Η συμμετοχή θα κρίνει το δημοψήφισμα

Σε «προεκλογικό πυρετό» βρίσκονται τα Σκόπια μόλις μία εβδομάδα πριν από το ιστορικό δημοψήφισμα της 30ής Σεπτεμβρίου και όλα τα ενδεχόμενα για το αποτέλεσμα που θα προκύψει από την κάλπη παραμένουν ανοιχτά. Παράλληλα, τα στρατόπεδα των «υπέρ» και των «κατά» της συμφωνίας των Πρεσπών για το ονοματολογικό εξακολουθούν να αντιπαρατίθενται, τόσο στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας όσο και στην Ελλάδα, με το τελευταίο να είναι ένα στοιχείο που έχει αρχίσει να καταγράφεται από ξένους διπλωματικούς παράγοντες με κάποια ανησυχία. Και τούτο διότι στη γειτονική χώρα έχουν αρχίσει να διαγράφονται ορισμένες ενδείξεις ότι η κάθετη άρνηση του VMRO-DPMNE να υποστηρίξει τις συνταγματικές αλλαγές που προβλέπει η συμφωνία των Πρεσπών έχει αρχίσει να μαλακώνει. Το Μακεδονικό τείνει, τέλος, να μετατραπεί σε άλλη μία εστία αντιπαράθεσης της Δύσης με τη Ρωσία, όπως καταδείχθηκε την εβδομάδα που πέρασε από δηλώσεις αμερικανών αξιωματούχων, αλλά και από δημοσιεύματα αμερικανικών εφημερίδων όπως οι «New York Times».

Την περασμένη Πέμπτη, 20 Σεπτεμβρίου, ο πρωθυπουργός της πΓΔΜ Ζόραν Ζάεφ έγινε δεκτός στην Ουάσιγκτον από τον αντιπρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Μάικ Πενς. Ηταν ίσως η σημαντικότερη συνάντηση που είχε ο κ. Ζάεφ (τον οποίο συνόδευαν στην αμερικανική πρωτεύουσα ο αντιπρόεδρος Μπουγιάρ Οσμάνι και ο υπουργός Εξωτερικών Νίκολα Ντιμιτρόφ) στο πλαίσιο των επαφών και ιδιαίτερα του καταιγισμού επισκέψεων στην πΓΔΜ από δυτικούς αξιωματούχους, με σκοπό να στηριχθεί η κυβέρνησή του ενόψει του δημοψηφίσματος. Ο κ. Ζάεφ πρέπει να είναι ικανοποιημένος από τη στήριξη αυτή, αλλά στο «πίσω μέρος του κεφαλιού» κυβερνητικών αξιωματούχων στην πΓΔΜ εξακολουθούν να υπάρχουν ανησυχίες για την τελική έκβαση της ψηφοφορίας. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δεν παρέχουν ένα άνετο προβάδισμα στο «Ναι» και αυτό δεν επιτρέπει εφησυχασμό.

Η πλέον ενδιαφέρουσα εξέλιξη των τελευταίων ημερών ήταν οι δηλώσεις του προέδρου του VMRO-DPMNE Χρίστιαν Μισκόφσκι σε συνέντευξη στον τηλεοπτικό σταθμό TV21. Αν και επανέλαβε ότι η αξιωματική αντιπολίτευση παραμένει αντίθετη στην αλλαγή της συνταγματικής ονομασίας (ως θέση αρχής), τόνισε ότι το κόμμα του θα σεβαστεί την απόφαση του λαού εφόσον πληρούνται δύο προϋποθέσεις στο δημοψήφισμα: πρώτον, ότι η διαδικασία που προβλέπεται θα τηρηθεί απαρέγκλιτα, άρα θα υπάρξει συμμετοχή άνω του 50% και, δεύτερον, ότι η πλειοψηφία όσων πάνε στις κάλπες θα στηρίξουν τη συμφωνία των Πρεσπών. Στο εσωτερικό του VMRO-DPMNE πάντως υπάρχουν σοβαρές διαφοροποιήσεις. Αν και περίπου 20 βουλευτές του κόμματος έχουν ξεκαθαρίσει ότι δεν θα ψηφίσουν υπέρ των συνταγματικών αλλαγών, οι υπόλοιποι 28 έχουν αφήσει ανοικτά όλα τα ενδεχόμενα. Μάλιστα, ο Νίκολα Τοντόροφ, πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης επί πρωθυπουργίας Γκρούεφσκι, δήλωσε ανοιχτά ότι θα ψηφίσει στο δημοψήφισμα σε μία ένδειξη της κινητικότητας που επικρατεί.

Οπως προκύπτει από εμπιστευτικές συζητήσεις, το δημοψήφισμα δεν ήταν κάτι που επιθυμούσε η κυβέρνηση Ζάεφ. Δεν ήθελε όμως να αντιταχθεί σε μια πολιτική επιλογή της προηγούμενης κυβέρνησης του Νίκολα Γκρούεφσκι από τη στιγμή που σκόπευε να έχει ευρύτερα περιθώρια κινήσεων για να διαπραγματευθεί μια συμβιβαστική λύση με την Ελλάδα. Η βασικότερη ανησυχία των κυβερνώντων στα Σκόπια είναι το ποσοστό της συμμετοχής στο (συμβουλευτικό) δημοψήφισμα. Σαφείς ενδείξεις για το πού θα κινηθεί αυτή δεν υπάρχουν, από τη στιγμή μάλιστα που οι εκλογικοί κατάλογοι δεν θεωρούνται απόλυτα έγκυροι. Δεν μοιάζει λογικό σε μια χώρα περίπου 2.000.000 κατοίκων να υπάρχουν 1,8 εκατομμύρια εγγεγραμμένοι ψηφοφόροι. Είναι πολύ πιθανό ο αριθμός να είναι διογκωμένος επειδή δεν έχουν αφαιρεθεί από αυτόν άνθρωποι που έχουν πεθάνει ή έχουν μεταναστεύσει. Εκτιμάται δε ότι περίπου 300.000 ψηφοφόροι βρίσκονται εκτός της χώρας. Για να μπορέσει να θεωρηθεί απόλυτα έγκυρο το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, θα πρέπει να προσέλθουν στις κάλπες 900.000 άνθρωποι (ο «μαγικός» αριθμός είναι περίπου 903.000 ψηφοφόροι).

Η συμφωνία των Πρεσπών έχει περιπλέξει σοβαρά την εσωτερική πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα. Η άποψη που διατύπωσε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς, στο πλαίσιο της συνέντευξης Τύπου με τον γερμανό ομόλογό του Χάικο Μάας την περασμένη Πέμπτη στην Αθήνα, ότι «η πλειοψηφία για την έγκριση αυτής της συμφωνίας υπάρχει» και είναι «δεδηλωμένη δημόσια», προκάλεσε την έκρηξη των ΑΝΕΛ. Ο κ. Κοτζιάς, ο οποίος έχει προσωπικά επενδύσει στη συμφωνία των Πρεσπών, ενέταξε στην πλειοψηφία τον ΣΥΡΙΖΑ, το Ποτάμι και μεμονωμένους βουλευτές – αν και δεν έχει π.χ. επισήμως καταγραφεί ότι συνολικά οι βουλευτές του Ποταμιού θα υπερψηφίσουν.
Οι δηλώσεις Κοτζιά προκάλεσαν έντονη αντίδραση του μικρότερου κυβερνητικού εταίρου. Ο εκπρόσωπος των ΑΝΕΛ Θεόδωρος Τοσουνίδης εγκάλεσε τον κ. Κοτζιά ότι «δημιουργεί προβλήματα στην κυβερνητική συνεργασία». Ο υπουργός Εξωτερικών επέλεξε να απαντήσει μέσω των γνωστών… κύκλων. Ωστόσο, προβλήματα δημιουργούνται από τη γενικότερη στάση των ΑΝΕΛ και από τη σπερμολογία διαρροών για το τι τελικώς θα πράξει ο Πάνος Καμμένος.

Σε μια προσπάθεια να κατέβουν οι τόνοι της αντιπαράθεσης έγινε την Παρασκευή μια ακόμη συνάντηση του Αλέξη Τσίπρα με τον Πάνο Καμμένο.Κυβερνητικές πηγές υποστηρίζουν ότι οι δυο συμφώνησαν πως αυτή τη στιγμή αυτό που είναι πιο αναγκαίο από ποτέ για τη χώρα είναι η ενότητα και η πολιτική σταθερότητα, καθώς βρισκόμαστε στην πρώτη φάση από την καθαρή έξοδο από τα μνημόνια. Για το επίμαχο θέμα της συμφωνίας των Πρεσπών, ο κοινός τόπος ήταν ότι σε καμία περίπτωση δεν θα επιτρέψουν να αποτελέσει ανασταλτικό παράγοντα στο κυβερνητικό έργο και θα επανέλθουν σε αυτό τον ερχόμενο Μάρτιο.

Ξένοι παρατηρητές στην Αθήνα και σε μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες εκφράζουν την εκτίμηση ότι ο Αλέξης Τσίπρας διαθέτει την απαραίτητη πλειοψηφία για να περάσει τη συμφωνία με την πΓΔΜ από το ελληνικό Κοινοβούλιο. Αυτό που για ορισμένους αποτελεί ερωτηματικό είναι αν το σενάριο που περιλαμβάνει την εργαλειοποίηση του Μακεδονικού για προσφυγή στις κάλπες έχει βάση και πρέπει να συνεκτιμηθεί. Πληροφορίες επίσης αναφέρουν ότι οι κ.κ. Τσίπρας και Καμμένος διατηρούν τακτική επαφή και κάθε πρόβλεψη για την ακριβή τελική στάση που θα τηρήσει ο υπουργός Εθνικής Αμυνας θα πρέπει προς το παρόν να αποφεύγεται. Την ίδια στιγμή, η κάθετα αρνητική στάση της αξιωματικής αντιπολίτευσης έχει ενοχλήσει πολλούς ευρωπαίους εταίρους, αλλά και τους Αμερικανούς. Ωστόσο, η ΝΔ ακολουθεί μια θέση αρχής σε αυτή τη φάση σύμφωνα με την οποία κάθε αναφορά σε «μακεδονική γλώσσα» και «μακεδονική ιθαγένεια» δεν είναι αποδεκτή, άρα η συμφωνία δεν πρόκειται, ως έχει, να λάβει τη στήριξή της.