Σταχυολογώντας τα πρόσφατα ανακοινωθέντα μέτρα κατά της φοροδιαφυγής, θα έλεγα ότι αυτά μπορούν να ενταχθούν σε δύο κατηγορίες:
(α) ευρύτερη και αποτελεσματικότερη χρήση της τεχνολογίας στις συναλλαγές (π.χ. επέκταση των POS στο σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας, ολοκλήρωση της διασύνδεσης των ταμειακών μηχανών με τα POS, υποχρεωτική ανάρτηση εσόδων και δαπανών στο MyData, πρόστιμα για τη χρήση μετρητών άνω των 500 ευρώ και την απαγόρευση χρήσης μετρητών στις αγοραπωλησίες ακινήτων),
(β) διεύρυνση της φορολογικής βάσης (π.χ. αλλαγές στις βραχυχρόνιες μισθώσεις θεσμοθετώντας τέλος διαμονής 1,5 ευρώ ανά ημέρα και ΦΠΑ για όσους μισθώνουν τρία ή περισσότερα ακίνητα και θέσπιση κατώτατου ορίου ύψους στα φορολογητέα κέρδη που πρέπει να εμφανίζουν οι ελεύθεροι επαγγελματίες).
Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει αναγκαία μέτρα για τη μείωση της φοροδιαφυγής. Η αυξημένη χρήση ηλεκτρονικών συναλλαγών έχει συμβάλει καθοριστικά στη βελτίωση της απόδοσης των εσόδων ΦΠΑ.
Οι ηλεκτρονικές συναλλαγές, σε αντίθεση με τις συναλλαγές με μετρητά, είναι ανιχνεύσιμες, γεγονός που διευκολύνει το έργο των ελεγκτικών μηχανισμών και περιορίζει τα περιθώρια φοροδιαφυγής.
Στην Ελλάδα, παρά την εντυπωσιακή αύξηση των πληρωμών μέσω καρτών των τελευταίων ετών, το μερίδιο αυτό εξακολουθεί να υστερεί σημαντικά σε σχέση με τον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ (46% έναντι 37% το 2021).
Η δεύτερη κατηγορία αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης φορολογικής μεταρρύθμισης όπου η διεύρυνση της φορολογικής βάσης θα δώσει τη δυνατότητα στην κυβέρνηση να μειώσει την (τρέχουσα) υπέρμετρη φορολόγηση της μισθωτής εργασίας.
Για να γίνει αυτό, το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών επιστρατεύει την τεκμαρτή φορολόγηση των ελευθέρων επαγγελματιών θεσπίζοντας ως όριο φορολογητέων κερδών τις ακαθάριστες αποδοχές του κατώτατου μισθού, που ανέρχονται σε 10.920 ευρώ.
Προηγήθηκε ανάλυση των δεδομένων της ΑΑΔΕ, σύμφωνα με τα οποία, 7 στους 10 ελεύθεροι επαγγελματίες δηλώνουν εισόδημα κάτω από 10.000 ευρώ!
Θα έχουν αποτέλεσμα όλα αυτά τα μέτρα; Το σίγουρο είναι ότι θα αυξήσουν τα φορολογικά έσοδα. Το αν θα παταχθεί ή όχι η φοροδιαφυγή εξαρτάται και από άλλους παράγοντες. Κυρίως από την ενίσχυση της εμπιστοσύνης των φορολογουμένων απέναντι στο κράτος.
Εάν οι φορολογούμενοι διαπιστώσουν ότι τα αυξημένα φορολογικά έσοδα κατευθυνθούν στη βελτίωση της ποιότητας των δημοσίων αγαθών (υγεία, παιδεία) και στη μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης (ιδίως στην έμμεση φορολογία και στη μισθωτή εργασία) και όχι στη συντήρηση ενός «αδηφάγου» κράτους, τότε υπάρχει ελπίδα.
Θα χρειαστεί βέβαια προσπάθεια από την κυβέρνηση να πείσει τους πολίτες ότι στόχος της είναι ένα αποτελεσματικό, δίκαιο και ευέλικτο κράτος, επιστρατεύοντας μεταρρυθμιστικά εργαλεία, όπως οι συγχωνεύσεις φορέων και οργανισμών, οι επισκοπήσεις δαπανών (π.χ. σε υπουργεία και ευρύτερο δημόσιο τομέα), οι επισκοπήσεις εσόδων (π.χ. αξιοποίηση περιουσίας του Δημοσίου) και η αξιοκρατία (π.χ. νέος νόμος για διοικητές οργανισμών).
Ο κ. Παναγιώτης Λιαργκόβας είναι πρόεδρος του ΚΕΠΕ και του Εθνικού Συμβουλίου Παραγωγικότητας, καθηγητής Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
