Ιστορική μνήμη χωρίς διαχωριστικές γραμμές

Η υπογραφή των προγραμματικών συμβάσεων για τον εκσυγχρονισμό των δύο ιστορικών μουσείων της Εθνικής Αντίστασης στις Κορυσχάδες και στην Παλαιά Βίνιανη Ευρυτανίας μεταξύ του Προέδρου της Βουλής Ν. Βούτση και του περιφερειάρχη Στερεάς Ελλάδας Κ. Μπακογιάννη δεν ήταν μια συνήθης σύμπραξη αλλά είχε μια εμβληματική σηματοδότηση. Ανθρωποι από διαφορετικές γενιές, με διαφορετικές ιστορικές και πολιτικές προσλαμβάνουσες, από «αντίπαλα στρατόπεδα», συνέκλιναν στην ανάγκη να επικρατήσει η ιστορική μνήμη έναντι της λήθης.

Και αν για τον 67χρονο Πρόεδρο της Βουλής οι συμβολισμοί που εκπέμπουν η Βίνιανη και οι Κορυσχάδες είναι πιο κοντά στις πολιτικές του καταβολές στον χώρο της Αριστεράς, για τον 40άρη περιφερειάρχη Στερεάς Ελλάδας και εν αναμονή υποψήφιο δήμαρχο Αθηναίων, γόνο κεντροδεξιάς πολιτικής οικογένειας της χώρας, δεν είναι το ίδιο. Παρά τις προσεκτικές αναφορές του κ. Βούτση, ο οποίος περιορίστηκε να πει ότι στην Ευρυτανία χτύπησε η καρδιά της Εθνικής Αντίστασης, ο κ. Μπακογιάννης δεν δίστασε να πάει παραπέρα αγγίζοντας τις ευαίσθητες και φορτισμένες ως τις μέρες μας πτυχές του Εμφυλίου.

«Οπως ξέρετε, η Ευρυτανία, ο τόπος μας, ήταν ένα πεδίο μάχης. Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου κύλησε πάρα πολύ αίμα» είπε, για να επισημάνει ότι «πολλοί από εμάς, γενιές ολόκληρες, έχουμε δώσει τη μάχη για την εθνική συμφιλίωση και την εθνική ενότητα, ο καθένας από το μετερίζι του, χωρίς ποτέ  βεβαίως να αποποιηθούμε των ιδεολογικών μας καταβολών ή των πολιτικών μας προελεύσεων».

 Δεν είναι η πρώτη φορά που ο κ. Μπακογιάννης εμφανίζεται κατά των διαχωριστικών γραμμών του παρελθόντος, και μάλιστα σε μια περίοδο, όπως φάνηκε στα χρόνια των μνημονίων, που τα εμφυλιοπολεμικά απωθημένα και κατάλοιπα ανασύρθηκαν στην επιφάνεια. Κάποιοι θεωρούν ότι το συναινετικό προφίλ του υποκρύπτει πολιτική στόχευση – τη διείσδυση στην ευρύτερη δεξαμενή των ψηφοφόρων της Αριστεράς. Οσοι όμως τον γνωρίζουν καλά και έχουν παρακολουθήσει την αυτοδιοικητική του πορεία εδώ και εννέα χρόνια, διαβεβαιώνουν ότι αυτό δεν έχει βάση: «Αυτός είναι. Αυτό είναι το DNA του» λένε χαρακτηριστικά, θυμίζοντας τη βιωματική του σχέση με το τραυματικό παρελθόν παρά την απόσταση των γενεών.

Ο θείος του, Κώστας Τσόλκας, ήταν δάσκαλος στην Ευρυτανία. «Αγαπητός και πρωτοπόρος. Λέγεται πως έκανε με κάθε ευκαιρία μάθημα στα παιδιά στη φύση. Τα πήγαινε εκδρομές» έχει πει για αυτόν ο κ. Μπακογιάννης. Τον Απρίλιο του 1947 βασανίστηκε και δολοφονήθηκε στο Αγρίνιο. Ο άλλος θείος του, Κώστας Μπακογιάννης, ήταν πρόεδρος του Μικρού Χωριού. «Λεβεντάνθρωπος και παλικάρι. Λέγεται πως όταν οι γερμανοί κατακτητές θέλανε να κόψουνε τον πλάτανο στην πλατεία για να κάμψουν το ηθικό των χωριανών, εκείνος τον αγκάλιασε, προκαλώντας τους με την ίδια του τη ζωή» έχει αναφέρει για εκείνον. Τον Δεκέμβρη του 1948 βασανίστηκε και δολοφονήθηκε στην Καλιακούδα. Ο ένας από χέρια δεξιών και ο άλλος από χέρια αριστερών.

 Στη βιωματική αυτή σχέση σημαντικό ρόλο έχει παίξει και ο πατέρας του, Παύλος Μπακογιάννης, που δολοφονήθηκε το 1989 από τη 17Ν καθώς υπήρξε υπέρμαχος της εθνικής συμφιλίωσης και της επούλωσης των πληγών του Εμφυλίου, κάτι που αποτυπώθηκε με την ψήφιση του νόμου για την «Αρση των συνεπειών του Εμφυλίου 1944-1949» από τη συγκυβέρνηση Τζαννετάκη που συγκρότησαν το ’89 η ΝΔ υπό τον παππού του περιφερειάρχη Στερεάς Ελλάδας, Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, και ο Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου υπό τον Χαρίλαο Φλωράκη και τον Λεωνίδα Κύρκο.

Ο ίδιος έχει μιλήσει για «χαμένη άνοιξη των Κορυσχάδων». Οπως έχει πει, «δυο εβδομάδες, δεκατέσσερις μέρες όλες κι όλες, διήρκεσε το θαύμα». «Ανοιχτές δημοκρατικές εκλογές. Ακόμα και στην κατεχόμενη Ελλάδα. Κοντά στα 2 εκατομμύρια Ελληνες. Με ψήφο στα 18. Με ίσα δικαιώματα ανδρών και γυναικών. Ενα Εθνικό Συμβούλιο τιτάνων, με διαφορετικές πολιτικές, ιδεολογικές και κοινωνικές καταβολές. Καθηγητές, βιομήχανοι, εργάτες, αγρότες, πολεμιστές. Και βέβαια, ένα ιστορικό ψήφισμα. Μια διακήρυξη των δικαιωμάτων του κάθε έλληνα πολίτη. Ενα Σύνταγμα. Η αυγή όμως δεν χάραξε».

Η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ), γνωστή και ως «Κυβέρνηση του Βουνού», ιδρύθηκε στις 10 Μαρτίου 1944 στη Βίνιανη της Ευρυτανίας, με πρωτοβουλία του ΕΑΜ, με στόχο να οργανώσει τη διοίκηση της κατεχόμενης «Ελεύθερης Ελλάδας». Το Εθνικό Συμβούλιο εξελέγη ύστερα από εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις 23 Απριλίου 1944 σε εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες σε όλη την Ελλάδα – ακόμα και στις κατεχόμενες περιοχές – με τη συμμετοχή 1.800.000 ψηφοφόρων (300.000 από αυτούς στην Αθήνα) για την εκλογή εκλεκτόρων και ολοκληρώθηκαν στις 30 Απριλίου με την  ανάδειξη από τους εκλέκτορες των 184 εθνοσυμβούλων, στους οποίους προστέθηκαν 22 βουλευτές από τη Βουλή του 1936 – σύνολο 206. Στις εκλογές αυτές συμμετείχαν άνδρες και γυναίκες άνω των 18 ετών. Ενώ από τις 14 έως 27 Μαΐου του 1944 στις Κορυσχάδες συνήλθε το Εθνικό Συμβούλιο, το αντιπροσωπευτικό σώμα της κατεχόμενης ακόμη Ελλάδας, διατρανώνοντας τη θέλησή του για «την απελευθέρωση της χώρας, την πλήρη συντριβή του φασισμού και την αποκατάσταση της εθνικής ενότητας και της Λαϊκής Κυριαρχίας», όπως ανέφερε το ψήφισμα που εκδόθηκε. Ακολούθησαν η Απελευθέρωση, η ένοπλη σύγκρουση των Αγγλων και των κυβερνητικών δυνάμεων με τον ΕΛΑΣ (Δεκεμβριανά ’44), η Συμφωνία της Βάρκιζας και η παράδοση των όπλων από την πλευρά των ανταρτών, η «λευκή τρομοκρατία» κατά των εαμιτών και η εμφύλια σύρραξη 1946-1949 που έληξε με την ήττα του ΔΣΕ και του ΚΚΕ.

Ο κ. Μπακογιάννης ανήκει στη μειοψηφία εκείνων που τρέφουν την ελπίδα (ή την αυταπάτη) ότι παρά τις ιδεολογικές και πολιτικές διαφωνίες μπορούν να υπάρχουν συναινέσεις. Προς τούτο επικαλείται το πεδίο της Αυτοδιοίκησης. «Πάντοτε θα μας χωρίζουν θεμιτές και αναγκαίες διαφορές. Επί προγραμμάτων και θέσεων. Η αντιπαράθεση θα είναι αναμφίβολα σκληρή. Ιδεολογικά και κομματικά. Επειδή διαφωνούμε όμως, δεν σημαίνει πως δεν μπορούμε να συνυπάρχουμε» έχει πει, και το επανέλαβε και τώρα με την ευκαιρία της υπογραφής των προγραμματικών συμβάσεων κάνοντας λόγο «για την ανάγκη για διάλογο, για την ανάγκη να μάθουμε επιτέλους να συνυπάρχουμε, ακόμα και αν διαφωνούμε».

Στην «Κυβέρνηση του Βουνού» υπό τον Αλέξανδρο Σβώλο συμμετείχε ως γραμματέας Κοινωνικής Πρόνοιας ο Πέτρος Κόκκαλης, διαπρεπής χειρουργός, καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών που συμμετείχε στο ΕΑΜ και αργότερα στον Εμφύλιο ήταν υπουργός της «Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης» που συγκρότησε το ΚΚΕ υπό τον Μάρκο Βαφειάδη. Στην υλοποίηση της σύμπραξης για τον εκσυγχρονισμό των μουσείων της Βίνιανης και των Κορυσχάδων συμμετείχε και το Ιδρυμα Κόκκαλη, το οποίο εκπροσωπήθηκε κατά την υπογραφή των προγραμματικών συμβάσεων (μεταξύ του γενικού γραμματέα της Βουλής Κ. Αθανασίου και του κ. Μπακογιάννη) από τον εγγονό Π. Κόκκαλη, ενώ στον όλο σχεδιασμό έχει συμπράξει και το υπουργείο Πολιτισμού. Πέραν των όποιων συμβολισμών, στόχος είναι οι προσπάθειες αυτές να συμβάλουν στην αύξηση της επισκεψιμότητας στην περιοχή και στην οικονομική ανάπτυξή της.