Αν μια εκλογική αναμέτρηση προσφέρεται για εύκολη άσκηση δημιουργικής παρουσίας για την αντιπολίτευση, αυτή είναι ιδανικά οι ευρωεκλογές. Η φύση της αναμέτρησης περιορίζει την πιστότητα των παραδοσιακών πολιτικών δεσμών, απελευθερώνει την παραδοσιακή εκλογική συμπεριφορά και διαμορφώνει ένα πολιτικό περιβάλλον χαμηλής έντασης στη σύγκρουση. Μια συνθήκη που δυσχεραίνει την κυβέρνηση και διευκολύνει τους αντιπάλους της. Εχει πολλαπλό ενδιαφέρον η αδυναμία της αντιπολίτευσης να αξιοποιήσει τη στιγμή και να ανταποκριθεί ευρύτερα στον ρόλο της και τη θεσμική της ευθύνη.
Εχουν συμπληρωθεί πέντε σχεδόν χρόνια από τον Ιούλιο του 2019. Το κυβερνητικό σχήμα, με πολλές δοκιμασίες να το έχουν θέσει σε κίνδυνο απώλειας της αποδοχής του, διατηρεί μια αισθητή απήχηση στο κοινωνικό σώμα, με τον βαθμό εμπιστοσύνης που το συνοδεύει να παραμένει υψηλός. Υπαρκτή η δυσαρέσκεια, υπαρκτός ο κίνδυνος της φθοράς. Αυτή η φθορά δεν μετατρέπεται σε πολιτικό αποτέλεσμα υπέρ της αντιπολίτευσης. Η πολιτική συνθήκη σφραγίζεται από την αδυναμία της αντιπολίτευσης να λειτουργήσει ως πολιτικός οργανωτής της υπαρκτής δυσφορίας. Αυτό προκαθορίζει και τις εξελίξεις, αφήνοντας ελεύθερο το πεδίο των μεταβολών να είναι υπόθεση της κυβερνητικής παράταξης.
Παρατηρώντας την αντιπολίτευση, τους δύο κύριους πόλους της, τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΠαΣοΚ, διαπιστώνει κανείς έναν εγκλωβισμό στο παρελθόν. Ο τρόπος τους, παρά τους επικοινωνιακούς εντυπωσιασμούς και τις εξάρσεις του πρώτου ή τη συμβατικότητα δράσης του δεύτερου, είναι μια ήδη γνωστή παράσταση, μια αναμενόμενη ρητορική, μια εξαντλημένη μέθοδος. Δεν είναι ζήτημα τεχνικής της επικοινωνίας, δεν είναι έλλειψη πόρων ούτε και προσώπων ίσως. Πρόκειται για ένα κενό πολιτικής, που καμιά κατασκευή που αποσπά προσωρινά την προσοχή δεν μπορεί να καλύψει. Η αντιπολίτευση αυτή έχει στη διαδρομή εξαντληθεί. Η συνολική παρουσία της αντανακλά μια εξαντλημένη εποχή. Η νέα συνθήκη την υπερβαίνει.
Είναι προφανές ότι η πολιτική σύγκρουση χρειάζεται και απαιτεί κάτι άλλο και περισσότερο, κάτι ποιοτικά άλλο, ικανό να σταθεί απέναντι ως πολιτική εναλλακτική εκδοχή και λύση στο κυβερνητικό σχήμα, που μόνο του, χωρίς ανταγωνισμό, ορίζει και την επικαιρότητα και την εικόνα της διαδρομής. Χρειάζεται έμπνευση. Μια κινητήρια έμπνευση. Που θα ξεφύγει από τα στερεότυπα της παραδοσιακής πράξης, θα μιλήσει με νέο πνεύμα και νέες λέξεις. Δεν χρειάζεται απλώς ένα νέο πολιτικό σχέδιο, χρειάζεται την επεξεργασία ενός νέου νοήματος.
Το παρελθόν μοιάζει να είναι ο νικητής. Στην αντιπολίτευση η σκιά αυτού που έχει προηγηθεί παραμένει βαριά. Είτε του κυβερνητικού ηττημένου ΣΥΡΙΖΑ είτε του ένδοξου ΠαΣοΚ. Αυτό που αντέχει στη φαντασία συχνά το έχει προσπεράσει ήδη η πραγματική ζωή. Η πραγματική ζωή έχει αφήσει πίσω της κόμματα που δεν αναμορφώθηκαν, που δεν εργάστηκαν για την αναγέννησή τους, δεν άντεξαν στην πνοή της έμπνευσης, που η ίδια η ζωή τα καλούσε. Τα σημεία είναι φανερά, η κάλπη ακολουθεί συχνά ως επιβεβαίωση.
Ο κύριος Λευτέρης Κουσούλης είναι πολιτικός επιστήμονας.
