους επιβληθούν ποινές φυλάκισης.
Γενικότερα, ο OLAF ολοκληρώνει κάθε χρόνο μια σειρά από έρευνες για εικαζόμενη απάτη ή ύποπτες παραβάσεις που αφορούν προσωπικό ή μέλη των θεσμικών οργάνων της ΕΕ. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει απασχολήσει επανειλημμένα αυτές τις έρευνες. Θέματα που έχουν τεθεί τακτικά υπό διερεύνηση ήταν η πιθανή κατάχρηση από τους ευρωβουλευτές της βουλευτικής τους αποζημίωσης, ιδίως σε ό,τι αφορά τους διαπιστευμένους κοινοβουλευτικούς τους βοηθούς και εξωτερικούς παρόχους, τις δαπάνες των πολιτικών ομάδων, τη χρηματοδότηση πολιτικών κομμάτων της ΕΕ και τη χρηματοδότηση εθνικών πολιτικών κομμάτων, που κάνουν αδικαιολόγητη χρήση των κονδυλίων της ΕΕ. Δημοσιεύουμε ορισμένα παραδείγματα και στατιστικά στοιχεία κάθε χρόνο στις ετήσιες εκθέσεις του OLAF, οι οποίες είναι εύκολα προσβάσιμες από τον ιστότοπο του OLAF».
Μπορείτε να μας διευκρινίσετε τι αφορά η έρευνα που διεξαγάγατε για το Ευρωκοινοβούλιο και αφορά κακοδιαχείριση της βουλευτικής αποζημίωσης διαπιστευμένων κοινοβουλευτικών βοηθών;
«Πιστεύω ότι αναφέρεστε σε έρευνα που ολοκλήρωσε πρόσφατα ο OLAF σχετικά με δύο ευρωβουλευτές για υποψίες απάτης στη διαχείριση της βουλευτικής αποζημίωσης για διαπιστευμένους κοινοβουλευτικούς βοηθούς. Η έρευνα του OLAF διεξήχθη σε συμπληρωματικότητα με την εντολή της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας. Κάναμε αναφορά του θέματος στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία. Κάναμε επίσης οικονομικές και πειθαρχικές συστάσεις στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε σχέση με αυτή την υπόθεση, η οποία δεν είχε άμεση σχέση με το λεγόμενο Qatargate, ακόμη και όταν ορισμένα από τα υπό έρευνα πρόσωπα ήταν τα ίδια».
Θα εμπλακεί ο OLAF στη διερεύνηση του Qatargate;
«Παρακολουθούμε το θέμα πολύ προσεκτικά, σύμφωνα με τη διερευνητική εμπειρία και την αναλυτική εμπειρογνωμοσύνη του OLAF. Ο OLAF βρίσκεται σε επαφή με τις βελγικές αρχές για το θέμα. Δεν μπορώ πραγματικά να σχολιάσω πιθανές έρευνες που επηρεάζουν πρόσωπα που κατονομάζονται σε άρθρα των μέσων ενημέρωσης. Ο OLAF πρέπει να σέβεται τις νομικές απαιτήσεις εμπιστευτικότητας κάθε πιθανής έρευνας ή μεταγενέστερης διοικητικής ή συμπληρωματικής δικαστικής έρευνας. Ο OLAF συνεισφέρει με βάση τις γνώσεις και την εμπειρία του με στόχο την ενίσχυση της νομοθεσίας και των εσωτερικών διαδικασιών εν όψει των πρόσφατων γεγονότων».
Πώς θα μπορούσε να υπάρξουν καλύτερα συστήματα ελέγχου κατά της διαφθοράς; Τι πρέπει να γίνει καλύτερα από τη θέση του OLAF;
«Θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε συλλογικά το μομέντουμ για να αποκαταστήσουμε την εμπιστοσύνη των πολιτών και την υπόληψη των θεσμικών οργάνων της ΕΕ. Είναι σημαντικό τώρα να αντληθούν μαθήματα και να μη χαθούν οι ευκαιρίες για βελτίωση. Γενικά, η διαφάνεια είναι βασικός παράγοντας. Οσο περισσότερη διαφάνεια υπάρχει, τόσο λιγότερη διαφθορά μπορεί να υπάρξει, ιδίως τώρα που έχουμε τα εργαλεία για να διασταυρώνουμε δεδομένα με πολλαπλές πηγές. Η σαφήνεια των κανόνων είναι επίσης ένα σημαντικό στοιχείο. Οταν οι κανόνες δεν είναι αρκετά λεπτομερείς, δεν μπορεί να διαπιστωθεί μη συμμόρφωση και δεν μπορούν να διορθωθούν αμφισβητούμενες συμπεριφορές, δημιουργώντας ένα περιβάλλον ατιμωρησίας.
Στην ίδια κατεύθυνση, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι οι υφιστάμενες κυρώσεις είναι αρκετά αποτρεπτικές και εφαρμόζονται αποτελεσματικά. Είναι επίσης σημαντικό τα θεσμικά όργανα της ΕΕ στα οποία έχουν ανατεθεί ειδικά η διερεύνηση και η προστασία των συμφερόντων και της υπόληψης της ΕΕ να μην παρεμποδίζονται στις διερευνητικές τους δραστηριότητες. Θα πρέπει να επιτραπεί στον OLAF να εκπληρώνει την αποστολή του χωρίς διοικητικά εμπόδια για τις έρευνές του, όπως δυστυχώς συνέβαινε μερικές φορές στο παρελθόν».
Ο Φινλανδός Βίλε Ιτάλα είναι επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης από το 2018. Εργάστηκε ως δικηγόρος προτού εκλεγεί στη φινλανδική Βουλή (1995), προτού αναλάβει υπουργός Εσωτερικών (2000-2003) και από εκεί περάσει στην Ευρωβουλή (2004-2012) και στη συνέχεια σε ευρωπαϊκά όργανα.
