Μπορούν διαφορετικές αφετηρίες να οδηγήσουν στον ίδιο προορισμό; Μπορούν δύο χώρες που έχουν εκπαιδευτεί στην τοξικότητα και στις εντάσεις να περάσουν στη διαχείριση των προβλημάτων και στην αναζήτηση λύσεων; Αυτό θα κληθούν να απαντήσουν Ελλάδα και Τουρκία το επόμενο διάστημα, σε μία άσκηση που έχουν αποτύχει επανειλημμένα, ωστόσο πλέον έχει αλλάξει δραματικά το περιβάλλον που πρέπει να λειτουργήσουν και να φέρουν αποτελέσματα. Αφού πλέον τα συμφέροντα της Δύσης βαρύνουν περισσότερο προς τη γραμμή των λύσεων και όχι των αναβολών. Η συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους έγινε σε ιδιαίτερα καλό κλίμα, όπως αποτυπώθηκε και στις κάμερες. Αλλά και στις δηλώσεις που ακολούθησαν. Και σε αντίθεση με τη συνάντησή τους στην Κωνσταντινούπολη το 2022 την οποία ακολούθησε η ακραία ρητορική και οι απειλές πολέμου από την πλευρά της Αγκυρας, αυτή τη φορά και οι δύο πλευρές εμφανίστηκαν να είναι διατεθειμένες να γυρίσουν σελίδα, πατώντας και στην αλληλεγγύη των σεισμών αρχικά αλλά και της φωτιάς που ακολούθησε. Με τις κάλπες να έχουν δώσει το αποτέλεσμά τους και τα σπαθιά του λαϊκισμού και του εθνικισμού να μην είναι τόσο αναγκαία όσο σε μία δύσκολη προεκλογική χρονιά.
Η συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν έχει προγραμματιστεί για τις 20 Σεπτεμβρίου με στόχο να είναι ένα follow up της συνάντησης του Βίλνιους και μία προετοιμασία του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας – Τουρκίας που προγραμματίζεται για τον Δεκέμβριο στη Θεσσαλονίκη. Και όπως ανέφεραν διπλωματικές πηγές στο «Βήμα», αναμένεται να αποτελέσει «ορόσημο» για τις εξελίξεις.
Ο Πρωθυπουργός και ο τούρκος πρόεδρος στο ραντεβού τους στη Νέα Υόρκη θα έχουν στην ατζέντα τους την επιβεβαίωση της αμοιβαίας βούλησης για ηρεμία στις διμερείς σχέσεις, με στόχο το άτυπο μορατόριουμ που ίσχυσε με αφορμή τους φονικούς σεισμούς στην Τουρκία και έχει τηρηθεί με ευλάβεια τους τελευταίους επτά μήνες να συνεχιστεί και το επόμενο διάστημα επιτρέποντας στον διάλογο να εξελιχθεί, δίνοντας παράλληλα έδαφος για την οικοδόμηση της απαιτούμενης εμπιστοσύνης. Κυβερνητικές και διπλωματικές πηγές τόνιζαν δε ότι αυτή η ηρεμία και το μηδέν στο ημερολόγιο υπερπτήσεων και παραβιάσεων δεν μπορεί να χαρακτηριστεί δεδομένη, το αντίθετο, αποτελεί μία πολύτιμη κατάκτηση.
Στην ατζέντα άλλωστε είναι και το ζήτημα της συνέχειας και συνέπειας στη βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Με την Αθήνα να περιμένει από την Αγκυρα αναθεώρηση της επιθετικής στάσης της, όπως είχε αναφέρει πρόσφατα ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Κατευθύνσεις και για τις επόμενες φορές
Με δεδομένο ότι στη συνάντησή τους στην Αγκυρα οι δύο ΥΠΕΞ Γιώργος Γεραπετρίτης και Χακάν Φιντάν καθόρισαν τον οδικό χάρτη των επαφών μεταξύ των δύο χωρών στο πλαίσιο των τριών αξόνων που είχαν συμφωνηθεί στο Βίλνιους και τις ημερομηνίες για τον «Πολιτικό Διάλογο» και τη «θετική ατζέντα» να έχουν ήδη ανακοινωθεί για τις 16 και 17 Οκτωβρίου αντίστοιχα, ενώ αναμένεται προγραμματισμός και για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, οι δύο ηγέτες αναμένεται να δώσουν κατευθύνσεις και για τις επόμενες συναντήσεις.
Το πιο δύσκολο τραπέζι είναι αυτό του «Πολιτικού Διαλόγου» που θα είναι ευρύτερο των διερευνητικών επαφών που διεξάγονταν μέχρι πρότινος, περιλαμβάνοντας και τις πολιτικές διαβουλεύσεις που γίνονταν μεταξύ των υπηρεσιακών των δύο ΥΠΕΞ. Με τον διάλογο σε επίπεδο τεχνοκρατών να «κολλάει» διαρκώς, ο «Πολιτικός Διάλογος» έχει στόχο να αναβαθμίσει και να διευρύνει τις συζητήσεις, με επικεφαλής από την πλευρά της Ελλάδας την ΥΦΥΠΕΞ Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου και της Τουρκίας τον ομόλογο της Μπουράκ Ακτσαπάρ. Εναν διπλωμάτη που παρουσιάζεται ως «ικανός για ελιγμούς», έστω και αν στην πραγματικότητα όπως έλεγαν αρμόδιες πηγές στο «Βήμα» η εξέλιξη των συνομιλιών εξαρτάται αποκλειστικά από τη διάθεση για συμβιβασμούς που θα μπορέσουν να οδηγήσουν σε συναινέσεις και την πολιτική βούληση προκειμένου να υπάρξουν αυτοί.
Το πλαίσιο της συζήτησης αυτής θα υποδείξουν όπως αναμένεται Μητσοτάκης – Ερντογάν, καθορίζοντας και μέχρι πού μπορούν να φτάσουν οι δύο ΥΦΥΠΕΞ.
Ο κρίσιμος ρόλος της «θετικής ατζέντας»
Τον δικό της ιδιαίτερο ρόλο θα κληθεί να παίξει και η «θετική ατζέντα», στην οποία οι ΥΦΥΠΕΞ Κώστας Φραγκογιάννης και Μπουράκ Ακτσαπάρ στην τελευταία τους συνάντηση τον περασμένο Μάρτιο στην Αγκυρα είχαν κάνει σημαντικά βήματα, σε θέματα «χαμηλής πολιτικής», που αφορούν τις υποδομές, την ενέργεια, την αντιμετώπιση κρίσεων όπως οι φυσικές καταστροφές, οι μεταφορές, η οικονομία, το εμπόριο και ο πολιτισμός.
Η «θετική ατζέντα» άλλωστε είναι αυτή που θα οικοδομήσει την εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο πλευρών δημιουργώντας τη βάση για τη συζήτηση των δύσκολων ζητημάτων που συνδέονται με τη διαφορά της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ και τον διακηρυγμένο στόχο της ελληνικής πλευράς για προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Ενώ στη θετική ατζέντα ακουμπά και το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας.
Νέα συνάντηση στη Θεσσαλονίκη
Οι δύο ηγέτες θα εξετάσουν σύμφωνα με πληροφορίες ζητήματα που θα αφορούν την τρίτη τους συνάντηση για το 2023 στη Θεσσαλονίκη, καθώς και μία πρώτη ανταλλαγή απόψεων ποιοι υπουργοί θα λάβουν μέρος στο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας και με ποια στόχευση. Σε αυτή την κατεύθυνση οι συσκέψεις σε Μέγαρο Μαξίμου αλλά και ΥΠΕΞ για το ραντεβού Μητσοτάκη – Ερντογάν και πώς αυτό μπορεί να γίνει όσο το δυνατόν πιο αποδοτικό, δεδομένων των συνθηκών και με την Ελλάδα να βιώνει μία τεράστια καταστροφή λόγω των πλημμυρών, συνεχίζονταν μέχρι την τελευταία στιγμή. Στη Νέα Υόρκη θα βρίσκονται επίσης Γεραπετρίτης, Παπαδοπούλου και Φραγκογιάννης, ενώ τον Πρωθυπουργό θα συνοδεύει και η διπλωματική του σύμβουλος Αννα-Μαρία Μπούρα. Το φορμάτ της συνάντησης των δύο ηγετών αναμένεται να είναι το ίδιο με του Βίλνιους, με παρόντες στο πλευρό τους τους δύο ΥΠΕΞ και τους διπλωματικούς του συμβούλους. Με τους διπλωμάτες να επιμένουν ότι στόχος είναι καταρχήν η δημιουργία μιας «κανονικότητας» στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και όχι οι εκπλήξεις, προκειμένου να ακολουθήσουν και τα υπόλοιπα.
