Τι είναι η δημοκρατία; Επικοινωνία και συναίνεση; Ή αγωνιστικός πλουραλισμός και θεσμοποιημένη αντιπαλότητα; Η δεύτερη θεώρηση τονίζει ότι το άνθος της δημοκρατίας θάλλει στο μεταφυσικό κενό, στην άρνηση να βρούμε τελεσίδικο νόημα στον κόσμο και στον δημιουργό του, κατά τρόπο που η δημοκρατία προϋποθέτει ένα είδος πρακτικού αθεϊσμού που μόνο αυτός εξασφαλίζει τον προγραμματικό πλουραλισμό. Θα ήταν ενδιαφέρουσα μια τρίτη εκδοχή όπου ο χριστιανικός συνδυασμός Σταύρωσης και Ανάστασης προσφέρει ένα ήθος και νοοτροπία επί του οποίου ανθεί η τόσο εύθραυστη σύνθεση ελευθερίας και ισότητας που έχει ανάγκη το πλέον ευάλωτο πολίτευμα.
Στη Σταύρωση ο Θεός δημιουργεί ο ίδιος το μεταφυσικό κενό με το να θυσιάζεται και να εγκολπώνεται την ιστορική ήττα. Την Εβδομάδα των Παθών, ο Χριστός εγκαινιάζει την εκκοσμίκευση, διαστέλλοντας τον Καίσαρα από τον Θεό. Επιφυλάσσει την οργή του μόνο για τους εκπροσώπους της θρησκείας του, όταν τη συγχέουν με την εξουσία και το εμπόριο. Καταξιώνει τη σπατάλη, όταν προέρχεται από μια σεξεργάτρια, της οποίας το πάθος του άχραντου πλέον έρωτα προεικονίζει την οδυνηρή φροντίδα της μυροφόρου. Σιωπά στο ερώτημα «τι είναι η αλήθεια».
Δεν μπορεί καν να σηκώσει τον Σταυρό του, ταυτιζόμενος με τους τσακισμένους που αποτυγχάνουν να γίνουν ήρωες. Οταν στον Σταυρό λέει «Θεέ μου, γιατί με εγκατέλειψες;», συντονίζεται με μάρτυρες που θυσιάζονται για ιδέες για τις οποίες δεν είναι σίγουροι, βιώνοντας ματαίωση νοήματος. Τότε σχίζεται το καταπέτασμα του ναού, για να αποκαλύψει τη θεία απουσία, που κατά τον Λεφόρ είναι το ελλειπτικό έρεισμα της δημοκρατίας. Το αμφίσημο «τετέλεσται» σημαίνει την εκπλήρωση ενός θεϊκού σχεδίου που ιδρύει την ελευθερία πάνω στην απελπισμένη ήττα.
Ο Χριστός διαλέγει, ως παράδειγμα αγάπης, έναν ετερόδοξο, τον «καλό Σαμαρείτη», θέτοντας στην καρδιά της αγάπης τη συμπερίληψη της ετεροδοξίας
Η Σταύρωση είναι η απέκδυση του Θεού από την ισχύ, προκειμένου να συνδυαστεί η επιθυμία που τρέφεται από το ερωτικό έλλειμμα και η αγάπη που διαθέτει παρουσία του αγαπώμενου. Στο πολιτικό πεδίο, το διακύβευμα είναι ο συνδυασμός αγάπης ως ισότητας προσώπων που αποτελούν όλα αυταξία και ελευθερίας ως δυνατότητας θεσμοθετημένου πλουραλισμού εναλλακτικών φωνών και αξιών. Ο Χριστός διαλέγει, ως παράδειγμα αγάπης, έναν ετερόδοξο, τον «καλό Σαμαρείτη», θέτοντας στην καρδιά της αγάπης τη συμπερίληψη της ετεροδοξίας. Στον Σταυρό, άλλωστε, ο Θεός αποκαλύπτεται ως έχων τον διάλογο μέσα στο ίδιο το Είναι του, που περιλαμβάνει πλειάδα προσώπων, και μάλιστα, στο ιστορικό πεδίο, έναν διάλογο για την εγκατάλειψη, την αποτυχία και την παρά ταύτα εμπιστοσύνη.
Στη νεωτερικότητα η δημοκρατία είναι το πολίτευμα όχι μόνο της λαϊκής κυριαρχίας, αλλά και της θεσμικής συμπερίληψης των ηττημένων, σε αντίθεση με την αρχαία δημοκρατία που εξοστράκιζε τους απειλούντες. Ο χριστιανισμός εισάγει την πολλαπλότητα στο Είναι του ίδιου του υπερβατικού Θεού, που είναι Τριάδα. Υπάρχουν «πολλές μονές» στην οικία του Πατρός, καθώς η Σταύρωση κεντρίζει την επιθυμία του ανθρώπου μέσα από το άδειασμα του Θεού. Η Ανάσταση σημαίνει πίστη στην καθολικότητα μιας ενιαίας ανθρωπότητας, που περιλαμβάνεται στο «Χριστός Ανέστη».
Πολιτικώς, σημαίνει ότι κάθε πρόσωπο θεωρείται ως αυτοσκοπός με πλήρη ισηγορία και ισοσθένεια των πολλαπλών φωνών. Προϋποθέτει, όμως, τη Σταύρωση ως μια εκούσια απουσία της ισχύος του Θεού που αφήνει χώρο στην ανθρώπινη ελευθερία ως έναν πλουραλισμό δρόμων στον ορίζοντα της αναζήτησης μιας κοινής αλήθευσης. Δεν είναι τυχαίο ότι η νεωτερική δημοκρατία έχει οικοδομηθεί προδρομικά σε χριστιανικές κοινότητες που είπαν «ο Θεός πέθανε» στους ύμνους της Μεγάλης Παρασκευής προτού ο Νίτσε το καταστήσει ακρογωνιαία διάγνωση του πολιτισμού μας.
Ο κύριος Διονύσιος Σκλήρης είναι διδάκτορας Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Σορβόννης (Paris-IV).
