Οταν πριν από περίπου 10 ημέρες ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μίλησε για την ανάγκη στήριξης των ευάλωτων νοικοκυριών με χρέη προς τις τράπεζες, στην τρέχουσα συγκυρία αυξανόμενων επιτοκίων και ακρίβειας, δημιουργήθηκε η εντύπωση στις διοικήσεις τους ότι επίκειται ένα νέο πρόγραμμα επιδότησης των δόσεων από το κράτος, κατά τα πρότυπα της πανδημικής δράσης «Γέφυρα». Δεν χρειάστηκε να περάσουν παρά μερικές μόνο ώρες για να διαψευστεί πανηγυρικά η αρχική αυτή εκτίμηση κατά τη σύσκεψή τους με τον υπουργό Οικονομικών Χρήστο Σταϊκούρα.
Οι απειλές για έκτακτο φόρο
Ο τελευταίος ξεκαθάρισε ότι το κράτος δεν θα εισφέρει ούτε ένα ευρώ και ταυτόχρονα ζήτησε την ανατροπή της τιμολογιακής πολιτικής των πιστωτικών ιδρυμάτων σε όλα τα πεδία: Αύξηση των επιτοκίων στις καταθέσεις, μείωσή τους στις χορηγήσεις και κούρεμα των προμηθειών, 12 στον αριθμό, σύμφωνα με πηγές από το ΥΠΟΙΚ. Μάλιστα, απείλησε ότι αν δεν κινηθούν προς αυτή την κατεύθυνση θα επιβάλει έκτακτο φόρο στον κλάδο και κάλεσε τους τραπεζίτες να παρουσιάσουν εντός λίγων ημερών τις προτάσεις τους.
«Αν γίνουν όλα αυτά τίθενται εν αμφιβόλω οι επιχειρησιακοί στόχοι των τραπεζών, σε μία περίοδο που το ίδιο το Δημόσιο θέλει να αποεπενδύσει από τους συστημικούς ομίλους το ταχύτερο δυνατό. Τι μήνυμα όμως στέλνει στην επενδυτική κοινότητα η κυβέρνηση με αιτήματα που θα μπορούσαν να ανατρέψουν το success story του συστήματος, μετά την εξυγίανση από τα κόκκινα δάνεια;» υποστηρίζει αναλυτής.
Η αντίδραση Μητσοτάκη
Στο Μέγαρο Μαξίμου αντιλήφθηκαν αμέσως τη σχετική αντίφαση και η αντίδραση του Πρωθυπουργού ήταν άμεση. Ο κ. Μητσοτάκης σε συναντήσεις στο Λονδίνο με θεσμικούς επενδυτές, στο πλαίσιο του συνεδρίου Morgan Stanley – Ελληνικού Χρηματιστηρίου, ξεκαθάρισε πως δεν υπάρχει καμία σκέψη για την επιβολή έκτακτου φόρου.
Σύμφωνα με πληροφορίες, την περασμένη Τετάρτη υπήρξε επικοινωνία από τις τράπεζες με τον κ. Σταϊκούρα, από τον οποίο ζητήθηκε η αναβολή της προγραμματισμένης για την επόμενη ημέρα συνάντησης, καθώς δεν ήταν έτοιμο το σχέδιό τους. Το αίτημα ωστόσο δεν έγινε δεκτό από τον υπουργό και τελικά η σύσκεψη πραγματοποιήθηκε κανονικά την Πέμπτη. Σε αυτήν οι τραπεζικές διοικήσεις παρουσίασαν το πλαίσιο της δράσης που επεξεργάζονται, η οποία θα χρηματοδοτηθεί αποκλειστικά από τις ίδιες.
Η πρόταση για έναν δημόσιο κουμπαρά
Ειδικότερα, πρότειναν τη δημιουργία ενός δημόσιου κουμπαρά, στον οποίο θα πιστώνονται χρήματα από τις τράπεζες και θα χρησιμοποιούνται για την επιδότηση του ημίσεος της επιβάρυνσης που υφίστανται οι δανειολήπτες από την αύξηση των ευρωπαϊκών επιτοκίων για ένα διάστημα 9 έως 12 μηνών. Για παράδειγμα, εάν η δόση ενός δανείου αυξηθεί κατά 100 ευρώ λόγω της ανόδου των δεικτών euribor, τα 50 ευρώ θα καταβάλλονται από το ταμείο που θα δημιουργηθεί.
Ξεκαθάρισαν ωστόσο ότι στήριξη θα δοθεί μόνο σε ευάλωτα νοικοκυριά που εξυπηρετούν το στεγαστικό τους δάνειο. Θα τεθούν δηλαδή αυστηρά κριτήρια ώστε η περίμετρος να μην ξεπεράσει τους 30.000 δανειολήπτες. Επίσης, τόνισαν ότι η δράση θα πρέπει να λάβει το πράσινο φως από τον εποπτικό βραχίονα της ΕΚΤ (SSM), καθώς θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε αύξηση των προβλέψεων για τον πιστωτικό κίνδυνο. «Χωρίς την έγκριση του SSM δεν πρόκειται να εφαρμοστεί κανένα πρόγραμμα επιδότησης, και αυτό το γνωρίζουν στο υπουργείο Οικονομικών» υπογραμμίζει τραπεζική πηγή.
Το σχέδιο στήριξης
-Δημιουργία ενός δημόσιου ταμείου που θα χρηματοδοτείται από τις τράπεζες
-Κάλυψη του 50% της επιβάρυνσης που προκαλείται από την άνοδο των επιτοκίων
-Αυστηρά κριτήρια για την επιλογή των δικαιούχων
-Επιδότηση μόνο σε όσους εξυπηρετούν κανονικά το δάνειό τους
-Συνολική περίμετρος: Εως 30.000 δάνεια
«Πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη που τους αναλογεί»
Η παρέμβαση Μητσοτάκη και η ανησυχία της κυβέρνησης
Ενδεικτική της ενόχλησης της κυβέρνησης για τη στάση των τραπεζών, αλλά και της αγωνίας της για ένα ντόμινο αρνητικών εξελίξεων που θα μπορούσε να επιφέρει η αλλαγή της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ, ήταν η παρέμβαση του Πρωθυπουργού κατά τη συνάντησή του με την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, το μεσημέρι της Παρασκευής.
«Πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη που τους αναλογεί» δήλωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης αναφερόμενος στις τράπεζες κατά τη συνομιλία του με την Κατερίνα Σακελλαροπούλου και συμπλήρωσε: «Πρέπει να στηρίξουν συνολικά τα ευάλωτα νοικοκυριά, καθώς έχουν υψηλή κερδοφορία, ώστε να αποτρέψουμε μια νέα γενιά κόκκινων δανείων».
Η παρέμβαση αυτή ήλθε σε συνέχεια των συναντήσεων του υπουργού Οικονομικών Χρήστου Σταϊκούρα με τις διοικήσεις των τραπεζών, οι οποίες δεν είχαν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Είχε προηγηθεί δημόσια παρέμβαση του οικονομικού συμβούλου του Πρωθυπουργού Αλέξη Πατέλη, με την οποία καλούσε τις τράπεζες να αυξήσουν τα επιτόκια καταθέσεων, ήδη από τις αρχές του Νοεμβρίου.
Η κύρια ανησυχία της κυβέρνησης είναι η ορατή πιθανότητα αύξησης των κόκκινων δανείων, αλλά και η επιβάρυνση όλων των δανειοληπτών, σε μία περίοδο κατά την οποία οι πληθωριστικές πιέσεις περιορίζουν ούτως ή άλλως τα διαθέσιμα εισοδήματα.
Το γεγονός ότι η συγκυρία συμπίπτει με την προεκλογική περίοδο ενισχύει προφανώς τον προβληματισμό και στο Μέγαρο Μαξίμου, το οποίο υπό αυτές τις συνθήκες εμφανίζεται διατεθειμένο ακόμη και για μια σύγκρουση με τις τράπεζες.
Πάντως από τη στιγμή κατά την οποία ο Πρωθυπουργός απέκλεισε την προηγούμενη εβδομάδα ακραία μέτρα, όπως η έκτακτη φορολόγηση των τραπεζικών κερδών, μένει να φανεί ποια μέσα πίεσης θα επιστρατεύσει, εν αναμονή μιας νέας συνάντησης του υπουργού Οικονομικών με τις διοικήσεις των πιστωτικών ιδρυμάτων.
Αγγελος Κωβαίος
