Οι θλιβερές αποκαλύψεις των τελευταίων ημερών έθεσαν εκ νέου το βασανιστικό ερώτημα αν μπορεί η Ευρωπαϊκή Ενωση να θωρακιστεί απέναντι στα φαινόμενα διαφθοράς που κάνουν τον γύρο του κόσμου και κλονίζουν την εμπιστοσύνη στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με τα υπερ-επτακόσια(!) μέλη και τα χιλιάδες στελέχη είναι ένας τεράστιος οργανισμός με σημαντικές αρμοδιότητες και πλείστες όσες διεθνείς επαφές, που προϋποθέτουν πλήρη διαφάνεια και απαιτούν τους αντίστοιχους ελεγκτικούς μηχανισμούς, για τους οποίους πολλοί διατείνονται ότι δεν υπάρχουν ή δεν επαρκούν.
Οι δε ευρωβουλευτές υπάγονται, βάσει του προσαρτημένου στις ευρωπαϊκές Συνθήκες Πρωτοκόλλου 7 «περί των προνομίων και ασυλιών της ΕΕ», σε ένα ιδιότυπο καθεστώς ασυλίας, καθώς απολαύουν εντός της επικράτειας των κρατών τους της ασυλίας που αναγνωρίζεται στα μέλη των κοινοβουλίων της χώρας τους, ενώ εντός της επικράτειας άλλου κράτους-μέλους εξαιρούνται από κάθε μέτρο κράτησης και κάθε δικαστική δίωξη.
Πάντως επίκληση της ασυλίας δεν μπορεί να γίνει στην περίπτωση αυτόφωρου εγκλήματος, ενώ επιτρέπεται άρση της ασυλίας από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η αρμοδιότητα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου εξηγείται εδώ, διότι η ασυλία αναγνωρίζεται στους βουλευτές, για να διευκολυνθεί η απρόσκοπτη λειτουργία του οργάνου και όχι για να αποφύγει ο βουλευτής δικαιολογημένες (ποινικές) διώξεις στη χώρα του και αλλού.
Εχοντας υπόψη τους βασικούς κανόνες που διέπουν τη σχέση των ευρωβουλευτών με το θεσμικό όργανο «Κοινοβούλιο», τι άραγε πρέπει να γίνει για να αποτραπούν σκάνδαλα του τύπου «Qatargate»; Οπωσδήποτε χρειάζεται επίσπευση της διαδικασίας άρσης της ασυλίας που περιλαμβάνει περισσότερα στάδια και εμπλέκει μέχρι και την Ολομέλεια. Αν στο σημείο αυτό υπάρξει πρόοδος και επιπλέον δραστηριοποιηθούν και οι άλλοι ελεγκτικοί μηχανισμοί, όπως ο OLAF, αλλά και ο Ευρωπαίος Εισαγγελέας, ίσως υπάρξει βελτίωση και δεν χρειαστούν και άλλα όργανα, τα οποία όχι σπάνια επινοούνται, για να καθησυχάσουν την κοινή γνώμη. Και είναι συζητήσιμο αν πρόσθετοι μηχανισμοί μπορούν να διαμορφώσουν χαρακτήρες…
Ακριβώς για τον λόγο αυτόν είναι καιρός η κυβερνητική πλειοψηφία να σκεφθεί ψύχραιμα και να επαναφέρει το σύστημα της «λίστας» στις επερχόμενες ευρωεκλογές, ώστε να τοποθετηθούν σε εκλόγιμες θέσεις πρόσωπα με ειδικά προσόντα και κύρος. Αρκεί να αναφέρω ότι, όταν ίσχυε η λίστα, ως ευρωβουλευτές υπηρέτησαν – μεταξύ πολλών άλλων αξιόλογων προσωπικοτήτων – οι Δημήτρης Ευρυγένης, Δημήτρης Τσάτσος και Γιάννης Κουκιάδης.
Ο κ. Βασίλης Σκουρής είναι ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, πρόεδρος του Δικαστηρίου ΕΕ (2003-2015).
