Στις 16 Απριλίου, η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης (ΣτΕ) υπερψήφισε, με συντριπτική πλειοψηφία (82,9%), το γνωμοδοτικό μου πόρισμα υπέρ της ένταξης του Κοσόβου στο Συμβούλιο της Ευρώπης. Ηταν μια σημαντική ημέρα τόσο για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όσο και για τη σταθεροποίηση των Δυτικών Βαλκανίων.
Επειδή όμως για εμάς τους Ελληνες το ζήτημα του Κοσόβου παραμένει εξαιρετικά ευαίσθητο, εξαιτίας της ελληνοσερβικής πολιτιστικής εγγύτητας αλλά και των φαινομενικών ομοιοτήτων με το Κυπριακό, κρίνω απαραίτητο να αναφερθώ σε κάποιους μύθους γύρω από το πόρισμα, ώστε να γίνει απολύτως κατανοητό τι είναι και – ακόμη πιο σημαντικό – τι δεν είναι.
Μύθος 1:
Η Ελλάδα (οι έλληνες βουλευτές που ψήφισαν) αναγνώρισε το Κόσοβο.
Το ΣτΕ αποτελεί έναν διεθνή οργανισμό – διαφορετικό της ΕΕ – που έχει μοναδικό σκοπό την προάσπιση της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ευρώπη.
Ετσι, σε αντίθεση με άλλους διεθνείς οργανισμούς, η είσοδος μελών στο ΣτΕ υπήρξε ιστορικά μια απλή διαδικασία (46 από τις 49 χώρες της Ευρώπης είναι ήδη μέλη), ώστε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος των ευρωπαίων πολιτών να έχει πρόσβαση στα δημοκρατικά «εργαλεία» που προσφέρει.
Οπως γίνεται σε όλες τις περιπτώσεις, το αίτημα για τη σύνταξη γνωμοδοτικού πορίσματος προήλθε από τις κυβερνήσεις των μελών του ΣτΕ. Στις 19 Ιουνίου 2023, η Κοινοβουλευτική Συνέλευση μου ανέθεσε την ευθύνη του πορίσματος, με ερώτημα το κατά πόσο το Κόσοβο πληροί κάποιες βασικές προϋποθέσεις για να μπει στον οργανισμό. Δεν ζητήθηκε η αξιολόγηση για το εάν το Κόσοβο είναι κράτος ή όχι. Ούτε άλλωστε θα μπορούσε να ζητηθεί, για τον απλούστατο λόγο ότι αυτό αποτελεί αποκλειστικό δικαίωμα των κυβερνήσεων των κρατών-μελών.
H Κοινοβουλευτική Συνέλευση με όρισε εισηγήτρια αυτού του πορίσματος γνωρίζοντας ότι προέρχομαι από κράτος που δεν αναγνωρίζει το Κόσοβο. Με αυτόν τον τρόπο εγγυήθηκε την αυστηρότερη διαχείριση του ζητήματος.
Μύθος 2:
Οι έλληνες βουλευτές έδωσαν λευκή επιταγή στους Κοσοβάρους.
Για να φτάσουμε σε θετικό πόρισμα, χρειάστηκαν 300 ημέρες, αποστολές σε Πρίστινα και Βρυξέλλες, μια ομάδα από εξιδεικευμένους δικηγόρους και δεκάδες συναντήσεις με κυβερνήσεις, πρέσβεις, σέρβους δημάρχους, εκπροσώπους της Σερβικής Εκκλησίας, ΜΚΟ και διεθνείς οργανισμούς. Χρειάστηκε, επίσης, οι Αρχές στην Πρίστινα να αποκαταστήσουν, μετά από 25 χρόνια, την περιουσία του σημαντικότερου σερβικού μοναστηριού στην περιοχή, να πάρουν πίσω ένα νομοσχέδιο για εξπρές απαλλοτριώσεις σερβικών περιουσιών και να υπογράψουν μια μακριά λίστα από συμβάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που θέτουν, μεταξύ άλλων, τη σερβική μειονότητα υπό διεθνή προστασία.
Κανένα υποψήφιο μέλος δεν έχει κληθεί να κάνει τόσες μεταρρυθμίσεις προτού καν έρθει προς συζήτηση η ένταξή του στον Οργανισμό.
Μύθος 3:
Το πόρισμα άνοιξε μια κερκόπορτα για την αναγνώριση του ψευδοκράτους στην Κύπρο.
Οπως ήδη ανέφερα, το πόρισμα δεν παίρνει θέση ως προς το ζήτημα αναγνώρισης του Κοσόβου. Υπογραμμίζει απλώς την ανάγκη προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων 2 εκατομμυρίων ανθρώπων που ζουν σε ευρωπαϊκό έδαφος. Σε κάθε περίπτωση, η κοινωνία και το πολιτικό σύστημα σε Ελλάδα και Κύπρο οφείλουν να αντιληφθούν πλήρως ότι το Κόσοβο και το Κυπριακό αποτελούν δύο εντελώς διαφορετικές περιπτώσεις. Αλλωστε, το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, ήδη από το 2010, έχει αποφανθεί ότι δεν τίθεται θέμα παραλληλισμού μεταξύ των δύο ζητημάτων.
Εξάλλου είναι ξεκάθαρο ότι οι περιπτώσεις είναι τελείως διαφορετικές και είναι λάθος ο παραλληλισμός τους, καθώς το μεν Κόσοβο αναγνωρίζεται από την πλειοψηφία τω ευρωπαϊκών κρατών, το δε ψευτοκράτος των Κατεχομένων αναγνωρίζεται αποκλειστικά και μόνο από την Τουρκία. Ο παραλληλισμός του Κοσόβου και του Κυπριακού είναι παντελώς αβάσιμος και εθνικά επικίνδυνος.
Η κυρία Ντόρα Μπακογιάννη είναι επικεφαλής της Ελληνικής Αντιπροσωπείας στο Συμβούλιο της Ευρώπης και πρώην υπουργός Εξωτερικών.
