Η θεσμοθέτηση του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών άνοιξε μια συζήτηση, που έπρεπε να γίνει από καιρό, για την άρση των διακρίσεων σε βάρος των παιδιών των ομόφυλων ζευγαριών και την προστασία των δικαιωμάτων τους. Η συζήτηση όμως για την προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών που γεννιούνται με τη διαδικασία της παρένθετης κύησης δεν έχει ανοίξει ακόμα παρότι ο θεσμός μετρά ήδη πάνω από 20 χρόνια στη χώρα μας.
Η παρένθετη κύηση μπορεί πράγματι να ικανοποιήσει τη βαθιά επιθυμία για απόκτηση παιδιού και παρέχει μια λύση σε όσους έχουν προβλήματα γονιμότητας. Ταυτόχρονα όμως εγείρει δύσκολα ηθικά και νομικά ζητήματα, καθώς και ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ειδικά των παιδιών, όπως διαπιστώνεται από την Επιτροπή του ΟΗΕ για τα δικαιώματα του παιδιού.
Τα μέλη αυτής της Επιτροπής στηρίζουν της «Αρχές της Verona» σε μια έκθεση 32 σελίδων που περιγράφονται λεπτομερώς 18 αρχές για τη προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού που γεννιέται από παρένθετη κύηση. Μεταξύ άλλων τονίζεται ότι κινδυνεύουν από πολλαπλές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ιδίως του δικαιώματός τους σε ταυτότητα, συμπεριλαμβανομένου του ονόματος, της ιθαγένειας, των οικογενειακών σχέσεων και της πρόσβασης στην καταγωγή. Η εξάπλωση της παρένθετης κύησης πέρα από τα κρατικά σύνορα και η ανάπτυξη διεθνών διευθετήσεων παρένθετης κύησης έχουν επιδεινώσει σημαντικά την κατάσταση. Και αυτό ανεξάρτητα αν πρόκειται για ετερόφυλα ή ομόφυλα ζευγάρια.
Δεν είναι τυχαίο ότι οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες ενώ αναγνώρισαν πρώτες τον γάμο ομοφύλων, δεν επιτρέπουν την παρένθετη κύηση. Στη Γερμανία «κάθε παρένθετη κύηση, είτε με μισθό είτε με αποζημίωση είτε δωρεάν για λόγους αλτρουιστικούς, απαγορεύεται». Στην Ιταλία, ο νόμος όχι μόνο απαγορεύει κάθε είδους παρένθετη κύηση, αλλά την τιμωρεί με ποινή φυλάκισης και πρόστιμο. Στη Γαλλία, από το 1994, είναι παράνομη κάθε μορφή παρένθετης κύησης, ακόμα και χωρίς οικονομικό αντάλλαγμα. Ομοίως στη Σουηδία και τη Φινλανδία.
Παρόμοιοι απαγορευτικοί νόμοι ισχύουν και σε χώρες της Ασίας (π.χ. Κίνα) και της Δυτικής Αυστραλίας (όπου επιτρέπεται μόνο σε ετερόφυλα ζευγάρια για αλτρουιστικούς λόγους). Στις ΗΠΑ, δεν υπάρχει ενιαίος νόμος του Κράτους που ρυθμίζει το θέμα, με αποτέλεσμα σε κάποιες Πολιτείες να απαγορεύεται και σε άλλες να επιτρέπεται η παρένθετη κύηση.
Παρόλο που στη χώρα μας ο νόμος προβλέπει την αλτρουιστική, δηλαδή χωρίς οικονομική αμοιβή, παρένθετη κύηση, αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς πρέπει να παραδεχτούμε ότι το «άνοιγμα» της παρένθετης κύησης σε μη μόνιμους κατοίκους υπονοεί εμπορευματοποίηση της διαδικασίας.
Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο είναι υπαρκτός ο κίνδυνος τα παιδιά που γεννιούνται μέσω παρένθετης κύησης να αποτελέσουν αντικείμενο εμπορίας, διακίνησης, εκμετάλλευσης και συναλλαγής, ειδικά σε διεθνές επίπεδο αφού τόσο οι γονείς όσο και η παρένθετη κυοφορούσα είναι δυνατόν, με το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο, να είναι απλώς προσωρινά διαμένοντες στη χώρα μας.
Για τους ίδιους λόγους υπάρχει και ο κίνδυνος το παιδί που γεννιέται στη χώρα μας μέσω παρένθετης κύησης να μείνει χωρίς ιθαγένεια, όταν οι υποψήφιοι γονείς είναι υπήκοοι κρατών που απαγορεύουν την παρένθετη κύηση.
Ειδική πρόνοια ακόμα πρέπει να ληφθεί για παιδιά που έχουν γεννηθεί μέσω παρένθετης κύησης ώστε να μην υφίστανται διακρίσεις και να μην εγκαταλείπονται λόγω αναπηρίας, αλλά και για την επίλυση συγκρούσεων μεταξύ των μελλοντικών γονέων και παρένθετης μητέρας.
Είναι σαφές ότι χρειάζεται άμεση παρέμβαση του κράτους για τη ρύθμιση και τη στενή εποπτεία του θεσμού.
Η κυρία Αθηνά Λινού είναι καθηγήτρια Επιδημιολογίας στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ και βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Β1′ Βορείου Τομέα Αθηνών.
