Η διάχυτη ανησυχία για την κλιμάκωση της τουρκικής προκλητικότητας και το πώς αυτή μπορεί να εξελιχθεί εν μέσω προεκλογικής περιόδου στην Ελλάδα και την Τουρκία, διαμορφώνει μία πρωτόγνωρη συνθήκη για τα πολιτικά δεδομένα των τελευταίων δεκαετιών.
Οι συνεχείς, επίμονες και αναβαθμισμένες απειλές της Αγκυρας και το γεγονός ότι αυτές εκδηλώνονται από το σύνολο της τουρκικής πολιτικής τάξης παρακολουθούνται από την Αθήνα και κυβερνητικές πηγές αναφέρουν σχετικά: «Επί του πεδίου δεν διακρίνονται προς το παρόν κινήσεις παρόμοιες με εκείνες του καλοκαιριού του 2020. Ομως εμείς οφείλουμε να είμαστε έτοιμοι για κάθε σενάριο περαιτέρω κλιμάκωσης».
Τι θα γίνει στην Πράγα
Το ενδιαφέρον στρέφεται υπό αυτές τις συνθήκες στην επικείμενη διευρυμένη σύνοδο της ΕΕ στην Πράγα. Εκεί έχει προσκληθεί και η Τουρκία, όμως έως και την Παρασκευή δεν είχε υπάρξει καμία ένδειξη ως προς το αν θα βρεθεί στην πρωτεύουσα της Τσεχίας ο τούρκος πρόεδρος. «Είναι κρίσιμο αν ο Ερντογάν θα πάει στην Πράγα, και αυτό πιθανότατα θα φανεί στις αρχές της εβδομάδας» ανέφεραν συνομιλητές του Πρωθυπουργού και σημείωναν: «Εμείς επιθυμούμε να βρίσκεται εκεί ο πρόεδρος της Τουρκίας, είναι πάντα προτιμότερο να κινείται εντός ευρωπαϊκού πλαισίου».
Σε ό,τι αφορά το ενδεχόμενο μίας συνάντησης Κυριάκου Μητσοτάκη – Ταγίπ Ερντογάν, οι ίδιες πηγές εξηγούσαν ότι εφόσον τελικά ο τούρκος πρόεδρος συμμετάσχει στη σύνοδο, θα βρίσκεται στον ίδιο χώρο με τον Πρωθυπουργό και σε αντίθεση με τα όσα συνέβησαν την προηγούμενη εβδομάδα στη Νέα Υόρκη, μία συνάντηση, έστω άτυπη και σύντομη, θα είναι εξαιρετικά πιθανή.
Εν όψει αυτών πάντως, από το Μέγαρο Μαξίμου διαμηνύεται ότι σε κάθε περίπτωση ο Πρωθυπουργός θα επισημάνει τις ελληνικές θέσεις στους εταίρους και θα επιμείνει σε δύο στοιχεία: Την αποφασιστικότητα της Ελλάδας και την προθυμία της για έναν διάλογο με την τουρκική ηγεσία, υπό τις πάγιες προϋποθέσεις του σεβασμού του διεθνούς δικαίου και της εθνικής κυριαρχίας.
«Γαλάζια σύνορα» απέναντι στα γκρίζα
Επιπλέον, ο Κυριάκος Μητσοτάκης αναμένεται να επαναλάβει εμφατικά τη δέσμευση της Ελλάδας στο στρατόπεδο της δημοκρατικής Δύσης και την ανάδειξή της σε δύναμη σταθερότητας στην περιοχή της ΝΑ Μεσογείου. Οι ίδιες πηγές διέψευδαν πάντως ότι ετοιμάζονται επιστολές προς τους διεθνείς οργανισμούς με στόχο την προβολή και τη στήριξη των ελληνικών θέσεων καθώς, όπως λένε, αυτό θα συμβεί ούτως ή άλλως μέσω της ομιλίας του Πρωθυπουργού.
Οσο η τουρκική προκλητικότητα διατηρείται σε επικίνδυνα υψηλούς τόνους, οι απαντήσεις της ελληνικής κυβέρνησης διατυπώνονται με εμφατικό τρόπο. Χαρακτηριστικές ήταν οι δηλώσεις του Πρωθυπουργού την Πέμπτη, κατά την τελετή ονοματοδοσίας του ταχέος περιπολικού κατευθυνόμενων βλημάτων «Παναγιώτης Βλαχάκος». Ο Κυριάκος Μητσοτάκης τόνισε μεταξύ των άλλων ότι «τα σύνορά μας έχουν χρώμα γαλάζιο και όχι γκρίζο» και προσέθεσε: «Οποιος παραβιάζει τελικά τα σύνορα τιμωρείται. Και (…) στον 21ο αιώνα δεν χωρούν αυτοκρατορικά οράματα άλλων εποχών. Πολύ περισσότερο, δεν έχουν θέση κάθε λογής επίδοξοι τοπικοί ταραχοποιοί».
Η στήριξη από ΗΠΑ και ο εκβιασμός
Στην Αθήνα αξιολογείται στην παρούσα συγκυρία με ικανοποίηση η σαφής στάση της αμερικανικής κυβέρνησης (και της γαλλικής προεδρίας) υπέρ των ελληνικών θέσεων. Στα μέσα της εβδομάδας και έπειτα από ένα ακόμη κρεσέντο απειλών από την Αγκυρα, ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Νεντ Πράις υπογράμμισε: «Η κυριαρχία και η εδαφική ακεραιότητα όλων των χωρών πρέπει να γίνονται σεβαστές. Η κυριαρχία της Ελλάδας σε αυτά τα νησιά (του Αιγαίου) δεν αμφισβητείται».
Ορισμένες πηγές ωστόσο εφιστούν την προσοχή σε ένα σκέλος της σχετικής αναφοράς του αμερικανού αξιωματούχου: «Θα σας παραπέμψουμε στις κυβερνήσεις (της Ελλάδας και της Τουρκίας) όσον αφορά οποιαδήποτε ανάπτυξη του δικού τους αμυντικού εξοπλισμού. Αυτό δεν είναι κάτι για το οποίο πρέπει να μιλήσουμε εμείς. Γενικότερα, (…) συνεχίζουμε να ενθαρρύνουμε τους συμμάχους μας στο ΝΑΤΟ – την Τουρκία και την Ελλάδα στην προκειμένη περίπτωση – να εργαστούν από κοινού για τη διατήρηση της ειρήνης και της ασφάλειας στην περιοχή και να επιλύσουν τις διαφορές τους με διπλωματικό τρόπο. Καλούμε όλα τα μέρη να αποφύγουν τη ρητορική και να αποφύγουν ενέργειες που θα μπορούσαν να επιδεινώσουν περαιτέρω τις εντάσεις».
Με αφορμή τη συγκεκριμένη δήλωση, έμπειροι πολιτικοί παράγοντες σημειώνουν ότι η τουρκική στάση εμπεριέχει ξεκάθαρα στοιχεία ενός διπλού εκβιασμού προς την Ελλάδα και μέσω αυτής προς το ΝΑΤΟ, με την απειλή της αποσταθεροποίησης της ίδιας της Συμμαχίας. Με αυτό το δεδομένο τίθεται ως μείζον ερώτημα το ποια μπορεί να είναι τα επόμενα βήματα και πώς η σημερινή έξαρση θα ήταν δυνατόν να υποχωρήσει ή ποια μπορεί να είναι τα ανταλλάγματα προς την Τουρκία.
Τα δύο σημεία προσοχής
Στρατιωτικές πηγές εφιστούν την προσοχή σε δύο σημεία των τουρκικών προκλήσεων: Τις αναφορές του Ερντογάν και του υπουργού Αμυνας Χουλουσί Ακάρ στη χρήση «όλων των νόμιμων μέσων» και στο «δικαίωμα της Τουρκίας στην αυτοάμυνα». Οπως εκτιμάται, πρόκειται για σαφείς προσπάθειες προετοιμασίας της κοινής γνώμης στο εσωτερικό της Τουρκίας και διεθνώς και για μία απόπειρα νομιμοποίησης των επόμενων, αλλά άγνωστων, κινήσεων της Αγκυρας.
