Είναι πιθανό κάποια στιγμή να φωνάξουμε ή να ψιθυρίσουμε «όλα λάθος!». Αν μας δοθεί η ευκαιρία για μια τελευταία συμπερασματική φράση για τη ζωή μας, αυτή η φράση να είναι ένας υπερθετικός ήττας, η επώδυνη παραδοχή ενός σπαταλημένου βίου, γιατί τα διαβάσαμε όλα λάθος. Τα προσωπικά, τα συλλογικά, τα αινίγματα της ύπαρξης, ακόμη και τα αισθήματα, τα οποία συνήθως δεν χωράνε σε μανιχαϊστικούς διαχωρισμούς σωστού και λάθους.
Η μοναδική ερώτηση που θα θέλαμε να απαντηθεί από κάποιον με κάποιον τρόπο είναι «βρήκες τελικά κάποιο νόημα σε όλα αυτά;».
Βέβαια κανένα νόημα δεν υπάρχει, μόνο περιεχόμενο μπορείς να δώσεις στη ζωή, τα υπόλοιπα είναι ύπαρξη-ανυπαρξία, ζωή-μη ζωή, και κάτι αγέννητο ανάμεσά τους. Τι άλλο; Oσοι φτάνουν σε αυτό το στάδιο συνειδητότητας – δεν είναι η κατάλληλη λέξη – έχουν ήδη ξεκινήσει να αποτραβιούνται. Ξαναμαζεύονται γιατί πολύ ανοίχτηκαν. Κουλουριάζονται πάλι σε έναν αόρατο ομφάλιο λώρο.
Αν έχουν δει και πολλά τα μάτια σου, δεν σε ψήνουν καθόλου ούτε οι φόβοι ούτε οι ελπίδες. Δεν πανικοβάλλεσαι εύκολα, δεν θριαμβολογείς στις νίκες, το δίπολο αισιόδοξος-απαισιόδοξος σου φαίνεται ένα σαχλό παιχνίδι που απλώς μανιπουλάρει τις δυνατότητες και τις προοπτικές σου.
Από την άλλη, η γοητεία που ασκεί ο αγώνας για μια καλύτερη ζωή και έναν πιο δίκαιο κόσμο είναι πολύ ισχυρή και δεν αποστρατεύεσαι εύκολα. Ακόμη κι όταν – σε ένα παραλήρημα μηδενισμού – δεν βγάζει νόημα ούτε το καλό ούτε το δίκαιο.
Από το «όλα λάθος» έως το «μέχρι το τέλος» η απόφαση είναι πολύ μεγάλη αλλά και μικρή. Εκεί ανάμεσα σακατεύτηκε πολύς κόσμος, δεν μπορείς ούτε να τους ξεχάσεις και να ζεις σαν να μην έγινε, αλλά ούτε και να αφήσεις τον εαυτό σου να παρασυρθεί σε έναν δρόμο που δεν είναι ο δικός του. (Δεν ξέρω πότε σιγουρεύεσαι πως έχεις προσωπικό δρόμο για να τον ακολουθήσεις αλλά πάντα ακουγόταν συναρπαστική αυτή η προοπτική στα αφτιά μου.)
Ελπίζω σε κάθε «βαρέθηκα, ας γίνουν όλα όπως θέλουν» να γεννιέται ένα αντίρροπο πείσμα «αυτό θα το αλλάξουμε!». Μας φαντάζομαι σαν ποτάμια που ξέρουμε πως το μέλλον μας είναι να σκοτωθούμε στη θάλασσα, να χαθεί η καθαρότητά μας στο αλάτι, αλλά μέχρι τότε θα ποτίσουμε πολύ γη, να πιει πολύς κόσμος, να πλυθεί. Κάποιοι τα παρατάνε χιλιόμετρα πριν βγουν στη θάλασσα, κάποιοι αξιοποιούν και το τελευταίο εκατοστό της απόστασης.
Οι ποσοστώσεις σε κάθε γενιά είναι πάνω-κάτω ίδιες εδώ και πάρα πολλά χρόνια, όσο κι αν μας πιάνει συχνά μια απογοήτευση και εξιδανικεύουμε το παρελθόν. Δεδομένων των συνθηκών και των ιστορικών συγκυριών, πάντα οι λίγοι θα τραβάνε το κάρο, οι λίγο περισσότεροι θα τους βάζουν εμπόδια και οι πολύ περισσότεροι απλώς θα αποδεχθούν και θα ακολουθήσουν το τελικό αποτέλεσμα.
Αυτές είναι σκέψεις που έκανα μετά από πρόσφατες κουβέντες με φίλους και γνωστούς για όλα αυτά που ζούμε καθημερινά. Αυτά που γίνονται και τα πιστεύουμε, αυτά που ακούμε και πραγματικά δεν τα πιστεύουμε, αυτά που πρέπει οπωσδήποτε να τους βρούμε ένα νόημα.
