Οι συνεχιζόμενες κινητοποιήσεις των τελευταίων μηνών στα αμερικανικά πανεπιστήμια δεν είναι ένα μεμονωμένο φαινόμενο.
Μπορεί να επικεντρώνονται αυτή τη στιγμή στη γενοκτονία των Παλαιστινίων αλλά αποτελούν την πιο πρόσφατη εκδήλωση ενός ευρύτερου ριζοσπαστισμού που εμφανίστηκε το 1964-65 (Μπέρκλεϊ-Μίσιγκαν), εξαπλώθηκε σε όλη τη χώρα και εξακολουθεί να λειτουργεί δυναμικά.
Εκτός από την πολιτική και κοινωνική του διάσταση (π.χ. καταλήψεις και διαδηλώσεις), ο ριζοσπαστισμός αυτός έχει και μια μείζονα επιστημονική και εκπαιδευτική διάσταση.
Η πανεπιστημιακή γνώση και έρευνα έχουν πλέον αλλάξει ριζικά. Οι παραδοσιακοί κλάδοι και μέθοδοι έχουν ξεπεραστεί, οι μύθοι της «αντικειμενικής» και «πανανθρώπινης» παιδείας έχουν καταρριφθεί.
Σε μαθήματα και εργαστήρια οι σημερινοί διαδηλωτές εμπλουτίζουν τους κλάδους τους με θέματα τάξης, φυλής, φύλου, βιοπολιτικής, εξουσίας, αποικιοκρατίας, οικολογίας, μειονοτήτων κ.λπ. Οι τωρινές τους πολιτικές διεκδικήσεις απηχούν την επανάσταση που έχει συντελεστεί σε όλους τους τομείς της γνώσης και πρέπει να τις κατανοήσουμε σε αυτό το ευρύτερο πλαίσιο.
Εδώ και εξήντα χρόνια συντελείται μια καθημερινή «κατάληψη» του επιστημονικού και διδακτικού χώρου από εξαιρετικά τολμηρές μορφές γνώσης και δημιουργίας. Σε όλα τα στάδια της φοίτησής τους οι φοιτητές προβληματίζονται για θέματα εθνικισμού, ιμπεριαλισμού, πατριαρχίας, επιτήρησης, μετανάστευσης, γενοκτονίας και διακρίσεων.
Ετσι το Παλαιστινιακό δεν είναι καθόλου άσχετο με τις σπουδές τους αλλά αφορά ζητήματα που τους είναι εξαιρετικά οικεία και ενδιαφέροντα. Ποτέ η επιστήμη δεν ήταν πιο στοχαστική, ανθρωπιστική και δημοκρατική.
Οι συντηρητικές δυνάμεις έχουν κατανοήσει πλήρως τη ριζική μεταμόρφωση της σύγχρονης γνώσης, και γι’ αυτό κηρύσσουν κάθε τόσο «πολιτισμικούς πολέμους» τόσο στην παιδεία (σχολεία, πανεπιστήμια, βιβλιοθήκες) όσο και στην κουλτούρα (μουσεία, γκαλερί, συναυλίες).
Οι ίδιες δυνάμεις που στέλνουν αυτή την εβδομάδα την αστυνομία στα πανεπιστήμια απαγορεύουν βιβλία, μαθήματα, έργα τέχνης, διαλέξεις και έρευνες με πρωταρχικό στόχο το ριζοσπαστικό πανεπιστήμιο, το οποίο καλλιεργεί συστηματικά την κριτική, την αμφισβήτηση, την αναθεώρηση και τον πειραματισμό. Είναι αξιοσημείωτο πως παρόμοιες αντιδράσεις συναντούμε σε όλα τα συντηρητικά καθεστώτα του κόσμου.
Πρόκειται για μια παγκόσμια στοχοποίηση της πρωτοποριακής, ανατρεπτικής γνώσης.
Από το 1981 που έγινα καθηγητής Νέων Ελληνικών θυμάμαι το αμερικανικό πανεπιστήμιο σε εμπόλεμη κατάσταση, καθώς η ρηξικέλευθη, ανατρεπτική έρευνα που προέκυψε την προηγούμενη δεκαετία υπέστη σφοδρές αντιδράσεις.
Ο φεμινισμός, ο μαρξισμός, η αποδόμηση, η γενεαλόγηση, η ψυχανάλυση, η σημειωτική, ο σκεπτικισμός και πολλές άλλες θεωρίες και μέθοδοι καταπολεμήθηκαν αμείλικτα και συκοφαντικά αλλά τελικά επικράτησαν χάρη στα φιλοσοφικά και παιδαγωγικά τους ιδεώδη.
Βλέποντας αυτή την εβδομάδα τις δυνάμεις καταστολής να εισορμούν βίαια στα πανεπιστήμια επιβάλλοντας την τάξη της κανονικότητας συνειδητοποιούμε πως το ίδιο επιχειρούν να κάνουν εδώ και εξήντα χρόνια, καταπιέζοντας με κάθε τρόπο το ριζοσπαστικό πανεπιστήμιο.
Η βιαιότητά τους δείχνει πως στο βάθος ξέρουν καλά ότι μπορούν να διαλύσουν τις καταλήψεις των φυσικών χώρων αλλά δεν μπορούν να κάνουν τίποτε για τις «καταλήψεις» των επιστημών επειδή έχουν χάσει προ πολλού τη μάχη των ιδεών και των ιδανικών.
Ο κ. Βασίλης Λαμπρόπουλος είναι ομότιμος καθηγητής της Νεοελληνικής Εδρας Κ. Π. Καβάφη στα Τμήματα Κλασικής και Συγκριτικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν.
