Το ναυάγιο της Πύλου είναι ίσως το πιο πολύνεκρο που έχει καταγραφεί στη Μεσόγειο. Και λέμε «ίσως» επειδή ποτέ δεν πρόκειται να μάθουμε τον ακριβή αριθμό των νεκρών, αφού δεν υπάρχει πιθανότητα ανεύρεσης των σωμάτων στα μεγαλύτερα βάθη της Μεσογείου. Οι νεκροί είναι εκατοντάδες, δεν έχει σημασία αν είναι 600, 400 ή 200. Σημασία έχει ότι από το 2014 στη Μεσόγειο έχουν χάσει τις ζωές τους πάνω από 25.000 άνθρωποι, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης, προσπαθώντας να διασφαλίσουν για αυτούς και τις οικογένειές τους μια καλύτερη ζωή στην Ευρώπη.
Γιατί οι άνθρωποι αυτοί μπαίνουν σε βάρκες επικίνδυνες και διασχίζουν εκατοντάδες μίλια ανοιχτής θάλασσας διακινδυνεύοντας τις ζωές τους; Είναι επειδή τους αναγκάζουν οι διακινητές για να τους αποσπάσουν τα χρήματά τους; Είναι επειδή δεν αξιολογούν τις ζωές τους όπως εμείς οι πολιτισμένοι Ευρωπαίοι; Είναι επειδή υπακούουν σε ένα υποχθόνιο σχέδιο επικοισμού της Ευρώπης; Ας μην κοροϊδευόμαστε και ας μιλήσουμε σοβαρά. Δεν μπορούμε να κατανοήσουμε γιατί οι άνθρωποι αυτοί παίρνουν τόσα ρίσκα αν δεν καταλάβουμε τις συνθήκες απελπισίας στις χώρες τους.
Ο πόλεμος, η φτώχεια, η κλιματική κρίση ωθούν αυτούς τους ανθρώπους να δαπανούν όλες τους τις οικονομίες και να παίζουν τη ζωή τους κορόνα-γράμματα για να αποκτήσουν την πιθανότητα και μόνο μιας καλύτερης ζωής. Το ζήτημα του προσφυγικού έχει δύο πτυχές: μία ηθική και μία διαχειριστική. Η ηθική διάσταση είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα στη σωστή βάση. Ας συμφωνήσουμε στα στοιχειώδη λοιπόν, ότι δεν θέλουμε να πεθαίνει κόσμος, χωρίς «ναι μεν αλλά».
Τόσο απλό και δυστυχώς όχι και τόσο αυτονόητο, όπως εξελίσσεται ο δημόσιος διάλογος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το ζήτημα της διαχείρισης του προβλήματος είναι πιο σύνθετο και σαφώς πιο δύσκολο. Δεν αρκεί να λέμε ότι «όλες οι ζωές μετράνε το ίδιο» ή ότι «οι άνθρωποι δεν είναι λαθραίοι». Οι πολιτικοί και τα κόμματα δεν είναι δημοσιολόγοι που λένε απλώς τις απόψεις τους για να καταγραφούν στη δημόσια σφαίρα. Πρέπει να προτείνουν τρόπους διαχείρισης που θα είναι επωφελείς τόσο για τις τοπικές κοινωνίες όσο και για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες.
Η αλήθεια είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν δείχνει σημάδια καθαρού σχεδίου στο Μεταναστευτικό. Από τη μία επικαλείται τις ηθικές αξίες του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής, από την άλλη η απουσία μηχανισμών αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών διαμορφώνει έναν αντιπαραθετικό «ευρωπαϊκό τρόπο ζωής» από αυτόν που επικαλείται.
Αλλά σε κάθε περίπτωση να συμφωνήσουμε σε κάτι: όσο υπάρχουν εκατόμβες νεκρών στη Μεσόγειο, οι πολιτικές διαχείρισης του Μεταναστευτικού από την ΕΕ και από τα εθνικά κράτη θα είναι τουλάχιστον αποτυχημένες.
