Η Α.Α. είναι τελειόφοιτη αριστούχος της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, 24 ετών, μια από τις καλύτερες φοιτήτριές μου την τελευταία οκταετία. Κατά τη διάρκεια των σπουδών της έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ειδικότητα της αγγειοχειρουργικής. Συμμετείχε στις κλινικές και εκπαιδευτικές δραστηριότητες της πανεπιστημιακής αγγειοχειρουργικής κλινικής του Αττικού Νοσοκομείου πολύ περισσότερο από το αναμενόμενο για προπτυχιακό φοιτητή.
Παρακολούθησε για λίγες εβδομάδες τη λειτουργία διακεκριμένης και πρωτοποριακής αγγειοχειρουργικής κλινικής στο Μόναχο. Η πρόσφατη επικοινωνία της με το υπουργείο Υγείας, για να αρχίσει ειδικότητα στο νοσοκομείο που εκπαιδεύτηκε σαν φοιτήτρια, ήταν μια δυσάρεστη εμπειρία. Ο χρόνος αναμονής είναι έξι έτη. Προφανώς δεν θέλει να δει τον χρόνο και τον κόπο που επένδυσε να ευτελίζεται. Σχεδιάζει να συνεχίσει την εκπαίδευσή της σαν ειδικευόμενη στη Γερμανία.
Δυστυχώς παρόμοιες πολυετείς αναμονές παρουσιάζονται στα πανεπιστημιακά νοσοκομεία της χώρας μας σε πολυάριθμες ειδικότητες. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών τη δεκαετία 2013-2023 περίπου 320 γιατροί άνευ ειδικότητος ζητούν κάθε χρόνο την έκδοση πιστοποιητικών για εργασία στο εξωτερικό. Οι νέοι γιατροί που μετακινούνται για να συνεχίσουν την εκπαίδευσή τους στην Κεντρική, τη Βόρεια Ευρώπη και τις ΗΠΑ είναι οι άριστοι που δεν είναι διατεθειμένοι να συμβιβαστούν με τις σοβαρές δυσλειτουργίες του συστήματος. Είναι ακριβώς αυτοί, που τόσο έχουμε ανάγκη για την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας στη χώρα μας.
Η δε αδυναμία της πολιτείας να τους αξιοποιήσει, συνοδεύεται από την απώλεια του σημαντικού κεφαλαίου που δαπανήθηκε από την κρατική εκπαίδευση για τις σπουδές τους. Στη χώρα μας δεν έχει υπολογιστεί το ακριβές ποσό που πληρώνει ο φορολογούμενος για τις προπτυχιακές σπουδές στην ιατρική αλλά στην Αγγλία υπολογίζεται σε 230.000 λίρες επιπλέον των διδάκτρων που πληρώνει κάθε φοιτητής.
O κορεσμός και η λίστα αναμονής για τις θέσεις των ειδικευομένων οφείλεται και στην παντελή έλλειψη προγραμματισμού. Οι προκηρύξεις των κενών θέσεων δεν στηρίζονται σε λεπτομερή ανάλυση των αναγκών της χώρας σε κάθε ειδικότητα, ενώ δεν έχουν θεσμοθετηθεί κριτήρια για την επιλογή των νοσοκομείων που θα παρέχουν πλήρη ή μερική ειδικότητα.
Πρόσφατη έρευνα του Εργαστηρίου Μελέτης Απόδημου Ελληνισμού του Ιονίου Πανεπιστημίου σε μικρό δείγμα 40 Ελλήνων που ζουν στο εξωτερικό έδειξε ότι οι πιο σημαντικοί λόγοι του brain drain είναι οι καλύτερες προοπτικές εξέλιξης στο εξωτερικό, η αδυναμία εύρεσης εργασίας στον τομέα τους, η έλλειψη αξιοκρατίας στην Ελλάδα και οι υψηλότερες αποδοχές στο εξωτερικό. Το πρόβλημα είναι γνωστό στους αρμόδιους φορείς για τουλάχιστον μια τριακονταετία χωρίς να έχει ληφθεί οποιαδήποτε απόφαση για την αντιμετώπισή του.
Είναι επιτακτική η ανάγκη πολιτικών που θα ανακόψουν τη φυγή. Σε αυτά θα μπορούσαν να συμπεριλαμβάνονται η δυνατότητα των αριστούχων να αρχίσουν άμεσα και κατά προτεραιότητα την ειδικότητά τους στο νοσοκομείο της επιλογής τους, υπό την προϋπόθεση ύπαρξης κενών θέσεων. Αυτό θα αποτελούσε ένα επιπλέον κίνητρο για τους φοιτητές μας να επιδιώξουν να πετύχουν την καλύτερη δυνατή βαθμολογία κατά τη διάρκεια των σπουδών τους στις ιατρικές σχολές της χώρας μας. Ετήσιες πανελλήνιες εξετάσεις θα μπορούσαν εναλλακτικά να είναι μια λύση για την αξιοκρατική τοποθέτηση των ενδιαφερομένων όπως γίνεται στη Γαλλία. Ασφαλώς οι καλύτερες αποδοχές για τους ειδικευόμενους και η λεπτομερής χαρτογράφηση των αναγκών στα πλαίσια πανελλήνιου εκπαιδευτικού προγράμματος ειδικότητος είναι μέρος της λύσης.
Ο κ. Γεώργιος Γερουλάκος είναι ομότιμος καθηγητής Αγγειοχειρουργικής, ΕΚΠΑ, διευθυντής Αγγειοχειρουργικής Κλινικής, Νοσοκομείο Μεντιτερανέο (ggeroulakos@med.uoa.gr).
