Βιογραφώντας τον «Ξένο»

^«Ο ξένος» του Αλμπέρ Καμί, που κυκλοφόρησε το 1942 μέσα στην Κατοχή, θεωρείται η επιτομή του σύγχρονου μυθιστορήματος. Η ιστορία του βασικού πρωταγωνιστή, του Μερσό, που μετά τον θάνατο της μητέρας του σκοτώνει έναν Αραβα σε κάποια παραλία του Αλγερίου και καταδικάζεται σε θάνατο, χωρίς το δικαστήριο να ζητήσει να μάθει ποιο ήταν το όνομα του ανθρώπου που δολοφονήθηκε, είναι ένα είδος μυθιστορηματικού εφιάλτη, που ο ίδιος ο Καμί το έβλεπε σαν το αρνητικό μιας φωτογραφίας, «την αθέατη πλευρά του ανθρωπισμού μέσα του». Δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι «Ο ξένος» είναι ένα ακατάτακτο μυθιστόρημα, με ποικίλες, φαντασιακές ή χιμαιρικές αναγνώσεις. Αλλιώς το διαβάζουν οι Γάλλοι, αλλιώς οι Αμερικανοί (όπου ο τίτλος είναι «The Stranger»), αλλιώς οι Βρετανοί (όπου ο τίτλος είναι «The Outsider»), αλλιώς οι οπαδοί των αποικιακών σπουδών, αλλιώς
ο Λουκίνο Βισκόντι, που έκανε τον «Ξένο» ταινία, αλλιώς το συγκρότημα Cure στο τραγούδι τους «Killing an Arab», αλλιώς ο σύγχρονος αλγερινός συγγραφέας Καμάλ Νταούντ στο μυθιστόρημά του «Μερσό, ο Αλλος Ξένος», αλλιώς οι Ελληνες μέσα από την πρώτη μετάφραση του «Ξένου», το 1955 από τον Γιώργη Κότσιρα, και στη συνέχεια από τις αρκετές μεταφράσεις που ακολούθησαν.

Η Αλις Κάπλαν, καθηγήτρια Γαλλικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήµιο Γέιλ, βιογραφεί αυτό το θεµελιώδες µυθιστόρηµα στο βιβλίο της «Αναζητώντας τον Ξένο. Ο Αλµπέρ Καµύ και ο βίος ενός κλασικού έργου της λογοτεχνίας» (µετάφραση Νίκος Χαροκόπος, Εκδόσεις Καπόν). Πετυχαίνει να γράψει ένα συναρπαστικό αφήγημα, με μεγάλη τεκμηρίωση, όπου βλέπουμε όλα τα στάδια δημιουργίας του έργου, τις αναστολές αλλά και τους εφιάλτες του συγγραφέα μέχρι την κατάκτηση της αυτοπεποίθησης, της πίστης ότι το βιβλίο που έγραψε είναι σημαντικό. Μέσα από τη βιογραφία του μυθιστορήματος βλέπουμε ταυτόχρονα και τη βιογραφία του συγγραφέα και συνειδητοποιούμε ότι όσο κι αν οι εμπειρίες και ο βίος του συγγραφέα υπάρχουν μέσα σε ένα βιβλίο, το μυθιστόρημα, από τη στιγμή που θα κυκλοφορήσει, αυτονομείται. Ετσι ο «Ξένος» είναι «αποικιακή αλληγορία», «υπαρξιακό προσευχητάρι», «σπουδή στην αποξένωση», «Κάφκα γραμμένος με τον τρόπο του Χεμινγκγουέι» κ.λπ. κ.λπ., μολονότι πιο κοντά στον «Ξένο» βρίσκεται ένα αμερικανικό νουάρ, «Ο ταχυδρόμος χτυπάει πάντα δυο φορές» του Τζέιμς Κέιν. Γερμανική Κατοχή, γάλλοι εκδότες και συγγραφείς-συνεργάτες των Γερμανών αποτελούν εξίσου συναρπαστικό υλικό σε αυτή τη βιογραφία της Κάπλαν.