Λιβυκός πυρετός επικρατεί στην Αθήνα, και δευτερευόντως στο Κάιρο, καθώς η προ ημερών υπογραφή μνημονίου κατανόησης μεταξύ Τρίπολης και Αγκυρας για συνεργασία στον τομέα των υδρογονανθράκων σηματοδοτεί την προσπάθεια δημιουργίας σοβαρών τετελεσμένων στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου σε βάρος των ελληνικών συμφερόντων.
Οι συμφωνίες της 27ης Νοεμβρίου του 2019 – με τις οποίες η Τουρκία πάτησε στρατιωτικά «πόδι» στη βορειοαφρικανική χώρα και ταυτόχρονα οριοθέτησε μαζί της θαλάσσιες ζώνες πέρα από κάθε δικαιική, γεωγραφική ή άλλη λογική – «κουμπώνουν» με το μνημόνιο της περασμένης Δευτέρας, μέσω του οποίου οι δύο πλευρές δύνανται να συνεργαστούν στην «εξερεύνηση, παραγωγή, μεταφορά, διύλιση, διανομή και εμπορία υδρογονανθράκων» σε ξηρά ή θάλασσα.
Η κίνηση του 2020
Στις συμφωνίες του Νοεμβρίου του 2019, Αθήνα και Αίγυπτος «απάντησαν» με την τμηματική οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) τους το θέρος του 2020. Ηταν η δύσκολη περίοδος που Ελλάδα και Τουρκία, με υπαιτιότητα της δεύτερης, έφτασαν μια «ανάσα» από τη σύρραξη.
Ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, επρόκειτο να μεταβεί σήμερα στο Κάιρο, όπου θα συναντηθεί με τον αιγύπτιο ομόλογό του, Σαμέχ Σούκρι. Οι δύο υπουργοί, οι οποίοι βρίσκονται σε τακτική επικοινωνία, θα αναλύσουν επί τάπητος τις εξελίξεις στο λιβυκό. Κατά πληροφορίες, οι δύο πλευρές ενδέχεται να υπογράψουν κάποια συμφωνία στον τομέα έρευνας και διάσωσης ή ακόμα και ενεργειακής συνεργασίας (ανάλογης της τουρκολιβυκής) στην περιοχή που άπτεται της οριοθετημένης ΑΟΖ τους.
Παράλληλα, στις 19-25 Νοεμβρίου αναμένεται να πραγματοποιηθεί η (προγραμματισμένη) διακλαδική άσκηση «Μέδουσα» με τη συμμετοχή και Ειδικών Δυνάμεων. Η άσκηση θα λάβει χώρα στην Αίγυπτο και πέραν της χώρας φιλοξενίας θα μετάσχουν Ελλάδα, Κύπρος και Σαουδική Αραβία. Μέσω των ασκήσεων αυτών επιχειρείται, μεταξύ άλλων, να εκπεμφθεί ένα μήνυμα ισχύος και αποφασιστικότητας.
Μπαράζ επαφών και συσκέψεων
Τις περασμένες ημέρες ο κ. Δένδιας ενημέρωσε για τις εξελίξεις στο λιβυκό τους πρέσβεις των ΗΠΑ, Γαλλίας, Ινδίας, Γερμανίας, Κίνας και Ηνωμένου Βασιλείου που βρίσκονται στην Ελλάδα. Η νέα τουρκολιβυκή συμφωνία δεν έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία στην Αθήνα, καθώς από την περασμένη Κυριακή κυκλοφορούσαν πληροφορίες ότι την επομένη αναμένεται να μεταβεί στη Λιβύη μια μεγάλη αντιπροσωπεία από υψηλόβαθμους τούρκους αξιωματούχους.
Ετσι, σύμφωνα με πληροφορίες του «Βήματος», το πρωί της Δευτέρας 3 Οκτωβρίου στο υπουργείο Εξωτερικών πραγματοποιήθηκε μεγάλη σύσκεψη υπό τον κ. Δένδια με επίκεντρο το λιβυκό. Επιπλέον, αποφασίστηκε η επίσπευση κατά τέσσερις ημέρες της μετάβασης του νέου έλληνα πρέσβη στην Τρίπολη, Νίκου Κοτροκόη, όπως αποκάλυψε «Το Βήμα» στην ηλεκτρονική του έκδοση στις 6/10.
«Η Ελλάδα έχει κυριαρχικά δικαιώματα στην περιοχή, τα οποία προτίθεται να υπερασπιστεί με όλα τα νόμιμα μέσα, με πλήρη σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας» τόνισε το υπουργείο Εξωτερικών στην πρώτη του αντίδραση.
Απόρριψη και από Λίβυους
Πέραν την Αθήνας, βέβαια, η νέα τουρκολιβυκή συμφωνία καταδικάστηκε από την Ευρωπαϊκή Ενωση (που αντέδρασε την ίδια μέρα – πράγμα σπάνιο, δεδομένων των αντανακλαστικών της) αλλά και από Αίγυπτο, Κύπρο, ΗΠΑ, Γαλλία και Γερμανία.
Ιδιαιτέρως σημαντική, όπως υπογράμμιζαν διπλωματικές πηγές, ήταν η καταδίκη/απόρριψη από τη λιβυκή Βουλή των Αντιπροσώπων, που εδρεύει στο Τόμπρουκ της Ανατολικής Λιβύης. Ο επικεφαλής της, Αγκίλα Σάλεχ, έστειλε σχετική επιστολή στον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, με την οποία τονίζει ότι η συμφωνία «δεν έχει νομική ισχύ και δεν υποχρεώνει το λιβυκό κράτος» αλλά και πως η κυβέρνηση που τη σύναψε, του Αμπντουλχαμίτ Ντμπεϊμπά, δεν διαθέτει συνταγματική εντολή και ως εκ τούτου ούτε αρμοδιότητες.
Σημειώνεται ότι και ο Φατχί Μπασάγκα, νυν πρωθυπουργός στην Ανατολική Λιβύη (διορίστηκε από το κοινοβούλιο τον περασμένο Φεβρουάριο) και άλλοτε από τους πιο στενούς ανθρώπους της Αγκυρας, απέρριψε κατηγορηματικά τη συμφωνία.
Τι λένε Τρίπολη και Αγκυρα
Για «πρόβλημα» στα «περιφερειακά ύδατα της Κρήτης» και έλλειψη οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών μεταξύ Ελλάδας και Λιβύης έκανε λόγο ο Ντμπεϊμπά, ο οποίος υποστήριξε την ανάγκη προσφυγής σε διεθνή δικαιοδοσία ενώ ξεκαθάρισε ότι δεν προτίθεται να παραχωρήσει το… μερίδιο της χώρας του σε άλλη.
«Ατυχείς» χαρακτήρισαν ελληνικές διπλωματικές πηγές τις δηλώσεις του πρωθυπουργού της κυβέρνησης της Τρίπολης, τονίζοντας ότι η ελληνολιβυκή διαφορά είναι νόμιμη ενώ οι τουρκολιβυκές συμφωνίες «παράνομες, ανυπόστατες και άκυρες».
«Οι δηλώσεις της Ελλάδας και της ΕΕ δεν έχουν καμία σημασία ή αξία» ανέφερε το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών, υπογραμμίζοντας ότι η ΕΕ «δεν είναι διεθνές δικαστικό όργανο για να σχολιάζει ή να δικάζει συμφωνίες μεταξύ κυρίαρχων τρίτων χωρών».
Η παρουσία του τουρκικού στρατού στη Λιβύη δεν είναι ως ξένη δύναμη, δήλωσε ο τούρκος υπουργός Αμυνας Χουλουσί Ακάρ, αποτυπώνοντας τη μεγάλη σημασία και το όφελος που απολαμβάνει η χώρα του από την ύπαρξη ελεγχόμενων από την ίδια στρατευμάτων στο λιβυκό έδαφος.
Η επόμενη ημέρα και τα «αγκάθια»
Οπως και να έχει, η Τουρκία εκμεταλλευόμενη τη χαοτική κατάσταση, τη διασπορά εξουσίας και ισχύος, διευρύνει την επιρροή της στη Λιβύη και μέσω αυτής δημιουργεί μείζονα περιφερειακά προβλήματα που ακουμπούν φυσικά και την Ελλάδα. Το αν η τουρκολιβυκή συμφωνία ενεργειακής συνεργασίας ενεργοποιηθεί, ποιο τμήμα θα αφορά (λιβυκά χωρικά ύδατα, δυνητική ελληνολιβυκή ΑΟΖ, δυνητική ελληνική ΑΟΖ, περιοχή τουρκολιβυκού μνημονίου) και ποια θα είναι η αντίδραση των μερών που καταστρατηγούνται τα ζωτικά τους εθνικά συμφέροντα θα φανούν προσεχώς.
Ο λειτουργικός κώδικας του Ερντογάν
«Ο Ταγίπ Ερντογάν είναι αρκετά απρόβλεπτος στην προβλεψιμότητά του. Μόνο κακά μπορείς να περιμένεις από αυτόν» δήλωσε πρόσφατα ευρωπαίος αξιωματούχος μετά και τη νέα τουρκολιβυκή συμφωνία. Το γεγονός ότι ακόμα και δυτικοί διπλωμάτες συνειδητοποιούν και παραδέχονται το πρόβλημα του τουρκικού αναθεωρητισμού συνιστά μια πρόοδο. Ο τούρκος πρόεδρος, εν όψει και των διπλών εκλογών του προσεχούς Ιουνίου, απειλεί την Ελλάδα με πόλεμο – δίχως βέβαια να χρησιμοποιεί αυτή τη λέξη. «Η Αθήνα φροντίζει επιμελώς την αποτρεπτική της ικανότητα αλλά και οι εταίροι πρέπει να φροντίσουν να γίνουν πιο ξεκάθαροι στην άλλη πλευρά του Αιγαίου» σημείωναν έλληνες αξιωματούχοι.
