Η Ευρωπαϊκή Σύνοδος των Αθηνών με τους πρωθυπουργούς των Δυτικών Βαλκανίων και τη συμμετοχή των ηγετών της Ουκρανίας, της Μολδαβίας, της Κροατίας και των υπευθύνων της Ευρωπαικής Επιτροπής μπορεί να επισκιάστηκε δυστυχώς από το αυγουστιάτικο καταστροφικό κύμα πυρκαγιών που έπληξε τη χώρα μας από άκρου εις άκρον, αλλά κατά πάσα βεβαιότητα υπήρξε κρίσιμη και ξεχωριστή. Η πραγματοποίησή της μάλιστα σε χρόνο γεωπολιτικά ευαίσθητο και μεταβατικό όσον αφορά τον πόλεμο της Ουκρανίας και την ανάπτυξη νέων πρωτοβουλιών και κινήσεων στην παγκόσμια σκηνή επιβεβαιώνει, αν μη τι άλλο, την αναβαθμισμένη θέση της Αθήνας στην ευρύτερη και πάντα επισφαλή ζώνη των Βαλκανίων και της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Πολύ περισσότερο όταν άπαντες επισημαίνουν ότι η συνάντηση δεν ήταν απλώς αποτέλεσμα μιας πρωτοβουλίας του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, αλλά είχε την υποστήριξη της αμερικανικής και ευρωπαϊκής ηγεσίας. Κοινώς προετοιμάστηκε συστηματικά τόσο από τις Βρυξέλλες όσο και από την Ουάσιγκτον.

Η Ελλάδα ως ειδικός σύνδεσμος των χωρών στα Δυτικά Βαλκάνια

Κοινή είναι η πεποίθηση σε διπλωματικούς και πολιτικούς κύκλους ότι η χώρα μας αναλαμβάνει συγκεκριμένο ρόλο στον νέο ευρωπαϊκό ατλαντικό άξονα που εκκινεί από τη Βαρσοβία και την Πράγα και κατευθύνεται στην Αθήνα, στο νοτιότερο άκρο της Ευρώπης, με ενδιάμεσους σταθμούς το Ζάγκρεπ, το Βουκουρέστι και τη Σόφια. Και προφανέστατα συνδέεται ευθέως με τον πόλεμο του Πούτιν στην Ουκρανία και τις ανησυχίες που μετέφερε η ρωσική εισβολή τον Φεβρουάριο του 2022 σε ολόκληρη την Ευρώπη, ιδιαιτέρως στις άλλοτε δορυφοροποιημένες από τη Μόσχα χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Ουσιαστικά η Ελλάδα έρχεται να λειτουργήσει ως ένα είδος ειδικού συνδέσμου των Δυτικών Βαλκανίων και των συγγενών χωρών της άλλοτε σοβιετικής επιρροής με την Ευρώπη και το ΝΑΤΟ. Η χώρα μας διατηρεί το προνόμιο του παλαιότερου μέλους της Ευρωπαϊκής Ενωσης στην ευρύτερη ζώνη, με ανεπτυγμένους δημοκρατικούς θεσμούς και ισχυρές Ενοπλες Δυνάμεις, απολύτως συντονισμένες τακτικά και εξοπλιστικά με εκείνες της Ατλαντικής Συμμαχίας. Και ως τέτοια μπορεί να αποτελέσει τον σύνδεσμο ασφαλείας για τις αισθανόμενες τη ρωσική απειλή χώρες. Η παρουσία μάλιστα του Βολοντίμιρ Ζελένσκι στην Αθήνα όπως και το τελικό κείμενο της Διακήρυξης των Αθηνών που υπεγράφη από 11 ηγέτες, παρουσία της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κυρίας Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, και του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, κ. Σαρλ Μισέλ, δεν αφήνουν περιθώρια παρερμηνειών.

Στη Διακήρυξη οι συνυπογράφοντες καταδίκασαν ευθέως χωρίς περιστροφές τη ρωσική επιθετικότητα και τον εξ αυτής εκπορευόμενο αναθεωρητισμό, έθεσαν ζήτημα τιμωρίας των διαπραχθέντων εγκλημάτων πολέμου σε βάρος αμάχων και υποδομών στην Ουκρανία, επικαιροποίησαν τα προ εικοσαετίας πορίσματα της Συνόδου της Θεσσαλονίκης που αντιμετώπιζε όλες τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, χωρίς αποκλεισμούς, ως δυνάμει μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ενέταξαν στον αυτό κύκλο, λόγω των ιδιαζόντων συνθηκών, την Ουκρανία και τη Μολδαβία, ενεργοποιώντας ουσιαστικά μηχανισμούς και διαδικασίες μιας περαιτέρω μεγάλης διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Η κυβέρνηση έτσι κι αλλιώς αναμένει εξελίξεις στο μέτωπο του πολέμου και προσβλέπει σε αυτές. Η εσωτερική κατάσταση στη Ρωσία, έπειτα και από την, αν μη τι άλλο, περίεργη απώλεια του ηγέτη της παραστρατιωτικής «Βάγκνερ» Γεβγένι Πριγκόζιν, αλλά και τη στασιμότητα στα πεδία των συγκρούσεων, παραμένει εύθραυστη και πλέον όλα είναι πιθανά. Αντίστοιχα η ουκρανική αντεπίθεση δεν έφερε τα αναμενόμενα αποτελέσματα, η άμυνα δίνει σημάδια εξάντλησης, οι εφεδρείες δεν περισσεύουν και η βοήθεια από τη Δύση δεν μπορεί να είναι απεριόριστη. Οι τελευταίοι απολογισμοί είναι αποκαρδιωτικοί και για τις δυο πλευρές. Οι Αμερικανοί εκτιμούν ότι περίπου 500.000 Ρώσοι και Ουκρανοί έχουν σκοτωθεί ή τραυματιστεί στις πολεμικές επιχειρήσεις από τον Φεβρουάριο του 2022. Στην Αθήνα εκτιμούν ότι υπό το βάρος και των μεγάλων απωλειών, αργά ή γρήγορα, θα υπάρξουν πρωτοβουλίες κάποιου τύπου ειρήνευσης ή έστω παγώματος της σύγκρουσης στις σημερινές γραμμές, όπως συνέβη το 1952 στον πόλεμο Βόρειας και Νότιας Κορέας. Ηδη στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ έχουν διατυπωθεί σχετικές προτάσεις ή καλύτερα σχετικές αναφορές. Οπως και να έχει, η ελληνική εμπλοκή είναι σαφής και συγκεκριμένη. Ο Πρωθυπουργός πιστεύει στην ατλαντική επιλογή, την έχει υπερασπιστεί με την έναρξη του πολέμου και προσβλέπει σε οφέλη για τη χώρα μας, προσπερνώντας τις όποιες ενστάσεις της αντιπολίτευσης, μείζονος και ελλάσσονος. Για αυτό και δεσμεύτηκε για την εκπαίδευση των ουκρανών πιλότων στα F-16 και την παροχή πρόσθετου στρατιωτικού υλικού.

Πρότζεκτ για την ανοικοδόμηση και τα ουκρανικά σιτηρά

Κοινώς έλαβε θέση καθαρή και ευθεία. Θέλει τη χώρα ενεργά συμμετέχουσα στις όποιες ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες και εξελίξεις και υπολογίζει σε διεύρυνση των ελληνικών δυνατοτήτων κατά τη μεταπολεμική περίοδο. Πληροφορίες αναφέρουν ότι διεκδικεί ελληνική συμμετοχή στη μεταπολεμική ανοικοδόμηση της Ουκρανίας αλλά και εμπλοκή σε διάφορα ευρωπαϊκά πρότζεκτ που αναμένεται να αναπτυχθούν ενδιάμεσα, π.χ. για τη μεταφορά των σιτηρών ειδικά τώρα μετά τις περιπλοκές και τα εμπόδια μεταφοράς μέσω της Μαύρης Θάλασσας. Για τον σκοπό αυτόν βρίσκεται σε συνεννόηση με τη βουλγαρική και ρουμανική ηγεσία προκειμένου να κατασκευαστεί, με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, ένας σύγχρονος οδικός άξονας που θα συνδέει τη Θεσσαλονίκη, μέσω Βουλγαρίας, με το ρουμανικό λιμάνι της Κωνστάντζας, δίνοντας οδική πρόσβαση στα ουκρανικά σιτηρά και μια επίσης οδική διέξοδο στη γειτονική περίκλειστη Μολδαβία. Σημειωτέον ότι η Βουλγαρία είναι τιμώμενη χώρα στην εφετινή Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης και αναμένεται σύσσωμη η βουλγαρική ηγεσία. Για τον οδικό άξονα των σιτηρών ο κ. Μητσοτάκης έχει προγραμματίσει να επισκεφθεί επίσημα τη Σόφια στο πρώτο δεκαήμερο του προσεχούς Οκτωβρίου, αμέσως μετά τη συνάντηση που θα έχει με τον τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις ΗΠΑ στο δεύτερο δεκαπενθήμερο του Σεπτεμβρίου, όπου αναμένεται να διερευνηθούν το πλαίσιο και οι όποιες δυνατότητες επίλυσης των ελληνοτουρκικών διαφορών, αφού προηγηθεί συνάντηση του υπουργού Εξωτερικών κ. Γ. Γεραπετρίτη με τον τούρκο ομόλογό του.

Ολες οι πληροφορίες και τα διαθέσιμα στοιχεία βεβαιώνουν ότι ο κ. Μητσοτάκης σπεύδει εν όψει γενικότερων γεωπολιτικών ανακατατάξεων να τοποθετηθεί δυναμικά και να βάλει ξανά την Ελλάδα στον παγκόσμιο χάρτη.

Η επίσκεψη Μόντι και η επιδίωξη στενότερων επαφών

Στο πλαίσιο αυτό και με βάση την ατλαντική επιλογή και την ευρωπαϊκή θέση, την περασμένη Παρασκευή υποδέχθηκε στην Αθήνα τον ινδό πρωθυπουργό Ναρέντρα Μόντι, προερχόμενο από το Γιοχάνεσμπουργκ της Νότιας Αφρικής, όπου συμμετείχε και είχε ενεργό ρόλο στην πολυδιαφημισμένη σύνοδο των BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική), η οποία αποφάσισε τη διεύρυνσή της με τη συμμετοχή από την 1.1.2024 της Σαουδικής Αραβίας, του Ιράν, της Αιθιοπίας, της Αιγύπτου, της Αργεντινής και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.

Η επίσκεψη Μόντι στην Αθήνα θεωρείται ξεχωριστή στις τρέχουσες ιδιαίτερες και μεταβατικές διεθνοπολιτικές και οικονομικές συνθήκες. Η Ινδία, όπως σημειώνει ο συμμετέχων στο επίσημο γεύμα διευθύνων σύμβουλος της Eurobnak, κ. Φωκίων Καραβίας, είναι μια μεγάλη, πολυπληθής χώρα 1,4 δισ. κατοίκων με έντονο το νεανικό στοιχείο, που εξελίσσεται δυναμικά τα τελευταία χρόνια. Ο 72χρονος Μόντι την άλλαξε πραγματικά, έδωσε θέση στις γυναίκες, ευνόησε την επιχειρηματικότητα, την κατέστησε ανοιχτή και φιλελεύθερη, χωρίς τις κινεζικές αγκυλώσεις, και πλέον αναπτύσσεται ταχύτατα, ενσωματώνει τις νέες τεχνολογίες, πρωταγωνιστεί στην κατάκτηση του Διαστήματος, όπως φανέρωσε η επιτυχής προσσελήνωση ινδικού διαστημοπλοίου για πρώτη φορά στο νότιο αφανές τμήμα του φεγγαριού, και εκτιμάται ότι σύντομα θα αναδειχθεί στο νέο εργοστάσιο του πλανήτη, στη νέα οικονομική τίγρη, υποσκελίζοντας την Κίνα, η οποία παρεμπιπτόντως δοκιμάζεται τελευταίως, οι εξαγωγές της πιέζονται, η αγορά ακινήτων της απειλείται και το χρηματοπιστωτικό της σύστημα κινδυνεύει από τις πολλές κρυφές ασυνέπειες που το αυστηρό καθεστώς του Πεκίνου κρύβει κάτω από το χαλί. Ο Μόντι πρωταγωνίστησε στη σύνοδο των BRICS, απέφυγε επιμελώς τις ρωσικές επιθετικές εκδοχές της αποδολαριοποίησης, επέμεινε ιδιαιτέρως στην ανάδειξη της σημασίας του νότιου ημισφαιρίου, αναγνώρισε την αγωνία του Κινέζου Σι Τζινπίνγκ για τη συνέχιση της παγκοσμιοποίησης και αποδέχθηκε με τον τρόπο του το «δόγμα καθολικής ασφάλειας» και ειρηνικής επίλυσης των όποιων διαφορών, αλλά τήρησε τις δέουσες αποστάσεις από το Πεκίνο, καθώς και στη ζώνη των BRICS περισσεύουν οι ανταγωνισμοί, οι συνοριακές διαφορές δεν έχουν εκλείψει και οι κινεζικοί δεσμοί με το εχθρικό για την Ινδία Πακιστάν πάντα προβληματίζουν.

Οι επενδυτικές ευκαιρίες και νέοι δρόμοι με την Ιταλία

Οπως και να έχει, ο κ. Μητσοτάκης διατηρεί τις επιφυλάξεις του για το καθεστώς του Πεκίνου και σε ανύποπτο χρόνο είχε μεταδώσει ότι στη δεύτερη τετραετία θα επιδιώξει στενότερες σχέσεις με την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα και την Ινδία. Είναι φανερό ότι η κουλτούρα του Μόντι ταιριάζει περισσότερο στην κουλτούρα και στις πεποιθήσεις του κ. Μητσοτάκη και επιπλέον είναι πιο κοντά στις δικές του διεθνοπολιτικές προσεγγίσεις. Ο Πρωθυπουργός επενδύει στον Μόντι και στην Ινδία. Γνωρίζει ότι η χώρα του Μαχάτμα Γκάντι και της Ιντιρα Γκάντι, που ήταν η τελευταία ινδή πρωθυπουργός που επισκέφθηκε την Αθήνα πριν από 40 χρόνια, στον καιρό του Ανδρέα Παπανδρέου και του κινήματος των Αδέσμευτων, θα πρωταγωνιστήσει την τρέχουσα δεκαετία στη διεθνή οικονομική και γεωπολιτική σκηνή. Γνωρίζει επίσης το ενδιαφέρον των Ινδών για την Ευρώπη. Μετά το Brexit αναζητούν μια νέα πύλη για την Ευρώπη και η Ελλάδα προσφέρεται. Επιπλέον ινδοί επενδυτές την έχουν ήδη αξιοποιήσει και ο ινδοκαναδός μεγαλοκεφαλαιούχος, ιδιοκτήτης της Eurobank και πλήθους ελληνικών περιουσιακών στοιχείων, κ. Πρεμ Γουάτσα, είναι προσωπικός φίλος του Μόντι. Πληροφορίες αναφέρουν ότι ο κ. Μητσοτάκης θα επισκεφθεί την Ινδία το 2024 και φιλοδοξεί να οικοδομήσει μια επωφελή για την Ελλάδα σχέση με την ταχύτερα αναπτυσσόμενη χώρα του νότιου ημισφαιρίου.

Οπως και να έχει, ο κ. Μητσοτάκης, που τούτες τις ημέρες «καίγεται» στην κυριολεξία από τις φρικτές πυρκαγιές, βρίσκει το κουράγιο και αναπτύσσει ευρύτερη εθνική στρατηγική πέρα από τις τρέχουσες ζημιές. Στο πλαίσιο ακριβώς αυτής της νέας διεθνοπολιτικής προσέγγισης και στρατηγικής, την επόμενη Τρίτη θα υποδεχθεί στην Αθήνα την Τζόρζια Μελόνι, τη νέα ιταλίδα πρωθυπουργό, η οποία εκπροσωπεί την τρίτη ισχυρότερη οικονομία της Ευρώπης. Ο κ. Μητσοτάκης έχει διαπιστώσει ότι με τους Ιταλούς, παρότι γείτονες, εταίροι και σύμμαχοι ατλαντιστές, έχουμε περιορισμένες έως υποτυπώδεις οικονομικές σχέσεις. Ελπίζει έτσι να ανοίξει νέους δρόμους με την Ιταλία. Η συνάντηση με την κυρία Μελόνι θα είναι άτυπη και θα έχει χαρακτήρα προσέγγισης των κοινών συμφερόντων στην περιοχή.