Η αλήθεια είναι ότι τα τελευταία χρόνια δεν ήταν εύκολη υπόθεση να δηλώνεις φίλος της Τουρκίας στην Ουάσιγκτον. Για τους συμμάχους, όμως, της Αγκυρας η συμφωνία για τα F-16 λειτούργησε σαν την απασφάλιση μιας βαλβίδας που απελευθέρωσε μεγάλο μέρος της συσσωρευμένης πίεσης.
Βεβαίως, όπως λέει και το ρητό, ο απελπισμένος από τα μαλλιά του πιάνεται. Και στη συγκεκριμένη περίπτωση φαίνεται ότι οι απελπισμένοι πιάστηκαν από τα F-16, που είναι άλλωστε και το μόνο θετικό νέο που κάποιος μπορεί να διακρίνει στη διμερή σχέση. Ετσι, τις τελευταίες εβδομάδες προωθείται το αφήγημα της «χρυσής ευκαιρίας» που θα οδηγήσει στην επανεκκίνηση των αμερικανοτουρκικών σχέσεων.
Από την πλευρά τους οι αμερικανοί διπλωμάτες, οι οποίοι πρέπει να δουλεύουν με ό,τι έχουν στα χέρια τους, προσπάθησαν επίσης να δώσουν έναν θετικό τόνο, όντας όμως πολύ πιο προσεκτικοί. Οι πολιτικοί αναλυτές δε, που μπορούν να εκφράζονται πιο ελεύθερα, βλέπουν ότι τα προβλήματα στις σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας είναι πολύ πιο βαθιά και συνεπώς δεν περιμένουν κάποια θεαματική εξέλιξη.
Ενας από τους πολιτικούς παρατηρητές στην Ουάσιγκτον που συμμερίζεται τη συγκεκριμένη θέση είναι ο αναλυτής του Wilson Center, Νίκολας Ντάνφορθ. Αν και θεωρεί ότι η συμφωνία για την ένταξη της Σουηδίας είναι ένα καλό νέο, εκτιμά ότι πλέον είναι πολύ αργά για μια επανεκκίνηση στις διμερείς σχέσεις.
«Πιστεύω ότι αυτό που επιβαρύνει τη σχέση δεν είναι μια χούφτα τεχνικά προβλήματα. Αντιθέτως, υπάρχει μια πολύ ευρύτερη στρατηγική, δομική και ιδεολογική απόκλιση, καθώς η Αγκυρα έχει βάλει στόχο να έχει μια πιο ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική… Η λέξη επανεκκίνηση υπονοεί μια επαναφορά στην ιδέα ότι θα επιστρέψουμε στις παλιές καλές μέρες μιας ισχυρής συμμαχίας του ΝΑΤΟ. Αυτό είχε βασιστεί σε ξεκάθαρα κοινά συμφέροντα και σε μια κοινή κοσμοθεωρία, αν όχι σε σαφείς κοινές αξίες. Πλέον όλα αυτά δεν υπάρχουν», λέει στο «Βήμα».
Μπαράζ θετικών δηλώσεων αλλά…
Ο Ντάνφορθ εκτιμά ότι ο πολιτικός κόσμος στην Ουάσιγκτον έχει αρχίσει να αφομοιώνει αυτή τη νέα πραγματικότητα, συνειδητοποιώντας ότι η Τουρκία που μπορεί να θυμάται από τη δεκαετία του ’90 έχει χαθεί. Ωστόσο, υπενθυμίζει ότι οι ΗΠΑ θα έχουν πάντα ενδιαφέρον για τη βελτίωση αυτής της σχέσης. Το μπαράζ των θετικών δηλώσεων που είδαμε από αμερικανούς αξιωματούχους εντάσσεται ακριβώς στο πλαίσιο αυτής της οπτικής.
Το γαϊτανάκι άρχισε με την υφυπουργό Εξωτερικών Βικτόρια Νούλαντ, η οποία άνοιξε χωρίς ουσιαστικό λόγο τη συζήτηση για την επιστροφή της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F-35. Τη σκυτάλη πήρε ο πρέσβης στην Αγκυρα, Τζεφ Φλέικ, ο οποίος σε άρθρο του ανέλυσε το γιατί μια ισχυρή σχέση με την Τουρκία είναι προς το συμφέρον της Αμερικής.
Την ίδια στιγμή, σε πολιτικούς κύκλους στην Ουάσιγκτον υπάρχει η αίσθηση ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν δεν έχει αυταπάτες για την Τουρκία. Μάλιστα διατείνονται ότι η γραφειοκρατία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ τηρεί σχεδόν την ίδια σκληρή γραμμή με το Κογκρέσο, με τη μόνη διαφορά ότι το κάνει πίσω από κλειστές πόρτες.
Από την πλευρά του, ο αναλυτής Νίκολας Ντάνφορθ εκτιμά ότι η σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας έχουν περάσει σε μια νέα φάση που έχει έντονα συναλλακτικό χαρακτήρα. Αυτό σημαίνει ότι οι δύο πλευρές δεν θα διστάσουν να χρησιμοποιήσουν τους μοχλούς πίεσης και τα διαπραγματευτικά χαρτιά που διαθέτουν. Με αυτό το δεδομένο, πιστεύει ότι θα είναι λάθος για την Τουρκία να ερμηνεύσει τη συμφωνία για τα F-16 ως μια λευκή επιταγή που της επιτρέπει να επιστρέψει στις παλιές κακές συνήθειες.
