Μια κοινωνία που δεν μπορεί να προνοήσει, απλώς τιμωρεί και αισθάνεται πως κάνει και το σωστό. Αυτό μου ήρθε αυτόματα στο μυαλό όταν διάβασα για την αυστηροποίηση των αποβολών αλλά και της προσμέτρησης των ετήσιων απουσιών από του χρόνου στα σχολεία. Δεν ξέρω αν υπάρχει καλύτερη εφαρμογή τού «πονάει δόντι – κόψει κεφάλι».
Ας αφήσουμε εκτός του δωματίου τον ελέφαντα που είναι κυρίως η φτώχεια και η αίσθησή τους πως είναι αποκλεισμένα από την καλή και επιτυχημένη ζωή που πλασάρεται από παντού και είναι απλώς ένα παραμύθι. Ας πάμε στα του σχολείου αποκλειστικά. Πρέπει να είναι η πέμπτη φορά – και σίγουρα θα ακολουθήσουν κι άλλες – που αναφέρω σε αυτή τη στήλη το μεγάλο λάθος να μην υπάρχουν στα σχολεία καλλιτεχνικά μαθήματα, ώρες που τα παιδιά δημιουργούν συλλογικότητες, που αλληλοεπιδρούν σε μια γλώσσα που από τη φύση της είναι η πλέον ανθρώπινη, ενωτική και παρηγορητική. Στα περισσότερα ιδιωτικά υπάρχουν ενεργές θεατρικές ομάδες, μουσικές παρέες και ομάδες ανάγνωσης λογοτεχνίας.
Δεν θέλω να πιστέψω πως η κυβέρνηση παραχωρεί σιωπηλά ένα ακόμη bonus στα ιδιωτικά σχολεία. Και αν η απάντηση σε αυτό είναι πως και στα ιδιωτικά ανθούν το bullying, η παραβατικότητα, ο ατομισμός και ο άκρατος ανταγωνισμός, μάλλον έχει παρερμηνευτεί το πνεύμα αυτού του κειμένου. Γιατί θα μπορούσα κι εγώ να υποστηρίξω πως πουθενά η αυστηροποίηση των ποινών, ο φόβος μιας πιο βαριάς τιμωρίας, δεν φρέναρε την παραβατικότητα.
Δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις, αλλά υπάρχουν προθέσεις, υπάρχει νοιάξιμο για τα παιδιά που δεν μετριέται σε απόλυτους αριθμούς με στατιστικά μοντέλα. Είμαι ασαφώς υπέρ τού «και ένας να γλιτώσει είναι κέρδος» αλλά αυτό το «ένας» είναι ένας πολύ μικρός αριθμός για να επιβαρυνθεί το σύστημα με μισθούς εκατοντάδων εξειδικευμένων καθηγητών. Οσο τα μετράμε έτσι, θα θερίζουμε ό,τι θερίζουμε.
Το θέμα είναι να σκύψουμε στα αίτια της παραβατικότητας. Ας προσπαθήσουμε να τα ορίσουμε περιφραστικά. Μπορούμε να πούμε «δεν με νοιάζουν οι άλλοι», «ο καθένας σε αυτόν τον κόσμο είναι μόνος του», «δεν θεωρώ πως κάνω κάτι κακό», «δεν υπάρχει καμία διάκριση ανάμεσα στο καλό και στο κακό, αυτά είναι για τους losers». Αυτό το τελευταίο παίζει πολύ στα μυαλά τους. Πραγματικά δεν μπορούν να κάνουν αυτή τη διάκριση, δεν έχουν μάθει να την κάνουν. Ενα «γιατί όχι;» κυριαρχεί στις περισσότερες πράξεις τους.
Το «ηθικό», όσο κι αν έχει γίνει άλλοθι ακραίας αντιδραστικότητας και όσο κι αν διαφέρει πολύ από εποχή σε εποχή και από κοινωνία σε κοινωνία, είναι κάτι που το διδάσκεσαι μέσα από την τέχνη. Οχι με την έννοια των κοινωνικών επιταγών αλλά της κατανόησης του διαφορετικού. Των διαφορετικών ανθρώπων αλλά και των διαφορετικών τρόπων να γίνονται τα πράγματα.
Και είναι επίσης άξιο απορίας πώς οι αυτοδιαφημιζόμενοι λάτρεις της Ευρώπης δεν παραδειγματίζονται σε τίποτα άλλο από την Ευρώπη πέρα από κάποια ψόφια οικονομικά μοντέλα. Ας δουν λιγάκι τα συστήματα Παιδείας τους και τι διδάσκονται τα παιδιά σε πολλές χώρες.
