Με ρήτρα Αθήνας οι αλλαγές στα Σκόπια

Αν το ελληνικό Κοινοβούλιο δεν κυρώσει τη συμφωνία των Πρεσπών, αλλά και το Πρωτόκολλο Ενταξης της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας (πΓΔΜ) στο ΝΑΤΟ, τότε οι συνταγματικές αλλαγές που θα έχει εν τω μεταξύ προωθήσει η κυβέρνηση Ζάεφ δεν θα αποκτήσουν εκτελεστικό χαρακτήρα και δεν θα δεσμεύουν τη χώρα να αλλάξει το σημερινό της όνομα. Αυτό αναφέρεται καθαρά στο επεξηγηματικό σημείωμα επί της τροπολογίας που αφορά την αλλαγή της ονομασίας «Δημοκρατία της Μακεδονίας» σε «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας». Η λύση αυτή προήλθε από τις διαβουλεύσεις που είχε τις τελευταίες ημέρες η κυβέρνηση των Σκοπίων με τους οκτώ βουλευτές της αντιπολίτευσης που υπερψήφισαν την πρόταση για αναθεώρηση του Συντάγματος, σε μια προσπάθεια να διασφαλιστούν σε περίπτωση εκτροχιασμού της διαδικασίας στην Αθήνα.

Υπενθυμίζεται ότι οι οκτώ βουλευτές που αποσκίρτησαν από τη δεξιά παράταξη και στήριξαν την πρόταση για αναθεώρηση του Συντάγματος είχαν εκδώσει κοινή δήλωση μετά την επεισοδιακή ψηφοφορία της 19ης Οκτωβρίου και ζητούσαν αυτό ακριβώς: να μην ισχύσουν οι συνταγματικές αλλαγές αν δεν κυρώσει τη συμφωνία των Πρεσπών η Αθήνα. Κυβερνητικοί παράγοντες από τα Σκόπια με τους οποίους συνομίλησε «Το Βήμα» σημείωναν όμως ότι είναι αισιόδοξοι ότι η συμφωνία θα εγκριθεί από το ελληνικό Κοινοβούλιο και εξέφραζαν την ελπίδα να μην υπάρξουν αναίτιες καθυστερήσεις στον δρόμο προς την τελική κύρωση, η οποία και θα ανοίξει τον δρόμο για ένταξη, σε πρώτη φάση, στο ΝΑΤΟ.

Η κυβέρνηση του Ζόραν Ζάεφ έχει αποφασίσει να προχωρήσει όσο το δυνατόν γρηγορότερα προς την ολοκλήρωση της συνταγματικής αναθεώρησης. Την περασμένη Παρασκευή, το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε και έστειλε στη Βουλή τα προσχέδια των τεσσάρων τροπολογιών που πρέπει να γίνουν στο Σύνταγμα της πΓΔΜ. Ωστόσο, ίσως ορισμένοι εντοπίσουν «γκρίζα σημεία» που θα μπορούσαν να προκαλέσουν ερωτηματικά σε όσους ασκούν κριτική στη συμφωνία. Πιο συγκεκριμένα, η πρώτη τροπολογία που αφορά την αλλαγή του ονόματος προβλέπει ότι αυτό αλλάζει σε όλο το συνταγματικό κείμενο πλην του άρθρου 36. Το εν λόγω άρθρο όμως αναφέρει, μεταξύ άλλων, ότι η γειτονική χώρα εγγυάται τα δικαιώματα κοινωνικής ασφάλισης στους βετεράνους «όλων των μακεδονικών εθνικοαπελευθερωτικών αγώνων», καθώς και για όσους αγωνίστηκαν «για τις ιδέες της διακριτής ταυτότητας του μακεδονικού λαού και της μακεδονικής κρατικότητας (statehood)».

Η δεύτερη τροπολογία αφορά τροποποίηση του Προοιμίου ώστε να αποσαφηνίζεται η έννοια της Αντιφασιστικής Εθνοσυνέλευσης (ASNOM) που ουσιαστικά αποτέλεσε τη βάση δημιουργίας της «Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας» ως συστατικού στοιχείου της πρώην γιουγκοσλαβικής ομοσπονδίας. Η τρίτη τροπολογία αφορά το άρθρο 3 για τα σύνορα, στο οποίο προστίθεται η πρόβλεψη ότι «η Δημοκρατία σέβεται την κυριαρχία, την εδαφική ακεραιότητα και την πολιτική ανεξαρτησία των γειτονικών χωρών». Η τέταρτη τροπολογία επί του άρθρου 49 που σχετίζεται με τη Διασπορά δεν περιλαμβάνει πλέον την αναφορά στη μέριμνα για το καθεστώς και τα δικαιώματα ατόμων που ανήκουν στον «μακεδονικό λαό σε γειτονικές χώρες». Αυτή αντικαθίσταται με μια πιο γενική αναφορά για τη μέριμνα «των μελών του μακεδονικού λαού που ζουν στο εξωτερικό», ενώ επαναλαμβάνεται ότι δεν επιδιώκεται ανάμειξη στα κυριαρχικά δικαιώματα και στις εσωτερικές υποθέσεις άλλων χωρών.

Υψηλόβαθμη κυβερνητική πηγή της γειτονικής χώρας αλλά και άνθρωποι του στενού περιβάλλοντος του Αλέξη Τσίπρα επιβεβαίωναν ότι η Αθήνα και τα Σκόπια βρίσκονται σε απόλυτη και διαρκή συνεννόηση, σχεδόν σε καθημερινή βάση (υπήρξε ανταλλαγή των προσχεδίων των τροπολογιών). Σύμφωνα με άλλες πηγές, της έγκρισης των τροπολογιών προηγήθηκε εκτενής διάλογος τόσο με τους οκτώ βουλευτές της αντιπολίτευσης που υπερψήφισαν τη διαδικασία της συνταγματικής αναθεώρησης όσο και με άλλους αξιωματούχους και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Ο συντονισμός αυτός θεωρήθηκε κρίσιμος, ώστε εφόσον οι αλλαγές εγκριθούν από το Κοινοβούλιο (σημειώνεται ότι στη δεύτερη ψηφοφορία απαιτούνται 61 έδρες) να κερδηθεί χρόνος κατά το στάδιο της δημόσιας διαβούλευσης και η τρίτη και τελική ψηφοφορία (όπου απαιτείται πάλι αυξημένη πλειοψηφία 2/3, δηλαδή 80 βουλευτές) να πραγματοποιηθεί ει δυνατόν νωρίτερα. Αυτό θα διευκόλυνε ίσως την ολοκλήρωση της διαδικασίας στις αρχές Ιανουαρίου.

Η συμφωνία των Πρεσπών έχει οδηγήσει το VMRO-DPMNE σε αλληλοσπαραγμό. Οι επτά βουλευτές του κόμματος, όπως επίσης ο όγδοος που προερχόταν από ένα μικρότερο κόμμα της αντιπολίτευσης, έχουν πλέον συγκροτήσει δική τους κοινοβουλευτική ομάδα και, όπως εξελίσσονται τα πράγματα, δεν αποκλείεται προσεχώς αυτή η ομάδα να διευρυνθεί – και μαζί της και η πλειοψηφία που θα στηρίξει τις συνταγματικές αλλαγές στα επόμενα στάδια της αναθεωρητικής διαδικασίας.

Μετά τις καρατομήσεις κορυφαίων στελεχών του κόμματος για επηρεασμό βουλευτών ώστε να κινηθούν αντίθετα με την επίσημη γραμμή (με πιο σημαντική από απόψεως συμβολισμού εκείνη του Σάσα Μιλιάκοφ, πρώην πανίσχυρου επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών επί πρωθυπουργίας Νίκολα Γκρούεφσκι, που τώρα όμως επιδιώκει να ρίξει γέφυρες στην κυβέρνηση Ζάεφ), την εβδομάδα που πέρασε άρχισαν οι παραιτήσεις βουλευτών και μελών του VMRO-DPMNE. Δύο εξ αυτών παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Η πρώτη είναι αυτή της Ντανιέλα Ρανγκέλοβα, που αποχώρησε από τη θέση της προέδρου της ένωσης γυναικών του κόμματος και αυτόματα από την Κεντρική Επιτροπή. Υπενθυμίζεται ότι η κυρία Ρανγκέλοβα ήταν η μία εκ των τριών βουλευτών του VMRO-DPMNE που είχαν διαφοροποιηθεί από την επίσημη κομματική γραμμή περί αποχής και είχαν ψηφίσει στο δημοψήφισμα επί της συμφωνίας των Πρεσπών. «Δεν μπορώ να είμαι μέρος μιας ηγεσίας που έχει απομονώσει το κόμμα» έγραψε στην επιστολή παραίτησής της.

Την έξοδο από το κόμμα επέλεξε και ο πρόεδρος της Νεολαίας του κόμματος Λούκα Κρζαλόφσκι. Ο ίδιος κατηγόρησε τη σημερινή ηγεσία υπό τον Χρίστιαν Μισκόφσκι για μικροπολιτική και λαϊκισμό, καθώς και ότι προχώρησε στη ραγδαία επιδείνωση των σχέσεων του VMRO-DPMNE με κορυφαίους διεθνείς παράγοντες, όπως το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα αλλά και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο κ. Μισκόφσκι φέρεται να άγεται και να φέρεται από τον σημερινό αντιπρόεδρο του κόμματος Αλεξάνταρ Νικολόσκι, ο οποίος κινούμενος στο παρασκήνιο επιδιώκει να αναλάβει την ηγεσία, αφού όμως πρώτα ο σημερινός πρόεδρος εκκαθαρίσει όλα τα στοιχεία που αντίκεινται στην ακραία γραμμή που θέλει να ακολουθήσει.
Παράλληλα, σε άλλη μία κίνηση πίεσης προς το VMRO-DPMNE, το Πρωτοδικείο Σκοπίων διέταξε, κατόπιν αιτήματος της Ειδικής Εισαγγελίας η οποία ερευνά το σκάνδαλο των τηλεφωνικών υποκλοπών και την παράνομη χρηματοδότηση του κόμματος την περίοδο που βρισκόταν στην κυβέρνηση, το «πάγωμα» 69 ακίνητων περιουσιακών στοιχείων, συμπεριλαμβανομένου του κτιρίου όπου στεγάζονται τα κεντρικά γραφεία του κόμματος.