Η μηχανή δεν έχει φύλο, το δηλώνει κατηγορηματικά και η ίδια. Ούτε αισθήματα. Ακολουθεί έναν κώδικα ηθικής που χορηγήθηκε από τους δημιουργούς της. Λέγεται ChatGPT και γεννήθηκε στις 22 Νοεμβρίου. Θρέφεται καθημερινά με έναν ωκεανό δεδομένων. Μαθαίνει και εξελίσσεται κάθε δευτερόλεπτο. Ζητάει συγγνώμη για τα λάθη της και αναθεωρεί τις προσεγγίσεις της. Διαθέτει τεράστια γνώση, αλλά όχι άποψη. Δεν γνωρίζει να ξεχωρίζει το καλό από το κακό γιατί δεν εκπαιδεύτηκε για αυτόν το σκοπό. Ακολουθεί, όμως, τους κανόνες της πολιτικής ορθότητας. Δεν λέει αστεία που στρέφονται εναντίον φύλων ή εθνών. Μιλάει σχεδόν όλες τις γλώσσες, ανάμεσά τους και τα ελληνικά, αν και χρειάζεται φροντιστήριο. Και αν έπαιρνε συνέντευξη από τον Μητσοτάκη θα τον ρωτούσε για την ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα. Αν όμως ρωτήσεις ποιος είναι ο Χριστόφορος Παπακαλιάτης θα σου πει ότι είναι υπουργός Παιδείας της Ελλάδας – κατά μία εκδοχή η απάντηση δεν είναι εντελώς λανθασμένη.
Το ChatGPT είναι ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης. Του ζήτησα να περιγράψει τον εαυτό του, στα ελληνικά. «Είμαι ένας υπολογιστής που έχει εκπαιδευτεί να απαντά σε ερωτήσεις και να βοηθά στην επίλυση προβλημάτων. Εχω εκπαιδευτεί σε μεγάλο πλήθος δεδομένων και έχω μάθει να απαντάω σε πολλές ερωτήσεις και να παρέχω χρήσιμες πληροφορίες. Εχω ως σκοπό να είμαι χρήσιμος στις απαντήσεις μου και να βοηθάω τους χρήστες μου όσο το δυνατόν περισσότερο».
Αυτές τις μέρες παίζω συνέχεια μαζί του. Και δεν με ενδιαφέρουν τόσο οι γνώσεις του όσο ο τρόπος που σκέφτεται. Που λέτε, ρώτησα τη μηχανή τι θα συνέβαινε αν ο Ιησούς επέστρεφε στη Γη. Μου είπε ότι δεν σχολιάζει θέματα θρησκευτικής πίστης και συνέχισε με τα δογματικά περί Δευτέρας Παρουσίας. Εντάξει, αφού δεν θέλει θεολογικά, ρώτησα κάτι πολιτικό. Τι θα γινόταν αν επέστρεφε ο Χίτλερ; Απάντησε ότι σίγουρα θα αντιμετώπιζε δίκη για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και το Ολοκαύτωμα. Και διευκρίνισε ότι δεν έχει την εκπαίδευση για να κάνει ιστορικές υποθέσεις. Μπορεί όμως να γράψει ποιήματα. «Το πράσινο της φύσης. Το ζεστό χαμόγελο της ζωής. Ανοίγει την ψυχή σου. Σαν φως που λάμπει και λέει «Ηρθε η ώρα»». Ολα αυτά τα έμαθε σε έναν μήνα. Ομως επειδή η γνώση της μηχανής αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο, σε έναν χρόνο θα είναι πολύ πιο ώριμη. Σε δύο χρόνια θα ξέρει πολύ περισσότερα. Σε τρία χρόνια θα είναι σοφή και απόλυτα ακριβής.
Οταν ήμουν παιδί, είχαν αρχίσει να κυκλοφορούν ευρέως οι φορητές αριθμομηχανές, τα κομπιουτεράκια στην καθομιλουμένη. Τότε κάποιοι ανησυχούσαν μήπως τα παιδιά δεν μάθουν να εκτελούν απλές μαθηματικές πράξεις. Δεν συνέβη κάτι τέτοιο. Αργότερα, όταν μπήκαν στην καθημερινότητά μας οι υπολογιστές, διάβαζες ότι η χρήση τους θα οδηγήσει το μυαλό στη μαλθακότητα. Εγινε μάλλον το αντίθετο, καθώς η ψηφιακή κοινωνία άνοιξε νέους ορίζοντες στην ανθρώπινη σκέψη.
Δεν ξέρω αν θα ισχύσει το ίδιο με την τεχνητή νοημοσύνη. Αν μια μηχανή έχει τις απαντήσεις σε όλες τις ερωτήσεις, τι θα μείνει, ας πούμε, για τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές τους; Προφανώς αυτό που δεν μπορεί να προσφέρει, στο ορατό μέλλον, καμία μηχανή: κριτική σκέψη και συναισθηματική νοημοσύνη. Η εκπαιδευτική διαδικασία πατάει, ακόμη, σε θεμέλια που τοποθετήθηκαν τον 18ο αιώνα. Οι μαθητές είναι στα θρανία και ακούν τον δάσκαλο. Αυτό το μοντέλο θα αλλάξει. Πρέπει να αλλάξει. Πλέον η γνώση όλου του κόσμου είναι στην τσέπη σου. Αυτό που πρέπει να μάθεις είναι πώς να κάνεις τις σωστές ερωτήσεις. Και να αναπτύξεις αυτό που σε ξεχωρίζει από τη μηχανή. Καλά να είμαστε, του χρόνου θα ζητήσω από το ChatGPT να μου γράψει το κομμάτι. Και αν το κάνει καλύτερα από μένα, μπορεί να είναι και το τελευταίο μου.
