Ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠαΣοΚ είναι σαν το νερό και το λάδι. Το μείγμα μόνο προς στιγμή ενώνεται και μετά, πολύ γρήγορα, τα συστατικά του επιστρέφουν στη αρχική τους σύσταση. Η συνεννόηση για την πρόταση δυσπιστίας ήταν μια στιγμή χωρίς απολήξεις σε ένα κοινό μέλλον, τουλάχιστον μέχρι τις ευρωκλογές, καθώς ούτε ο Στέφανος Κασσελάκης ούτε ο Νίκος Ανδρουλάκης είναι διατεθειμένοι να παραχωρήσουν χωρίς μάχη την πρωτοκαθεδρία στην Κεντροαριστερά.
Ακόμα και στη βραχύβια κοινοβουλευτική συμπόρευση με αφορμή τα Τέμπη, τα «φάλτσα» έβαλαν το αλατοπίπερο στη συζήτηση. Παράδειγμα, η περιβόητη «προσυνεννόηση» για την κατάθεση της πρότασης δυσπιστίας, την οποία πρόβαλλε ο Νίκος Παππάς και ανέμιζε η κυβέρνηση στη Βουλή, σαν πειστήριο για την απόπειρα ανατροπής της που κατήγγειλε.
Η περιρρέουσα φημολογία εκείνων των ημερών επέμενε ότι η συνάντηση του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου του ΣΥΡΙΖΑ και του ομολόγου από το ΠαΣοΚ Μιχάλη Κατρίνη έγινε στη σκοτεινή ατμόσφαιρα ενός μπαρ των Βριλησσίων. Από τον ΣΥΡΙΖΑ απέφευγαν τις πολλές λεπτομέρειες και στο ΠαΣοΚ διευκρίνιζαν ότι επρόκειτο για μια τυχαία συνάντηση δύο κοινοβουλευτικών εκπροσώπων στο καφενείο της Βουλής και μια κουβέντα περίπου στο πόδι για τη στάση που θα κρατούσαν στη συζήτηση για το πόρισμα της εξεταστικής επιτροπής για τα Τέμπη.
Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι ο Κασσελάκης δεν είναι ο ανίδεος που του ξεφεύγουν χοντράδες, αλλά αντιθέτω κλείνει συνειδητά το μάτι στην αντισυστημική και στην ψεκασμένη ψήφο
Με αφορμή τη διαρροή
Το πού έγινε η συνάντηση μικρή σημασία έχει. Το ενδιαφέρον, σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν από πρώτο χέρι τα διαμειφθέντα, είναι ότι πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 23 Μαρτίου με αφορμή τη διαρροή των email αποδήμων στην Αννα-Μισέλ Ασημακοπούλου. Αντικείμενο της συζήτησης, την οποία προκάλεσε ο Παππάς, ήταν η κατάθεση πρότασης μομφής κατά της υπουργού Εσωτερικών Νίκης Κεραμέως. Παρέμεινε σε επίπεδο βολιδοσκόπησης χωρίς να καταλήξει σε συμφωνία, η οποία ήταν απαραίτητη προκειμένου να εξασφαλιστούν οι 50 υπογραφές βουλευτών που χρειάζονται για την κατάθεσή της.
Το βράδυ της ίδιας ημέρας έγινε γνωστό το πρωτοσέλιδο του «Βήματος της Κυριακής» και το μεσημέρι της επομένης ο Ανδρουλάκης με τηλεοπτική δήλωσή του κάλεσε τα κόμματα της αντιπολίτευσης να στηρίξουν την πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης για το κράτος δικαίου με αφορμή τα Τέμπη.
Ο Κασσελάκης, εκτελώντας την – προσαρμοσμένη στις ανάγκες του – ρουτίνα του οπλίτη στο στρατόπεδο της Θήβας, αιφνιδιάστηκε. Από το Σάββατο το βράδυ εκείνος και το επιτελείο του συζητούσαν με ποιον τρόπο θα αντιδρούσαν στο δημοσίευμα, αλλά δεν πρόλαβαν. Ο Ανδρουλάκης τους υπερφαλάγγισε. Το αίτημα για εκλογές πιθανόν θα διατυπωνόταν ούτως ή άλλως, μάλλον χωρίς τις κορόνες για ξένους παρατηρητές, κάτι που δεν μπόρεσε να αιτιολογήσει επαρκώς ούτε ο Παππάς στη Βουλή ούτε ο Κασσελάκης στις συνεντεύξεις του. Στα 50 χρόνια της Μεταπολίτευσης κανένας ποτέ δεν αμφισβήτησε τα εκλογικά αποτελέσματα και ύστερα από ωριμότερη σκέψη και αντιδράσεις ακόμα και μέσα στο κόμμα του δεν θα το κάνει ούτε ο Κασσελάκης, όπως δήλωσε εκ των υστέρων.
Οι βερμπαλιστικές εξάρσεις του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ λειτουργούν ως φυσικό ανάχωμα απέναντι στον πιο συμβατικό πρόεδρο του ΠαΣοΚ. Ο Ανδρουλάκης μπορεί να μη χαμογελάει αρκετά και να μην είναι ο πολιτικός των selfie φωτογραφιών, αλλά έχει καταστήσει σαφή τα όριά του: δεν θα λαϊκίσει, δεν θα καταφύγει σε επικοινωνιακές υπερβολές, δεν θα χτυπήσει κανέναν κάτω από τη ζώνη. Με τον Κασσελάκη δεν υπάρχει ούτε προσωπική ούτε πολιτική χημεία. Σύμφωνα με τη δήλωσή του, εκείνος παίζει μπάσκετ και ο αντίπαλός του γκολφ. Ολοφάνερα, υπάρχει διαφορά ύφους, αισθητικής, πολιτικής διαδρομής, νοοτροπίας.
Ο πρόεδρος του ΠαΣοΚ αντιμετώπισε την πρόταση δυσπιστίας ως ένα ισχυρό μέσο για να δείξει τι σημαίνει ισχυρή αντιπολίτευση σε ένα ζήτημα που πονά την ελληνική κοινωνία, και κατά γενική ομολογία το πέτυχε, ενώ ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ έκανε λόγο για «κοκορομαχίες» απαξιώνοντας μια κορυφαία κοινοβουλευτική διαδικασία στην οποία συμμετείχε. Στις δημοσκοπήσεις ο Κασσελάκης έγινε ξανά δεύτερος και ο Ανδρουλάκης ξανά τρίτος. Οι δυο τους είναι απίθανο να συνυπάρξουν σε μια ενοποιημένη Κεντροαριστερά αν τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών τούς δείξουν αυτόν τον δρόμο. Και στα δύο κόμματα μιλούν για συνεργασία στη βάση και όχι στην κορυφή. Στο ΠαΣοΚ είναι ξεκάθαροι ότι «υπό τον Κασσελάκη δεν θα καθίσει κανένας στο ίδιο τραπέζι», περιλαμβάνοντας και τη Νέα Αριστερά. Στον ΣΥΡΙΖΑ δεν θέλουν να μοιραστούν τίποτα με κανέναν, τουλάχιστον όχι πριν από την 9η Ιουνίου. Οσο το παιχνίδι της δεύτερης θέσης είναι ανοιχτό και το ποσοστό της ΝΔ άγνωστο, η μάχη θα δοθεί μέχρις εσχάτων.
Και στα δύο κόμματα μιλούν για συνεργασία στη βάση και όχι στην κορυφή. Στο ΠαΣοΚ είναι ξεκάθαροι ότι «υπό τον Κασσελάκη δεν θα καθίσει κανένας στο ίδιο τραπέζι», περιλαμβάνοντας και τη Νέα Αριστερά
Τα αμοιβαία χειροκροτήματα
Αν μείνει κάποιος σε αυτή την εικόνα, η συνύπαρξη μοιάζει αδύνατη. Στην πραγματικότητα ένα κομμάτι του ΠαΣοΚ και ένα κομμάτι του ΣΥΡΙΖΑ έρχονται συνεχώς όλο και πιο κοντά μέσα από τις κοινοβουλευτικές διαδικασίες. Στην πρόταση δυσπιστίας δεν πέρασε απαρατήρητο ότι χειροκροτήθηκαν από τα διπλανά έδρανα η Μιλένα Αποστολάκη, ο Παναγιώτης Δουδωνής, ο Νίκος Ανδρουλάκης κ.ά. Το ίδιο έγινε και από την πλευρά του ΠαΣοΚ για τον Σωκράτη Φάμελλο, τον Θεόφιλο Ξανθόπουλο, τον Διονύση Καλοκαιρινό και άλλους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ.
Δεν είναι μυστικό ότι ορισμένοι βουλευτές και στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ ίσα που ανέχονται την ηγεσία Κασσελάκη, αν και μετά το συνέδριο επικρατεί σιγή. Αντιστοίχως στο ΠαΣοΚ ακούστηκαν φωνές αμφισβήτησης του Ανδρουλάκη, ο οποίος με τις τελευταίες πολιτικές πρωτοβουλίες του κατάφερε να ενοποιήσει το κόμμα του.
Και ενώ το ΠαΣοΚ δεν παράγει εσωκομματική μουρμούρα, στον ΣΥΡΙΖΑ η διαδικασία των υβριδικών προκριματικών εκλογών, από την οποία θα αναδειχθούν οι 35 από τους 42 υποψήφιους ευρωβουλευτές, αναμοχλεύει τη δυσαρέσκεια εξαιτίας ορισμένων συμμετεχόντων, όπως οι πανελίστες Δημήτρης Παπανώτας και Δημήτρης Πανόπουλος, ο Νάσος Παπαργυρόπουλος, γιος του επιχειρηματία Αργύρη Παπαργυρόπουλου, του επονομαζόμενου «άρχοντα της νύχτας», και πρώην παίκτης του «Survivor».
Στις 14 Απριλίου οι 200 που επιλέχθηκαν, έπειτα από 7 πολύωρες συνεδριάσεις της ομάδας αξιολόγησης, από τους περίπου 750 που κατέθεσαν την υποψηφιότητά τους στην πλατφόρμα του isyriza θα αναζητήσουν το χρίσμα του υποψήφιου ευρωβουλευτή από τα μέλη και τους φίλους του ΣΥΡΙΖΑ. Από τις υπόλοιπες θέσεις οι δύο ανήκουν στους νυν ευρωβουλευτές Κώστα Αρβανίτη και Ελενα Κουντουρά και πέντε έχει κρατήσει ως προνομία ο πρόεδρος του κόμματος για να τοποθετήσει πρόσωπα από τους 200 με καλά βιογραφικά που δεν είναι γνωστά για να ψηφιστούν ή προέρχονται από τους απόδημους.
Το επιτελείο του Κασσελάκη πιστεύει πολύ σε αυτή τη διαδικασία, επειδή προσήλθαν πρόσωπα από διάφορους χώρους για να κριθούν από τον κόσμο. «Ο Παπανώτας», λένε, «υπερασπίστηκε τον ΣΥΡΙΖΑ σε δύσκολες στιγμές και ο Παπαργυρόπουλος είναι πολύ σοβαρό παιδί». Ενα κομμάτι του ΣΥΡΙΖΑ έχει βγει από τα ρούχα του με όλα αυτά και παρότι δεν μιλά βρίσκεται στο όριο της έκρηξης. «Το κόμμα που είχε ευρωβουλευτές τον Παπαγιαννάκη και τον Αλαβάνο, τώρα θα έχει τον Παπανώτα» σχολιάζουν ιδιωτικά και οι λέξεις στάζουν χολή.
Οποιοι και ανα είναι το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών, ίσως μέχρι τις επόμενες βουλευτικές εκλογές ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠαΣοΚ να μη μοιάζουν με τα κόμματα που ξέρουμε σήμερα
Η ερμηνεία των «χοντράδων»
Σύμφωνα με την πρόσφατη δημοσκόπηση της Metron Analysis, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει τη μικρότερη συσπείρωση, 58,1% έναντι 71,1% της ΝΔ και 70,4% του ΠαΣοΚ. Οι περισσότερες διαρροές του είναι προς τη Νέα Αριστερά (11,2%) και προς το ΠαΣοΚ (7,9%). Της ΝΔ είναι προς την Ελληνική Λύση (3,4%) και του ΠαΣοΚ προς τη ΝΔ (4,1%).
Οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ προέρχονται κυρίως από την Αριστερά και την Κεντροαριστερά, με ένα διόλου ευκαταφρόνητο σχεδόν 6% (του συνολικού 11,8%) να προέρχεται από ένα κομμάτι του εκλογικού σώματος που δεν αυτοτοποθετείται σε κανέναν πολιτικό χώρο. Αντιστοίχως οι ψηφοφόροι του ΠαΣοΚ είναι κυρίως κεντροαριστεροί και κεντρώοι, με ένα μικρό ποσοστό να προέρχεται από τον χώρο της Δεξιάς.
Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι ο Κασσελάκης δεν είναι ο ανίδεος που του ξεφεύγουν χοντράδες, αλλά αντιθέτως κλείνει συνειδητά το μάτι στην αντισυστημική και στην ψεκασμένη ψήφο, προκειμένου να διασφαλίσει τη δεύτερη θέση και να ανοίξει, αν τον ευνοήσουν οι συνθήκες, έστω με αυτό το συνονθύλευμα τον δρόμο προς την πρωθυπουργία. Κατά αυτή την άποψη, ο ΣΥΡΙΖΑ μεταλλάσσεται από ένα κόμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς σε ένα παρδαλό απολίτικο κόμμα, αλλά και αυτό μένει να φανεί στην κάλπη, καθώς, πάλι σύμφωνα με δημοσκόπους, ένα κομμάτι ψηφοφόρων που δηλώνει ότι θα ψηφίσει ΣΥΡΙΖΑ στις ευρωεκλογές δεν προσήλθε στις κάλπες ούτε τον Μάιο ούτε τον Ιούνιο του 2023.
Οι διαφορετικές απευθύνσεις
Αυτό το πρόβλημα της μετάφρασης της συμπάθειας σε ψήφο το παραδέχονται και στην Κουμουνδούρου. Στις περιοδείες βλέπουν ότι ο Κασσελάκης έχει μεγάλη απήχηση στους νέους 15 -25 ετών, στις γυναίκες και σε κάποιους παλαιούς αριστερούς που δεν μετακινήθηκαν προς το ΚΚΕ ή προς τη Νέα Αριστερά. Εκεί που δεν βρίσκει σημεία επαφής είναι οι άνδρες ηλικίας 40-55 ετών και η εξήγηση που δίνουν στο επιτελείο του είναι ότι πρόκειται για ένα πιο συντηρητικό και ενδεχομένως ομοφοβικό τμήμα της κοινωνίας που είναι αδύνατο να το κερδίσουν. Εκτός από τις περιοδείες, στον ΣΥΡΙΖΑ επιχειρούν να προσεγγίσουν ειδικά κοινά, όπως είναι οι ελεύθεροι επαγγελματίες, και να παίξουν εντονότερα το χαρτί της πατριωτικής Αριστεράς.
Το ΠαΣοΚ δεν χρειάζεται να προσεγγίσει ειδικά κοινά, γιατί έχει ενεργά δίκτυα τόσο στην αυτοδιοίκηση όσο και σε επαγγελματικούς χώρους. Επιτελικά στελέχη της Χαριλάου Τρικούπη επισημαίνουν ότι το κόμμα τους δεν υποχώρησε δημοσκοπικά, ότι παραμένει σταθερό περί το 14%, απλά ο ΣΥΡΙΖΑ έπεσε και στη συνέχεια ανέκαμψε. Εκτιμούν ότι η εικόνα που καταγράφεται τώρα είναι αντανάκλαση της στάσης τους στα νομοσχέδια για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών, που διαπιστώνουν έντονη αντίδραση στην περιφέρεια, και για την ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων και ότι πλέον έχει αλλάξει. Δυνητικές δεξαμενές ψηφοφόρων θεωρούνται οι κεντρώοι και οι παλαιοί ψηφοφόροι του ΠαΣοΚ που ψήφισαν τον Κυριάκο Μητσοτάκη το 2019 και τώρα κρατούν αποστάσεις, ορισμένοι πρώην ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ που δεν μετακινήθηκαν προς τη Νέα Αριστερά και κάποιοι που καταμετρώνται στην αδιευκρίνιστη ψήφο.
Το ερώτημα του προβαδίσματος
Οποιο και αν είναι το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών, οι εξελίξεις στον χώρο της Κεντροαριστεράς μοιάζουν αναπόφευκτες και ίσως μέχρι τις επόμενες βουλευτικές εκλογές ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠαΣοΚ να μη μοιάζουν με τα κόμματα που ξέρουμε σήμερα. Το μόνο ερώτημα είναι ποιο από τα δύο θα έχει το πάνω χέρι.
