Την εκτίμηση ότι μετά τις εκλογές στην Ελλάδα και στην Τουρκία, και εφόσον βελτιωθούν οι σχέσεις της Τουρκίας με τις ΗΠΑ, μπορεί να ανοίξει ένα παράθυρο διαλόγου για το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο εξέφρασε στο «Βήμα της Κυριακής» ο Μουσταφά Αϊντίν, πρόεδρος του Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων της Τουρκίας και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Καντίρ Χας της Κωνσταντινούπολης. Ο κ. Αϊντίν μιλάει για τους κινδύνους της προεκλογικής περιόδου, και τους κοινούς φόβους, που διατρέχουν οι δύο χώρες αυτή την ευαίσθητη περίοδο.
Η επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου στις ΗΠΑ δεν ικανοποίησε την τουρκική πλευρά. Τι εκτιμάτε ότι συνέβη και πώς θα επηρεάσει αυτή η δυσαρέσκεια την περιοχή μας αλλά και τη σχέση της Τουρκίας με το ΝΑΤΟ;
«Πιστεύω ότι αυτό που ανέμενε η τουρκική κυβέρνηση ήταν να οριστικοποιηθεί ένα χρονοδιάγραμμα στο αμερικανικό Κογκρέσο για την αγορά των F-16. Επίσης, να κερδηθεί η κατανόηση των ΗΠΑ για τις θέσεις της Αγκυρας σχετικά με τη Συρία και την Ουκρανία και για την επιθυμία της να μετακινηθεί η απόφαση για την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ μετά τις τουρκικές εκλογές. Η Τουρκία επιχειρεί να διαχωρίσει τις περιπτώσεις των δύο χωρών ώστε να προχωρήσει τώρα με τη Φινλανδία και να λάβει την απόφαση για τη Σουηδία μετά τις εκλογές. Οι ανακοινώσεις μετά την επίσκεψη Τσαβούσογλου στις ΗΠΑ ήταν λιγοστές και έτσι δεν γνωρίζουμε τι ακριβώς έχει συμβεί. Η γενική εντύπωση, πάντως, είναι ότι δεν απέδωσε τα αναμενόμενα».
Σε αυτό το κλίμα, αν συμπέσουν οι ελληνικές με τις τουρκικές εκλογές πιστεύετε ότι αυξάνεται ή απομακρύνεται ο κίνδυνος ενός επεισοδίου στο Αιγαίο;
«Ξέρετε, οι ίδιοι φόβοι υπάρχουν και στην Τουρκία. Εδώ φοβούνται ότι οι Ελληνες θα επεκτείνουν τα χωρικά τους ύδατα νότια της Κρήτης και ότι αυτό θα προκαλέσει προβλήματα την προεκλογική περίοδο. Αν οι εκλογές στις δύο χώρες γίνουν με διαφορά κάποιων ημερών ή ενός μήνα δεν θα είναι καθοριστικής σημασίας. Στην ελληνοτουρκική ιστορία, υπήρξαν στιγμές μεγάλης έντασης, φτάσαμε ακόμα και στα πρόθυρα του πολέμου, αλλά όταν οι ηγέτες μας αποφάσισαν να αλλάξουν πολιτική, το έκαναν. Δεν πιστεύω ότι η τωρινή ρητορική μπορεί να προκαλέσει μόνιμη βλάβη στις σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας. Ωστόσο, φέρνει στην επιφάνεια παλιά ζητήματα, όπως η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών. Τα πράγματα θα γίνουν δύσκολα αν συμβεί κάτι στο πεδίο. Φυσικά, ούτε τα λόγια μπορεί να τα πάρεις πίσω, αν έχεις πάει πολύ μακριά».
Και η αντιπολίτευση στην Τουρκία τα ίδια λέει.
«Το κάνει για να στριμώξει πολιτικά τον Ερντογάν. Αν ο Ερντογάν είναι τόσο λογικός όσο πιστεύω ότι είναι, δεν έχει νόημα να κάνει μια στρατιωτική επιχείρηση κατά της Ελλάδας μέχρι τις εκλογές. Υπάρχουν ευκολότεροι εχθροί αν υποθέσουμε ότι ψάχνει για κάποιον, π.χ. η Συρία. Η Ελλάδα δεν θα είναι εύκολη υπόθεση γιατί θα αναμειχθούν και άλλες χώρες, για να σταματήσουν την επίθεση και για να πιέσουν τα δύο κράτη να υποχωρήσουν. Θα είναι πολύ δύσκολο να πετύχει η Τουρκία γρήγορα αποτελέσματα και είναι ανόητο να επιχειρήσει να αρπάξει από την Ελλάδα ένα μικρό νησί στο Αιγαίο».
Τότε γιατί εκτοξεύονται συνεχώς απειλές;
«Αυτό που σπρώχνει την Τουρκία σε πιο προκλητική ρητορική είναι ότι η ΗΠΑ ανοίγουν νέες βάσεις και προμηθεύουν με στρατιωτικό εξοπλισμό την Ελλάδα. Στην Τουρκία υπάρχει η αντίληψη ότι η Ελλάδα είναι ένα είδος εργαλείου της Δύσης, και ειδικά των ΗΠΑ στο Αιγαίο, για να περιορίσουν την Τουρκία. Ως αποτέλεσμα γίνεται πιο επιθετική και η δική μας επιχειρηματολογία. Δείτε, για παράδειγμα, στο θέμα της στρατιωτικοποίησης των νησιών, που η Τουρκία τη θεωρεί παράνομη, η Ελλάδα απαντά ότι υπάρχει τουρκικός στρατός στα παράλια. Ομως, ο στρατός αυτός δεν μπορεί να αρχίσει να καταλαμβάνει ελληνικά νησιά ούτε η Ελλάδα μπορεί να επιτεθεί στην Τουρκία από τα νησιά της. Πιστεύω ότι οι ηγέτες όταν βρίσκονται πίσω από τις κλειστές πόρτες μιλούν μεταξύ τους πιο λογικά».
Πώς εκτιμάτε ότι θα εξελιχθεί η σχέση Αγκυρας – Ουάσιγκτον;
«Πιστεύω ότι οι ΗΠΑ θα περιμένουν να διεξαχθούν πρώτα οι εκλογές. Η αμερικανική κυβέρνηση θέλει να δώσει στην Τουρκία τα F-16 και παράλληλα τα F-35 στην Ελλάδα. Οι ΗΠΑ γνωρίζουν ότι αν πουλήσουν F-16 μόνο στην Τουρκία ή F-35 μόνο στην Ελλάδα αυτό θα προκαλέσει τυφώνα. Στο παρασκήνιο ξέρουμε ότι γίνονται πολλές συζητήσεις, η στάση της Τουρκίας στον πόλεμο στην Ουκρανία εκτιμάται όλο και περισσότερο στην Ουάσιγκτον αλλά και στην Ευρώπη. Αλλά πιστεύω ότι οι ΗΠΑ θα περιμένουν να δουν ποια κυβέρνηση θα προκύψει από τις εκλογές στην Τουρκία και τι πολιτική θα ακολουθήσει».
Δηλαδή, λέτε ότι μετά τις εκλογές στην Ελλάδα και στην Τουρκία μπορεί να ανοίξει ένα παράθυρο διαλόγου;
«Αν γίνουν οι εκλογές χωρίς περιττές εντάσεις και εξελιχθούν θετικά οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις, πιστεύω ότι μπορεί να ανοίξει ένα παράθυρο ευκαιρίας ώστε να ξανασυζητήσουν οι νέες κυβερνήσεις τα θέματα. Επίσης, ελπίζω ότι θα ξεκινήσει κάποιου είδους συζήτηση στην Ανατολική Μεσόγειο, επειδή οι σχέσεις της Τουρκίας με το Ισραήλ εξομαλύνονται, και μετά τις εκλογές αναμένουμε να βελτιωθούν και οι σχέσεις με την Αίγυπτο. Οταν ξεκίνησε ο πόλεμος στην Ουκρανία, πολλές χώρες επέκριναν τη στάση της Τουρκίας. Στη συνέχεια, όμως, βρέθηκε μια ισορροπία που, παραδόξως, τους εξυπηρετεί όλους, γιατί όλοι χρειάζονται κάποιον να μιλάει και με τις δύο πλευρές. Στην Ευρώπη το λένε καθαρά αυτό. Ισως να μπορούν η Ινδία και η Κίνα να μιλήσουν με τη Ρωσία, αλλά η Τουρκία είναι το μόνο μέλος του ΝΑΤΟ και της Δυτικής Συμμαχίας. Αυτό είναι σημαντικό και γίνεται ευρέως αποδεκτό».
