Εκτός από τη Μικρασιατική Καταστροφή, που ήταν φυσικό να μονοπωλήσει το ενδιαφέρον μας (ο εαυτός μας πάντα είναι η πιο ενδιαφέρουσα ύπαρξη), φέτος ήταν και η εκατονταετηρίδα από την ίδρυση της αλήστου μνήμης Ενωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών. Επειδή, όπως λέει προσφυώς ένας φίλος μου, οι νεκροί υπάρχουν μόνο όταν μιλάμε γι’ αυτούς, τη μακαρίτισσα θυμήθηκε, ευτυχώς, ο Δημήτρης Κουτσούμπας. Το μνημόσυνο πρέπει να ήταν μια μάλλον θλιβερή υπόθεση. Επρόκειτο για διαδικτυακή εκδήλωση της Πρωτοβουλίας Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων, η οποία είναι ένα είδος Comintern (Κομμουνιστικής Διεθνούς), που ίδρυσε το ΚΚΕ περίπου προ δεκαετίας, για να μη χάνονται οι λίγοι μερακλήδες του αληθινού σοσιαλισμού που απέμειναν ανά την Ευρώπη.
Στην ομιλία του, ο Δ. Κουτσούμπας ήταν ασυνήθιστα ευθύς και ειλικρινής – ίσως επειδή μιλούσαν μεταξύ τους και δεν απευθυνόταν σε αδέσποτους ψηφοφόρους. «Συνολικά», είπε, «αυτά τα 69 χρόνια της ύπαρξης της ΕΣΣΔ, παρά τα όποια προβλήματα, το σοσιαλιστικό σύστημα απέδειξε την ανωτερότητα του σοσιαλισμού έναντι του καπιταλισμού». Κατά ευτυχή σύμπτωση, του λόγου το αληθές επιβεβαίωσε την ίδια κιόλας ημέρα η Νατάσσα Μποφίλιου, λες και οι δυο τους ήσαν συνεννοημένοι! Διότι η καλή τραγουδίστρια περιμένει, ως γνωστόν, τον νέο Βελουχιώτη για να τον ακολουθήσει στο βουνό (ο Αντώναρος δεν της κάνει), αλλά επειδή αργεί ο καπετάνιος, εκείνη είχε πεταχτεί μέχρι το Λονδίνο, όπου και έκανε φωτογράφιση μόδας, με την οποία ξεσήκωσε τους θαυμαστές της.
Φαντάζομαι ότι, αν επέτρεπαν τον τουρισμό στη Βόρεια Κορέα, η Νατάσσα θα πήγαινε οπωσδήποτε στην Πιονγκγιάνγκ για ψώνια και φωτογράφιση, επειδή εκεί ο «Ανθρωπος» της θεωρίας είναι πολύ πιο ευτυχισμένος από τους πραγματικούς ανθρώπους στο Λονδίνο. Είμαι βέβαιος ότι η ευαίσθητη ερμηνεύτρια διαθέτει την ωριμότητα – το έχει αποδείξει – ώστε να μην πέφτει θύμα της αστικής και οπορτουνιστικής προπαγάνδας, η οποία, για να ανατρέξω και πάλι στη σοφία του Κουτσούμπα, «προβάλλει τη δημοκρατία και την ελευθερία με το αστικό περιεχόμενό τους: ταυτίζει τη δημοκρατία με τον αστικό κοινοβουλευτισμό και την ελευθερία με τον αστικό ατομισμό και την ατομική καπιταλιστική ιδιοκτησία». Τέτοια πράγματα η Νατάσσα, με τίποτα! Αλλά τα εισιτήρια για Λονδίνο ήσαν σε βολική τιμή και τα καταστήματα εκεί έχουν πάντα εκπτώσεις. Οπότε – καταλάβατε…
Αλλά και στο Λονδίνο, το λεγόμενο και Londongrad, η Νατάσσα δεν θα ένιωσε μακριά από τα ιδεώδη της. Εκεί είναι θαμμένος ο Μαρξ, στο νεκροταφείο του Χάιγκεϊτ, όσο για τους δρόμους του κεντρικού Λονδίνου είναι πλημμυρισμένοι από τα απομεινάρια του σοσιαλισμού. Οχι μόνο από τους ολιγάρχες, που έχουν μετακομίσει εκεί τα πλούτη τους και οι οποίοι, κατά το πλείστον, ξεκίνησαν τη σταδιοδρομία τους ως στελέχη του κομμουνιστικού καθεστώτος, αλλά και από πολλές χιλιάδες μορφωμένων και φιλόδοξων Ρώσων, που χτίζουν το μέλλον τους μακριά από τη Ρωσία.
Φαντάζομαι ότι, αν επέτρεπαν τον τουρισμό στη Βόρεια Κορέα, η Νατάσσα θα πήγαινε οπωσδήποτε στην Πιονγκγιάνγκ για ψώνια και φωτογράφιση, επειδή εκεί ο «Ανθρωπος» της θεωρίας είναι πολύ πιο ευτυχισμένος από τους πραγματικούς ανθρώπους στο Λονδίνο
Η μόνη ανωτερότητα την οποία απέδειξε η Σοβιετική Ενωση στα 69 χρόνια της ύπαρξής της ήταν αυτή του αστυνομικού κράτους. Παρά τη διαδεδομένη αντίληψη ότι το αστυνομικό κράτος εξελίχθηκε επί Στάλιν, η ιστορική πραγματικότητα είναι ότι οι κατασταλτικοί μηχανισμοί του κομμουνιστικού καθεστώτος ξεκίνησαν συγχρόνως με την επικράτηση του πραξικοπήματος των Μπολσεβίκων. Αυτά τα 69 χρόνια έδειξαν ότι το κοινωνικό σύστημα που βασίζεται στην παρανοϊκή ιδεολογία του Λένιν ήταν αδύνατον να είχε υπάρξει χωρίς τον καταναγκασμό, που οι Σοβιετικοί ανήγαγαν σε επιστήμη. Και μη σας εκπλήσσει ότι και ο Κουτσούμπας συμφωνεί εμμέσως με τη διαπίστωση αυτή! Οπως είπε, η αρχή του κακού, που κατέληξε με τον Γκορμπατσόφ και τη διάλυση της σοβιετικής αυτοκρατορίας, έγινε με το 20ό συνέδριο του 1956, δηλαδή η αρχή του τέλους ήταν η αποσταλινοποίηση. Επομένως, το ίδιο λέμε και εκείνος και εγώ.
Υπό τη συγκεκριμένη οπτική γωνία αυτή, λοιπόν, οι πλέον κατάλληλοι λόγοι για το μνημόσυνο της ΕΣΣΔ, προτού την ξεχάσουμε και τη θυμηθούν οι απόγονοί μας το 2122, προέρχονται από την τελευταία επιστολή που έστειλε ο Μπουχάριν στον Στάλιν από τη φυλακή. Σε αυτό το δακρύβρεχτο κείμενο, με το οποίο προσπαθούσε να σώσει τη ζωή του, ο Μπουχάριν φτάνει στο σημείο να δικαιολογήσει τις μαζικές εκκαθαρίσεις του σταλινικού καθεστώτος με το εξής επιχείρημα (το μεταφέρω από μνήμης, διότι είναι από εκείνα που δεν τα ξεχνάς ποτέ): Οι εκκαθαρίσεις, γράφει, είναι σωστές για τρεις λόγους: εξουδετερώνουν τους γνωστούς εχθρούς του κόμματος, εξουδετερώνουν εκείνους που είναι εχθροί αλλά δεν το γνωρίζουμε και, τέλος, εκείνους που θα μπορούσαν να γίνουν εχθροί του κόμματος. Νομίζω, όμως, ότι καλύτερα και από τον Μπουχάριν και από τον Κουτσούμπα την ανωτερότητα του σοσιαλισμού τη δείχνει με τη στάση ζωής της η Νατάσσα Μποφίλιου…
Το ΚΚΕ, η Μποφίλιου και τα συμπαρομαρτούντα δεν είναι απλώς γραφικότητες. Είναι εκφράσεις της αντίφασης που διατρέχει μεγάλο μέρος την ελληνική κοινωνία. Εννοώ τη σχιζοφρένεια να θέλουμε τα αγαθά του καπιταλισμού και τα ιδεώδη του σοσιαλισμού συγχρόνως, δηλαδή το εφικτό και το ανέφικτο μαζί. Καταφέραμε, είναι αλήθεια, να ελέγξουμε την πάθησή μας αυτή, χάρη στον ΣΥΡΙΖΑ και τη θεραπευτική αγωγή της πρώτης φοράς Αριστερά. Ωστόσο, μένει πολύς δρόμος. Θα μπορούσε ποτέ, π.χ., να γίνει μια συζήτηση για τη σημασία του σχεδίου Μάρσαλ και του δόγματος Τρούμαν, με αφορμή τα 65 χρόνια από τη δημιουργία τους; Μόνο μέσα στους χώρους της αμερικανικής πρεσβείας…
