Η ποιότητα των δημοσιοποιημένων πληροφοριών για την εταιρική επίδοση στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, στον σεβασμό της κοινωνίας και στην εταιρική διακυβέρνηση (γνωστές με το αρκτικόλεξο ESG) αποτελεί κρίσιμο ζήτημα στο χρηματοπιστωτικό σύστημα που επιδιώκει σταθερότητα και ασφάλεια για τους επενδυτές. Ο αλυσιτελής τρόπος υλοποίησης πρακτικών ESG και το ανεπαρκές επίπεδο δημοσιοποίησης αξιόπιστων ποιοτικών και ποσοτικών πληροφοριών αυξάνουν τον βαθμό διακινδύνευσης για τις επιχειρήσεις και τις αγορές.
Ο σχετικά βραδύς ρυθμός διάχυσης των αξιόπιστων επιστημονικών τεχνικών, η ανάγκη γρήγορης εξυπηρέτησης μεγάλου πλήθους επιχειρήσεων (πολύ σύντομα και των ΜΜΕ) και ο σχετικά αμφίσημος χαρακτήρας της έννοιας ESG διαμόρφωσαν συνθήκες διείσδυσης στελεχών με χαμηλό βαθμό ετοιμότητας στον τομέα. Αυτά οδηγούν σε απλοϊκή αντιμετώπιση των σοβαρών και πολύπλοκων δυσχερειών που έρχονται αντιμέτωπες καθημερινώς οι επιχειρήσεις. Είναι προφανώς εξαιρετικά δυσεπίτευκτο να υπολογιστούν αξιόπιστα οι πολύπλοκοι περιβαλλοντικοί (λ.χ. υπολογισμοί αποτυπώματος άνθρακα, ο βαθμός εξάρτησης από τις κρίσιμες πρώτες ύλες, και ο βαθμός ανανέωσης των φυσικών πόρων) και κοινωνικοί συσχετισμοί (λ.χ. ο βαθμός κοινωνικής άδειας των επιχειρήσεων, ο σεβασμός ή καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην αλυσίδα αξίας).
Προφανώς είναι πολύ δύσκολο ακόμη να σχεδιαστούν ολοκληρωμένα στρατηγικά σχέδια που θα τροποποιήσουν σταδιακά τα εταιρικά επιχειρηματικά μοντέλα (sustainable – circular business models) ώστε να έχουν ουσιαστικό αντίκτυπο και όχι απλώς μια διαγραμματική αποτύπωση (όπως γίνεται σήμερα) στο πλαίσιο του απολογισμού βιωσιμότητας και της οικονομικής έκθεσης διαχειρίσεως. Δηλαδή, μια έμπρακτη αναδιοργάνωση του παραγωγικού και λειτουργικού μοντέλου της επιχείρησης που θα οδηγήσει σε νέο τρόπο λειτουργίας και παραγωγής που θα καλύψει τις σύγχρονες ανάγκες των καταναλωτών και θα προσφέρει νέες οικονομικές ευκαιρίες για τις επιχειρήσεις (λ.χ. καινοτομία, κερδοφορία, διανοητικό κεφάλαιο).
Παρόλο που αυτή η πρώτη γενιά εργαλείων που έχει κατακλύσει την αγορά, όπως οι διάφορες πλατφόρμες ESG και τα διάφορα συστήματα αξιολόγησης, έχει σημαντική συμβολή στην πρόοδο του τομέα, υπάρχουν σημαντικά μειονεκτήματα που πρέπει να βελτιωθούν. Ο Διεθνής Οργανισμός Επιτροπών Κινητών Αξιών (International Organization of Securities Commission – IOSCO) διαπίστωσε μικρή σαφήνεια, ευθυγράμμιση και διαφάνεια στις τρέχουσες μεθοδολογίες για την αξιολόγηση περιουσιακών στοιχείων και των επιχειρήσεων για την επίδοσή τους στα ESG. Ενα από τα σημαντικότερα προβλήματα που εντοπίζει ο συγκεκριμένος οργανισμός είναι η σύγκρουση συμφερόντων για τους επαγγελματίες των ESG που ταυτόχρονα με την προετοιμασία των απολογισμών βιωσιμότητας, προσφέρουν επίσης αξιολογήσεις των απολογισμών και πιστοποίησης της ποιότητας των απολογισμών και μάλιστα μέσα από το ίδιο λογισμικό.
Οι σύγχρονες απαιτήσεις των ESG πρακτικών και πληροφοριών είναι εξαιρετικά υψηλές για επενδυτές και ανταγωνιστές. Το ESG-washing αποτελεί σημαντική πρόκληση, ενώ η ουσιαστική σύνδεση ESG πληροφοριών με τη λειτουργία των επιχειρήσεων απαιτεί διεπιστημονικές γνώσεις, πέρα από αυτοματοποιημένα εργαλεία. Το νέο δεσμευτικό πλαίσιο ζητά αξιόπιστες μη χρηματοοικονομικές πληροφορίες, ώστε οι επιχειρήσεις να αποφύγουν συνεχείς παλινδρομήσεις, μεταβολές και κόστος προσαρμογής και συμμόρφωσης.
Ο κ. Ιωάννης Ε. Νικολάου είναι καθηγητής στο ΔΠΘ.
Ο κ. Ανδρέας Α. Παπανδρέου είναι καθηγητής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών.
Ο κ. Δημήτριος Μπάλιος είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών.
