Ο κόσμος προχωράει όταν βλέπεις σαν δική σου τύχη την τύχη του καθένα. Αυτός είναι ο πυρήνας της πολυταλαιπωρημένης λέξης «ενσυναίσθηση». Oχι πως η μοίρα μας δεν είναι αποτέλεσμα και των προσωπικών μας επιλογών, αλλά ακόμη κι αν εξαρτιόταν απόλυτα από εμάς, πάλι θα οφείλαμε ένα νοιάξιμο και μια φροντίδα σε εκείνους που δεν τα κατάφεραν και τόσο καλά.

Πόσο βαριά φιλοσοφία είναι να κατανοήσεις πως κάθε μέρα γλιτώνουμε από τύχη; Oπως από τύχη γεννηθήκαμε σε αυτή τη χώρα και όχι σε κάποια αφρικανική που το αίμα των διαρκών εμφυλίων τρέχει ασταμάτητο στους δρόμους, από τύχη δεν ήμασταν μέσα σε κάποιο τρένο ή κάποιο πλοίο ή σε κάποιο σπίτι σε έναν οικισμό με εγκληματική ρυμοτομία, την ώρα μιας πυρκαγιάς που έμοιαζε με Αποκάλυψη. Και η τύχη όλων κάποτε τελειώνει. Διαλείμματα είναι, το κανονικό είναι το τραγικό.

Κάποιοι γεννιούνται με καλά φύλλα από κούνια στα χέρια τους, τα παίζουν καλά ή τα χαραμίζουν. Αλλοι γεννιούνται σε μια γραμμή εκκίνησης που είναι δέκα μέτρα πίσω από τη γραμμή της αφετηρίας των άλλων και τα καλύπτουν με τη δουλειά τους, τα ταλέντα τους, τον χαρακτήρα τους. Ολα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά και όλα τα έχουμε δει να συμβαίνουν. Κάποιοι όμως δεν έχουν την παραμικρή ευθύνη για την τύχη τους. Σε αυτούς, το ελάχιστο που οφείλουμε είναι κατανόηση και μια κίνηση παρηγοριάς.

Μου είναι ακατανόητο πώς γίνεται άνθρωποι που έχουν παιδιά να ειρωνεύονται, να λοιδορούν, να διασύρουν ανθρώπους που κηδεύουν τα παιδιά τους. Ανθρώπους που πνίγονται στη Μεσόγειο μαζί με τα παιδιά τους. Θεωρούν πως έτσι προστατεύουν τα δικά τους; Πως κερδίζουν χώρο για αυτά και δεν αφήνουν να τους τον πάρουν οι ξενομερίτες και οι καταραμένοι;

Eχω ξαναγράψει πως το κουκούτσι της ιδεολογίας του νεοφιλελευθερισμού είναι τρεις λέξεις: «Δεν χωράμε όλοι». Τι σόι προστασία προσφέρουν στα παιδιά τους όταν τα ποτίζουν με αυτό το δηλητήριο της μισανθρωπίας; Εναντι ποιου τα θωρακίζουν; Ποιο ακριβώς είναι το μήνυμα;

Η καινούργια γραμμή είναι «δεν θα αφήσουμε τις ευαισθησίες σας να δημιουργήσουν χάος». Τι ακριβώς αντιπαραβάλλουν όμως στις «ευαισθησίες μας»; Ποιον κόσμο; Ποια κανονικότητα; Ποια ασφάλεια; Τι στο καλό θα έκαναν οι ίδιοι αν τους εγκατέλειπε η τύχη τους και βρίσκονταν απότομα στον κάτω κόσμο του πένθους και των αναπάντητων ερωτημάτων; Θα συνέχιζαν να υπερασπίζονται αυτόν τον τζόγο, τον κόσμο των τυχερών και των ευνοημένων από τη μοίρα;

Ο κόσμος θα γίνει ζούγκλα αν τους θύτες τούς δικάζουν τα θύματα. Γι’ αυτό φτιάξαμε θεσμούς, σύμφωνοι. Ομως για τους θεσμούς ισχύει ό,τι και για τη γυναίκα του Καίσαρα. Ακόμη κι αν είναι τίμια, μόνο και μόνο το γεγονός πως δεν θα εκπλαγεί κανένας αν αποδειχθεί πως δεν είναι και τόσο τίμια είναι ένα θέμα. Η αξιοπιστία δεν ξεκινάει να απειλείται από ύποπτους εξωτερικούς παράγοντες. Οι αφορμές για τη δυσπιστία και την αμφισβήτηση δίνονται πάντα από τους ίδιους. Η Δημοκρατία εμπεριέχει και την κριτική στους θεσμούς.