Η εποχή της κατανάλωσης, όχι ως δείκτης ευμάρειας αλλά ως λόγος ύπαρξης και περιεχόμενο ζωής, δεν αφορά μόνο τα προϊόντα αλλά και τους ανθρώπους. Τους καταναλώνουμε κι αυτούς σαν προϊόντα που οι προδιαγραφές του κατασκευαστή δίνουν έναν συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα ζωής. Αυτή η υπερκατανάλωση συνήθως συνδυάζεται με απαξίωση εφόσον η υπερέκθεσή τους στη δημόσια σφαίρα τούς κάνει υπερβολικά τρωτούς, φωτίζει σαν προβολέας τις ατέλειες και τις αδυναμίες τους.
Στους λεγόμενους επώνυμους αυτό το βλέπουμε σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό. Κυρίως στους καλλιτέχνες. Δεν έχουμε διαβάσει ποτέ καμία συνέντευξη του Ντοστογέφσκι, του Μότσαρτ, του Τολστόι, του Κάφκα. Δεν ξέρουμε καν πώς ήταν το ηχόχρωμα της φωνής τους. Το μόνο που ξέρουμε από εκείνους – πέρα από ορισμένα βιογραφικά στοιχεία – είναι η τέχνη τους, το αποτύπωμά τους στον τρόπο που επέλεξαν να εκφραστούν. Από τους σημερινούς καλλιτέχνες γνωρίζουμε όχι μόνο τις απόψεις τους επί παντός του επιστητού αλλά και τι έφαγαν χθες σε κάποιο εστιατόριο ή στο σπίτι τους.
Κάποιος είχε πει πως όλοι οι συγγραφείς θα έπρεπε να γράφουν με ψευδώνυμο. Και για να το πάω ακόμη παραπέρα, να χρησιμοποιούν άλλο ψευδώνυμο για κάθε βιβλίο τους. Αυτό βέβαια θα στερούσε κάτι πολύ σημαντικό που είναι η αναγνώριση της δουλειάς σου, όλοι οι άνθρωποι έχουμε ανάγκη την αποδοχή, δεν γίνεται να «δοξάζεσαι» εν κρυπτώ. Θα βοηθούσε μεν να αποτιμούμε το κάθε έργο με καθαρά καλλιτεχνικά κριτήρια, δίχως τις διαθλάσεις της προσωπικής μας συμπάθειας ή αντιπάθειας των απόψεων του καλλιτέχνη, όμως όλη αυτή η θεωρία είναι αρκετά υπερβολική.
Υπάρχουν και κάποιοι καλλιτέχνες – λίγοι είναι η αλήθεια – που έχουν επιλέξει τον δρόμο της αποχής από οτιδήποτε δεν αφορά το έργο τους, που παραμένουν στη σκιά της φήμης τους και αυτό δημιουργεί έναν μύθο κι ένα μυστήριο, αποφεύγοντας τις ρήξεις αλλά και το θάμπωμά τους μέσα στην κρεατομηχανή της δημόσιας αντιπαράθεσης. Ούτε εδώ υπάρχει γενικός κανόνας. Μπορεί να μη μιλάνε γιατί δεν έχουν τίποτα να πουν και τα χαρίσματά τους να εξαντλούνται στη δεξιότητα και στο ταλέντο να εκφράζονται σε έναν συγκεκριμένο καλλιτεχνικό κώδικα. Να μην υπάρχει κανένα μυστήριο δηλαδή.
Υπάρχει πολύ σοβαρή πιθανότητα να απογοητευόμασταν αρκετά αν διαβάζαμε κάποια συνέντευξη του Ντοστογέφσκι. Ξέρουμε πώς είναι να μη σου έρχεται αυτό που περιμένεις. Το θέμα είναι πόσο θα επηρέαζε τη ματιά μας απέναντι στο στήσιμο του Ρασκόλνικοφ.
Κανονικά καθόλου.
Ο κάθε μεγάλος καλλιτέχνης στις σπουδαίες στιγμές του έχει πιάσει το δέκα του. Κανείς δεν μπορεί να ζει μόνιμα στο δέκα. Η ζωή του όπως και οι ζωές όλων μας είναι γεμάτες από δυαράκια και τριαράκια. Και το γοητευτικό αφήγημα πως το έργο πρέπει να συνάδει με την προσωπική στάση σε διάφορα θέματα μπάζει από παντού, γιατί στην ουσία ξαπλώνεις ανθρώπους πάνω στο δικό σου προκρούστειο κρεβάτι και αρχίζεις να τραβάς ή να κόβεις.
Προσωπικά, δεν θα περίμενα με μεγάλη αγωνία την απάντηση του Μότσαρτ σε δημοσιογράφο της εποχής για το πώς εκτιμά τον Ναπολέοντα.
