Καθώς η διαδικασία που προβλέπει η συμφωνία των Πρεσπών εισέρχεται στην τελική ευθεία σε Σκόπια και Αθήνα, το πολιτικό σύστημα και στις δύο πλευρές των συνόρων δοκιμάζει τα όριά του. Οι έμπειροι παρατηρητές του Μακεδονικού αποφεύγουν τις προβλέψεις για την τελική έκβαση, καθώς οι υπόγειες και φανερές δυνάμεις που κινητοποιεί αυτό το φορτισμένο ζήτημα βρίσκονται σε πλήρη κίνηση. Η εσωτερική πολιτική καθορίζει βαθιά τις επιλογές των κεντρικών παικτών, παρά τις αφελείς διαπιστώσεις του πρώην υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά ότι η εξωτερική πολιτική δεν μπορεί να διεξάγεται με το βλέμμα στραμμένο στο εσωτερικό. Αυτό μπορεί να συνέβαινε την εποχή του… Μέτερνιχ, αλλά σήμερα οι συνθήκες είναι διαφορετικές. Αν συνυπολογίσει κανείς το γεγονός ότι η ελληνική κοινή γνώμη παραμένει, με ευθύνη των πολιτικών δυνάμεων, εγκλωβισμένη σε στερεότυπα δεκαετιών σε ό,τι αφορά τα εθνικά θέματα, τότε ουδείς πρέπει να εκπλήσσεται για όσα εκτυλίσσονται μπροστά στα μάτια μας.
Οι ημερομηνίες
και οι ψηφοφορίες
Το χρονοδιάγραμμα και τα επόμενα βήματα ώστε να ολοκληρωθεί η διαδικασία έγκρισης και κύρωσης της Συμφωνίας που υπεγράφη στην ειδυλλιακή περιοχή των Πρεσπών τον περασμένο Ιούνιο αποσαφηνίζονται όλο και περισσότερο όσο περνούν οι ημέρες. Την περασμένη Τρίτη, ο πρόεδρος της Βουλής της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, ο Ταλάτ Τζαφέρι, έθεσε τη 15η Ιανουαρίου 2019 ως την ημερομηνία-στόχο για τη διεξαγωγή της τρίτης και τελευταίας ψηφοφορίας επί της συνταγματικής αναθεώρησης. Θα απαιτηθεί, όπως και στην πρώτη ψηφοφορία, αυξημένη πλειοψηφία των 2/3 των εδρών, άρα οι αλλαγές θα πρέπει να ψηφιστούν από 80 βουλευτές σε σύνολο 120. Της ψηφοφορίας θα προηγηθεί συζήτηση, η οποία ξεκινά αύριο 17 Δεκεμβρίου, στην Επιτροπή Συνταγματικών Υποθέσεων που μπορεί να διαρκέσει ως και 12 ημέρες (τρεις ημέρες για καθεμία από τις τέσσερις τροπολογίες), ενώ επιτρέπεται η κατάθεση τροπολογιών επί των τροπολογιών. Η έναρξη της συζήτησης στην Ολομέλεια τοποθετείται στις 9 Ιανουαρίου.
Μία ημέρα μετά, την Τετάρτη, η κυβέρνηση κατέθεσε την εισήγηση με τις τελικές προτάσεις της για τις συνταγματικές τροπολογίες που αφορούν την αλλαγή α) του ονόματος, β) του Προοιμίου και γ) των άρθρων 3 και 49, τα οποία σχετίζονται με το απαραβίαστο των συνόρων και με τους αποδήμους. Η έμφαση είχε δοθεί στην αλλαγή της παραγράφου 3 του άρθρου 49, στην οποία γινόταν αναφορά σε μέριμνα της Πολιτείας για τα δικαιώματα του «μακεδονικού λαού». Στην αρχική τροποποίηση, η κυβέρνηση Ζάεφ είχε αφαιρέσει την αναφορά στον «μακεδονικό λαό σε γειτονικές χώρες» που θεωρήθηκε ότι εμπεριείχε αλυτρωτικά στοιχεία. Η τελική εισήγηση άλλαξε ξανά την αναφορά σε μέριμνα για «τη διασπορά του μακεδονικού λαού και των άλλων κοινοτήτων της χώρας». Η ελληνική κυβέρνηση εμφανίζεται ικανοποιημένη από το λεκτικό αυτό και τα σενάρια περί πρόσθετου πρωτοκόλλου φαίνεται ότι έχουν απορριφθεί, παρά την εμμονή ορισμένων κύκλων να τα προωθούν.
Αυτομάτως, η ανακοίνωση της ψηφοφορίας της 15ης Ιανουαρίου οδήγησε τον υπουργό Εθνικής Αμυνας Πάνο Καμμένο σε μία από τις χιλιοπαιγμένες «θεατρικές» παρεμβάσεις του με την οποία ανακοίνωσε, την περασμένη Πέμπτη, ότι θα παραιτηθεί από τη θέση του εφόσον η Βουλή της πΓΔΜ οριστικοποιήσει τις συνταγματικές αλλαγές και την υιοθέτηση του ονόματος «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας», ενώ και οι ΑΝΕΛ θα αποσυρθούν. «Είναι δεδομένο ότι αν – ο μη γένοιτο – αυτή η συμφωνία φτάσει στη Βουλή, εγώ δεν θα συνεχίσω να είμαι υπουργός Εθνικής Αμυνας και ούτε οι Ανεξάρτητοι Ελληνες θα συνεχίσουν να αποτελούν μέλος του κυβερνητικού συνασπισμού» είπε ο κ. Καμμένος κατά τη διάρκεια επίσκεψής του σε στρατιωτικές μονάδες. Αυτή ήταν η τελευταία, μέχρι την επόμενη, δήλωση του υπουργού Εθνικής Αμυνας, ο οποίος λίγο νωρίτερα είχε συνδέσει την αποχώρησή του με την υιοθέτηση των συνταγματικών αλλαγών στη γειτονική χώρα, προτού την… επανασυνδέσει με την εισαγωγή της συμφωνίας προς ψήφιση στην ελληνική Βουλή.
Τι θα κάνουν
Καμμένος και Θεοδωράκης
Πότε ακριβώς θα συμβεί αυτό; Ουδείς μπορεί με ασφάλεια να απαντήσει, αλλά η λογική λέει ότι θα πραγματοποιηθεί το αργότερο μέχρι τα μέσα Φεβρουαρίου. Ωστόσο, πολλοί αμφισβητούν ότι πλέον ο κ. Καμμένος ελέγχει την Κοινοβουλευτική του Ομάδα ή και το ίδιο το κόμμα του. Ηδη ετέθη εκτός κόμματος ο υφυπουργός Εξωτερικών Τέρενς Κουίκ, ο οποίος όμως δεν είναι βουλευτής. Επιπλέον, τουλάχιστον δύο βουλευτές των ΑΝΕΛ εμφανίζονται διατεθειμένοι να ψηφίσουν υπέρ της κύρωσης της συμφωνίας των Πρεσπών. Πρόκειται για την υπουργό Τουρισμού Ελενα Κουντουρά, η οποία φέρεται να είπε κάτι τέτοιο εντός του Υπουργικού Συμβουλίου, αν και δημοσίως έχει αποφύγει να τοποθετηθεί, αλλά και για τον Θανάση Παπαχριστόπουλο.
Ωστόσο, τα βλέμματα ξένων πρεσβειών στην Αθήνα είναι στραμμένα περισσότερο στο τι θα πράξει το Ποτάμι. Ξένοι διπλωμάτες έχουν αρχίσει και προβληματίζονται με αφορμή τις τελευταίες δηλώσεις του Σταύρου Θεοδωράκη σχετικά με το αν θα εμμείνει τελικά στην αρχική του απόφαση να υπερψηφίσει τη συμφωνία των Πρεσπών. Η αίσθηση που υπάρχει, έπειτα και από την τελευταία συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας, είναι ότι τουλάχιστον τέσσερις βουλευτές του Ποταμιού θα υπερψηφίσουν. Ωστόσο, ξένοι διπλωμάτες σημείωναν ότι με το μικρό κόμμα σε αποσύνθεση, τα στελέχη του διεξάγουν μάχη πολιτικής επιβίωσης με άγνωστη έκβαση.
Ευαίσθητες ισορροπίες για τον Ζάεφ
Ο πρωθυπουργός Ζόραν Ζάεφ και η ηγετική ομάδα της κυβέρνησης στην πΓΔΜ, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκολα Ντιμιτρόφ, η υπουργός Αμυνας Ραντμίλα Σεκερίνσκα και ο Μπουγιάρ Οσμάνι, αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και αρμόδιος για τις ευρωπαϊκές υποθέσεις (προέρχεται από το αλβανικό κόμμα DUI) παραμένουν προσηλωμένοι στην αλλαγή του Συντάγματος και στην ένταξη στο ΝΑΤΟ. Ωστόσο, όλοι οι προαναφερθέντες γνωρίζουν πόσο εύθραυστες είναι οι ισορροπίες.
Αυτή τη στιγμή υπάρχει προβληματισμός και για την έκβαση της ψηφοφορίας στο ελληνικό Κοινοβούλιο για την κύρωση της συμφωνίας των Πρεσπών, ενώ γίνονται και ορισμένα άλματα σκέψης που δεν βασίζονται στην πραγματικότητα. Πριν από λίγες ημέρες ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Μίλε Μποσνιακόφσκι δήλωσε ότι αφού γίνει η κύρωση στην Αθήνα τότε η πΓΔΜ «την ίδια στιγμή θα γίνει κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ». Κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Θα πρέπει να προηγηθεί η υπογραφή του Πρωτοκόλλου Ενταξης, έστω σε επίπεδο Μονίμων Αντιπροσώπων, ώστε μετά να υπάρξει νέα ψηφοφορία στην Ελλάδα. Δεν υπάρχει αυτοματισμός.
Υπενθυμίζεται ότι στην πρώτη ψηφοφορία χρειάστηκε να αποσκιρτήσουν οκτώ βουλευτές από την αντιπολίτευση ώστε να συγκεντρωθεί ο μαγικός αριθμός «80». Κινδυνεύει να σπάσει αυτή η αυξημένη πλειοψηφία; «Κλειδί» για να μη συμβεί αυτό είναι η έκβαση της συζήτησης επί του νομοσχεδίου για την επανασυμφιλίωση που ολοκληρώθηκε την περασμένη Τετάρτη στα Σκόπια.
Στον πυρήνα του νόμου βρίσκεται η χορήγηση αμνηστίας σε όσους συμμετείχαν στα γεγονότα της εισβολής στο Κοινοβούλιο της πΓΔΜ στις 27 Απριλίου 2017, αλλά δεν προέβησαν σε βίαιες πράξεις.Ορισμένοι εκ των βουλευτών της αντιπολίτευσης που υπερψήφισαν για να αρχίσει η συνταγματική αναθεώρηση υπάγονται στην κατηγορία αυτή.
Η χορήγηση επιλεκτικής αμνηστίας δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλής, ενώ η διαφυγή του πρώην πρωθυπουργού Νίκολα Γκρούεφσκι στην Ουγγαρία εξόργισε σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού και έχει οδηγήσει τη Δικαιοσύνη σε σκληρότερη στάση έναντι των εμπλεκομένων στα σκάνδαλα της διακυβέρνησής του. Το στοιχείο αυτό έχει οξύνει τα πνεύματα και ίσως αποτρέψει άλλους αντιπολιτευόμενους βουλευτές να αλλάξουν στάση υπέρ των συνταγματικών αλλαγών – κάτι που η κυβέρνηση Ζάεφ θα επιθυμούσε.
