Το «χτίσιμο» της ιδέας
Η σαφής άποψη του Γουές Μίτσελ και οι εκθέσεις του 2018
και του 2021
Αν επιδιώξει κανείς να ιχνηλατήσει τις αρχές της ιδέας για ενίσχυση του ρόλου της Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο, τότε ο άνθρωπος που είχε στρατηγικά σκεφθεί επί του ζητήματος ήταν ο αμερικανός πρώην βοηθός υπουργός Εξωτερικών για θέματα Ευρώπης και Ευρασίας Γουές Μίτσελ. Ηταν αυτός που είχε σαφή άποψη για το τέλος της «αξιόπιστης συμμάχου Τουρκίας» και θεωρούσε ότι η Ελλάδα πρέπει να αναβαθμιστεί στρατηγικά στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά και να προωθηθεί το σχήμα «3+1» (με τη συμμετοχή Ελλάδας, Ισραήλ, Κύπρου και Ηνωμένων Πολιτειών).
Πριν από την εμβριθή ανάλυση του Στάιν, δύο μελέτες είχαν επίσης θέσει το σχετικό πλαίσιο. Η πρώτη είχε δημοσιοποιηθεί τον Μάιο του 2018 από το Center for Strategic and International Studies (CSIS) και είχε τίτλο «Restoring the Eastern Mediterranean as a US Strategic Anchor». Σε αυτήν υπήρχε σαφής αναφορά στην αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων στις βάσεις και διευκολύνσεις που βρίσκονταν σε τουρκικό έδαφος, αλλά και στη διεύρυνση του αμερικανικού αποτυπώματος στην Ελλάδα με έμφαση στη Σούδα τότε. Παράλληλα, υπήρχε αναφορά στην περαιτέρω αξιοποίηση της βάσης του Ακρωτηρίου στην Κύπρο, αλλά και για μια πιο επίσημη συμμετοχή των ΗΠΑ στο σχήμα «3+1». Η δε αναφορά στη δημιουργία ενός «Eastern Mediterranean Quad», κατά το πρότυπο του σχήματος συνεργασίας στον Ινδο-Ειρηνικό με συμμετοχή των Αμερικανών, είναι κάτι το οποίο η Αθήνα και σήμερα επιθυμεί και έχει καταθέσει σχετική πρόταση/non paper στην Ουάσιγκτον, όπως έχει ήδη γράψει «Το Βήμα».
Η δεύτερη πολύ σημαντική έκθεση δημοσιεύθηκε τον Νοέμβριο του 2021 από το The Jewish Institute for National Security of America (JINSA) με τίτλο «At the Center of the Crossroads: A New US Strategy for the East Med». Η εν λόγω έκθεση είναι ακόμη πιο θετική υπέρ της Ελλάδας. Ομιλεί για προωθημένη ανάπτυξη αεροπορικών δυνάμεων στην Ελλάδα, μεταφορά δύο αντιτορπιλικών με συστήματα Aegis από τη βάση της Ρότα στην Ισπανία σε ελληνικά λιμάνια, ανάπτυξη δυνάμεων ταχείας αντίδρασης (π.χ. πεζοναυτών), αύξηση χρηματοδότησης και φυσικά ενίσχυση του «3+1».
