Το γέλιο, όπως το περιγράφει ο Ανρί Μπερξόν στο έργο του Le Rire. Essai sur la signification du comique, αποτελεί μια βαθιά κοινωνική, ηθική και ανθρώπινη γλώσσα. Σύμφωνα με τον Μπερξόν, το κωμικό δεν υπάρχει στη φύση ή στα αντικείμενα, αλλά στις ανθρώπινες συμπεριφορές, στις κινήσεις και στις καταστάσεις όπου η ζωή χάνει τη ρευστότητά της και γίνεται δυσκίνητη.
Οπου η οργανική ζωτικότητα παραχωρεί τη θέση της στη μηχανική επανάληψη, αναδύεται το γέλιο. Πρόκειται για μια αντίδραση που φωτίζει τη δυσκαμψία, χωρίς να την εξαλείφει, και μας προτρέπει να επιστρέψουμε στη ζωντάνια της ύπαρξης.
Στη σύγχρονη εποχή, όμως, η κοινωνική και ηθική διάσταση του γέλιου που περιγράφει ο Μπερξόν μπορεί να αποκτά διαφορετικές αποχρώσεις. Το γέλιο εξακολουθεί να απαιτεί αποστασιοποίηση, όπως επισημαίνει, αλλά σε έναν κόσμο όπου οι πληροφορίες και οι κρίσεις κατακλύζουν την καθημερινότητά μας, αυτή η αποστασιοποίηση γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη. Το γέλιο συχνά μετατρέπεται σε μηχανισμό άμυνας ή απόδρασης από την πραγματικότητα, παρά σε ένα εργαλείο κατανόησης και διόρθωσης.
Επιπλέον, ενώ το γέλιο έχει συλλογική φύση και μπορεί να δημιουργεί συνδέσεις, στον σημερινό ψηφιακό κόσμο συχνά λειτουργεί αντίστροφα. Σε πλατφόρμες κοινωνικών μέσων, το γέλιο χρησιμοποιείται όχι μόνο για ένωση αλλά και για αποκλεισμό. Αντί να απαλύνει τις διαφορές, ενίοτε τις ενισχύει, στιγματίζοντας και περιθωριοποιώντας. Ετσι, η συλλογικότητα του γέλιου γίνεται αμφίσημη, καθώς άλλοτε ενδυναμώνει και άλλοτε υπονομεύει.
Η ηθική λειτουργία του γέλιου, που σύμφωνα με τον Μπερξόν διορθώνει τις δυσκαμψίες, σήμερα τίθεται υπό αμφισβήτηση. Μπορεί το γέλιο να βοηθήσει στη διόρθωση ή μήπως πλέον ενισχύει τις κοινωνικές ανισότητες, αποθαρρύνοντας την ενδοσκόπηση; Το γέλιο ως «διόρθωση» μπορεί να λειτουργεί διαφορετικά σε κοινωνίες όπου η ευαλωτότητα και η αδυναμία εκτίθενται δημόσια, συχνά χωρίς την προοπτική της αλλαγής.
Παρά τις προκλήσεις αυτές, το μεγαλείο του γέλιου παραμένει αλώβητο. Οπως υποστήριξε ο Μπερξόν, είναι μια αντίδραση απέναντι στη σοβαροφάνεια, μια υπενθύμιση ότι η ζωή, με όλες τις αντιφάσεις και τις ατέλειές της, παραμένει πολύτιμη.
Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, το γέλιο χρειάζεται να ιδωθεί ξανά, όχι μόνο ως μέσο διασκέδασης, αλλά και ως εργαλείο κριτικής και ανανέωσης. Μέσα από τις αντιφάσεις της εποχής μας, μπορεί να επανασυνδεθεί με την ουσία της ζωής, να αναδείξει το παράδοξο και να προσφέρει φως σε μια συχνά σκοτεινή πραγματικότητα. Εν τέλει, το γέλιο συνεχίζει να ζωντανεύει την ανθρώπινη εμπειρία, υπενθυμίζοντας την εύθραυστη αλλά ακατανίκητη ομορφιά της.
