Συμβολική, αλλά με συμβολισμό που έχει μεγάλη σημασία γιατί συγκέντρωσε 44 ηγέτες από την ευρύτερη Ευρώπη, ήταν η εναρκτήρια άτυπη σύνοδος της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας (ΕΠΚ) στην Πράγα την Πέμπτη και την Παρασκευή.
Η ΕΠΚ, μια ιδέα που επανέφερε ο Εμανουέλ Μακρόν στο τραπέζι τον Μάιο και πήρε ώθηση από το μέτωπο κατά της Ρωσίας λόγω του πολέμου, περιλαμβάνει τους «27» της ΕΕ, το πρώην κράτος-μέλος Βρετανία, μέλη της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών όπως τη Νορβηγία και την Ελβετία, υποψήφιες χώρες όπως την Τουρκία και τη Γεωργία, και τρίτες χώρες όπως το Αζερμπαϊτζάν και το Κόσοβο. Οι μόνες που δεν έλαβαν πρόσκληση ήταν η Ρωσία και η Λευκορωσία.
Εδειξε τα γεωγραφικά όρια της Ευρώπης
Παρά τις αμφιβολίες που εκφράστηκαν για τη βιωσιμότητα της ΕΠΚ ή τις ανησυχίες μήπως αποτελέσει ένα μόνιμο «παρκάρισμα» υποψηφίων χωρών για ένταξη στην ΕΕ, η ύπαρξή της είναι γεγονός. Ο γάλλος πρόεδρος τόνισε το «μήνυμα ενότητας της Ευρώπης» που έστειλε η σύνοδος, ο γερμανός καγκελάριος Ολαφ Σολτς την υποστήριξε ως «μεγάλη καινοτομία» και, γενικώς, δεν εκφράστηκαν αντιρρήσεις για τη δημιουργία της. Αντίθετα, θεωρήθηκε ότι έδειξε επιτέλους ποια είναι τα γεωγραφικά όρια της Ευρώπης.
Στην Πράγα, συζητήθηκαν θέματα κοινού ενδιαφέροντος – όπως η ασφάλεια, ενεργειακά και οικονομικά – και τραβήχτηκε η απαραίτητη οικογενειακή φωτογραφία. Οπως είχε προαποφασιστεί από τους συμμετέχοντες, δεν υπήρξε ψήφισμα στο τέλος της συνόδου, όμως έχει συμφωνηθεί ότι οι ηγέτες των 44 κρατών θα συναντιούνται δύο φορές τον χρόνο, μία σε κράτος-μέλος της ΕΕ και μία σε άλλη χώρα, ότι η επόμενη σύνοδος κορυφής θα πραγματοποιηθεί στη Μολδαβία την άνοιξη, και ενδεχομένως θα ακολουθήσουν η Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Ευκαιρία για μια τρίτη επανίδρυση
Η ακριβής μορφή της ΕΠΚ δεν είναι ακόμη σαφής, αν και το Παρίσι έχει κατά νου κάτι ανάμεσα στην αυστηρότητα της ΕΕ και στη χαλαρότητα ενός φόρουμ. Πολλοί αναρωτιούνται αν μπορεί να λειτουργήσει με 44 κράτη-μέλη που όχι μόνο έχουν ουσιώδεις διαφορές μεταξύ τους αλλά μερικά έχουν και συγκρουσιακές σχέσεις, όπως η Αρμενία με το Αζερμπαϊτζάν, η Σερβία με το Κόσοβο και βεβαίως η Ελλάδα και η Κύπρος με την Τουρκία. Αλλοι ζητούν να μη χαθεί η ευκαιρία για μια «τρίτη επανίδρυση της Ευρώπης». Ανάμεσά τους ο πρώην επικεφαλής των γάλλων Σοσιαλιστών Ζαν-Κριστόφ Καμπαντελίς και ο πρώην διευθυντής της «Libération» Λοράν Ζοφρέν, που θεωρούν ότι «η Ιστορία μάς προκαλεί: να φέρουμε εις πέρας μια τρίτη επανίδρυση της Ευρώπης, ύστερα από την πρώτη στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και τη δεύτερη στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου».
Ζητούμενο παραμένει ακόμη ποια θα είναι η ακριβής σχέση της ΕΠΚ με την ΕΕ. Καλά πληροφορημένη πηγή περιγράφει μιλώντας στο «Βήμα» μια «Μεγάλη Ευρώπη» ομόκεντρων κύκλων και μάλιστα παρομοιάζει το εγχείρημα με «πρωτάθλημα ομάδων πολλών κατηγοριών που θα ανεβαίνουν, όταν το επιτρέπουν οι επιδόσεις τους, κατηγορία».
Οταν ο πρόεδρος Μακρόν είχε αναπτύξει την ιδέα του για την ΕΠΚ σε ομιλία του στις 9 Μαΐου στο Ευρωκοινοβούλιο στο Στρασβούργο, οι περισσότεροι δεν είχαν δώσει σημασία. Αλλοι, όπως ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι (ο μόνος που δεν συμμετείχε δια ζώσης στη σύνοδο της Πράγας αλλά άνοιξε τις εργασίες της εξ αποστάσεως), είχαν εκφράσει τότε επιφυλάξεις φοβούμενοι ότι η ΕΠΚ θα λειτουργήσει σαν αιώνιος προθάλαμος της ΕΕ. Τις ίδιες επιφυλάξεις εξέφρασαν ουκρανοί αξιωματούχοι πριν τη σύνοδο στην Πράγα ενώ άλλοι, όπως ο αλβανός πρωθυπουργός Εντι Ράμα, θεωρούν σημαντικό να βρίσκεται η χώρα τους όσο το δυνατόν πιο κοντά στην ΕΕ.
Η σχέση με την ΕΕ και οι αντιρρήσεις
Το Παρίσι τονίζει ότι η ΕΠΚ είναι «συμπληρωματική» και όχι «εναλλακτική» της ΕΕ. Οταν παρέδωσε την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ στην Πράγα, ο Μακρόν αγωνίστηκε για να προωθήσει στους Τσέχους την ιδέα της διοργάνωσης της πρώτης συνάντησης της ΕΠΚ. Αρχικά η Πράγα ήταν σκεπτική, διότι θεωρούσε ότι η σύνοδος θα αποσπούσε από άλλες προτεραιότητες και ότι θα ήταν δύσκολο να διοργανωθεί μια συνάντηση που θα περιλάμβανε χώρες που έχουν ανοιχτές διαφορές.
Η Ελλάδα και η Κύπρος, για παράδειγμα, εξέφρασαν αντιρρήσεις για τη συμμετοχή της Τουρκίας, όμως η Γερμανία πίεζε υπέρ της συμμετοχής της, το ίδιο και η Σουηδία και η Φινλανδία που αντιμετωπίζουν πιθανό τουρκικό βέτο στην ένταξή τους στο ΝΑΤΟ.
