Αναμένοντας τις πιο αυξημένες ροές από το 2015 αυτή την άνοιξη, η μετανάστευση βρίσκεται στην ατζέντα της συνόδου των «27» την ερχόμενη Πέμπτη και Παρασκευή στις Βρυξέλλες. Σε μια προσπάθεια να «ξεκολλήσει» το Μεταναστευτικό από το αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται στην ΕΕ, η πρόεδρος της Επιτροπής έστειλε προτάσεις στους «27» μήπως καταφέρουν να φθάσουν σε συμφωνία σε επιμέρους ζητήματα αφού το ζητούμενο, το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Ασυλο, πολύ απέχει ακόμη από το να γίνει πραγματικότητα.
Η Ευρώπη σε αναζήτηση μεταναστευτικής πολιτικής – Γράφει ο Νότης Μηταράκης
Για να υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας οι προτάσεις της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν προς τις 27 κυβερνήσεις επικεντρώνονται σε μέτρα που θα περιορίσουν τη μετανάστευση – με τα οποία συμφωνούν τα περισσότερα κράτη-μέλη – και όχι σε εκείνα που ξεσηκώνουν έντονες αντιδράσεις και προϋποθέτουν αλληλεγγύη ανάμεσα στους «27», όπως η κατανομή των αιτούντων άσυλο σε όλη την ΕΕ προκειμένου να μη σηκώνουν όλο το βάρος οι χώρες της πρώτης υποδοχής. Σύμφωνα με το σκεπτικό της Επιτροπής, τα προτεινόμενα μέτρα μπορούν να εφαρμοστούν αμέσως ενώ στο μεταξύ θα συνεχίζονται οι προσπάθειες για ένα κοινό ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου και μετανάστευσης με την ελπίδα ότι αυτό θα έχει επιτευχθεί ως την άνοιξη του 2024, πριν από τις επόμενες Ευρωεκλογές.
Eνίσχυση των επιστροφών
Από τα θέματα που συγκεντρώνουν τις περισσότερες πιθανότητες συμφωνίας στο επικείμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι η ενίσχυση των επιστροφών στις χώρες καταγωγής τους εκείνων των οποίων η αίτηση για άσυλο έχει απορριφθεί στην ΕΕ. Η πρόταση της Επιτροπής είναι οι Βρυξέλλες να χρησιμοποιούν κάθε μέσο που έχουν στη διάθεσή τους για να πιέσουν τις τρίτες χώρες να δεχθούν πίσω τους υπηκόους τους που δεν αναγνωρίστηκαν ως πρόσφυγες στην ΕΕ, όπως την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, το εμπόριο και τις βίζες. Σύμφωνα μάλιστα με διαρροές από την επιστολή της Φον Ντερ Λάιεν προς τους «27», η Επιτροπή προτείνει συγκεκριμένες τρίτες χώρες που θα μπορούσαν να πιεστούν πιο αποτελεσματικά.
Μεγάλη έμφαση αναμένεται να δοθεί στον έλεγχο των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, καθώς ούτε ως προς αυτό υπάρχουν σοβαρές αντιρρήσεις ανάμεσα στους «27». Ενδεικτικό της ευρύτερης συναίνεσης για το θέμα είναι ότι ακόμη και στο συνήθως πιο «μαλακό» Ευρωκοινοβούλιο, σε σχέση με το πιο «σκληρό» ευρωπαϊκό Συμβούλιο των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, υπήρξαν πολλοί ευρωβουλευτές που ζήτησαν την αποτελεσματικότερη προστασία των συνόρων στη συζήτηση που ακολούθησε την ομιλία της Φον ντερ Λάιεν για τη μετανάστευση στο Ευρωκοινοβούλιο την περασμένη Τετάρτη.
Από τα μεγαλύτερα «αγκάθια» στην ενίσχυση της φύλαξης των εξωτερικών συνόρων είναι η χρηματοδότηση της ανέγερσης φραχτών στα σύνορα. Η Επιτροπή αρνείται να χρηματοδοτήσει φράχτες με ευρωπαϊκά κονδύλια, αλλά οι φωνές που το ζητούν αυξάνονται. Παράδειγμα, ο αυστριακός καγκελάριος Καρλ Νεχάμερ ζήτησε από την ΕΕ να χρηματοδοτήσει με 2 δισ. ευρώ φράχτη κατά μήκος των συνόρων Βουλγαρίας και Τουρκίας. Υπέρ της χρηματοδότησης φραχτών από την ΕΕ είναι η Αθήνα που έχει αναγγείλει την επέκταση του φράχτη στον Εβρο. Η Φον ντερ Λάιεν αντιτάσσεται στους φράχτες με το σκεπτικό ότι έρχονται σε αντίθεση με τις ευρωπαϊκές αξίες, όμως ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ έχει καλέσει δημοσίως την Κομισιόν να τους χρηματοδοτήσει.
Νέοι δρόμοι
Η αύξηση των ροών ανησυχεί τους Ευρωπαίους. Σύμφωνα με τη Frontex, περισσότερες από 330.000 παράτυπες αφίξεις καταγράφηκαν πέρυσι στην ΕΕ, το οποίο συνιστά αύξηση 100.000 σε σύγκριση με το 2021.
Την ίδια στιγμή, οι διακινητές ανοίγουν νέους δρόμους για να παρακάμψουν τα εμπόδια. Τελευταίως προσπαθούν να ανοίξουν δίοδο από την Καζαμπλάνκα στο Μαρόκο, η οποία απέχει 300 χλμ. από τις ακτές της Μεσογείου. Το Μαρόκο δεν επιτρέπει σε ανθρώπους που έχουν το προφίλ μετανάστη από την υποσαχάρια Αφρική ούτε καν να επιβιβαστούν σε λεωφορεία για να πλησιάσουν στους ισπανικούς θύλακες Θέουτα και Μελίγια στον Βορρά.
Ως αποτέλεσμα, χιλιάδες επίδοξοι μετανάστες προς την Ευρώπη από το Τσαντ, το Μάλι, το Σουδάν και άλλες χώρες της Αφρικής καταφθάνουν στην Καζαμπλάνκα. Εκεί ζουν όπως-όπως στους δρόμους ή σε εγκαταλελειμμένα κτίρια χωρίς να έχουν καμία προοπτική και αποτελούν μια ελκυστική «αγορά» για τους διακινητές. Υστερα από τα επεισόδια στον φράχτη που χωρίζει το Μαρόκο από τη Μελίγια τον περυσινό Ιούνιο, κατά τα οποία σκοτώθηκαν 23 άτομα, το Μαρόκο διέλυσε τους αυτοσχέδιους οικισμούς Αφρικανών στην περιοχή και τους μετέφερε πιο νότια, προς την Καζαμπλάνκα.
Η περίπτωση του Μαρόκου
Σύμφωνα με τις μαροκινές αρχές, από το 2020 ως το 2022 περισσότεροι από 170.000 παράτυποι μετανάστες συνελήφθησαν στη χώρα και περισσότερα από 910 δίκτυα διακινητών εξαρθρώθηκαν. Το Μαρόκο έχει συμφέρον να πείσει τις Βρυξέλλες ότι συμβάλλει στην αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης προς την Ευρώπη διότι η ΕΕ έχει προβλέψει να αποζημιώσει την αφρικανική χώρα με 500 εκατ. ευρώ για την περίοδο 2021-2027.
Την περασμένη Τρίτη και Τετάρτη αξιωματούχοι του υπουργείου Εσωτερικών του Μαρόκου επισκέφθηκαν το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου στην Αθήνα για τους σκοπούς προγράμματος για τη διαχείριση των συνόρων.
