Πόσο εφικτό είναι οι δύο πλευρές να επανεκκινήσουν τις διαπραγματεύσεις σε κοινό έδαφος και κατά πόσο η Τουρκία είναι έτοιμη να εγκαταλείψει την αναθεωρητική της στρατηγική στην Ανατολική Μεσόγειο;
Με την επανεκλογή Μητσοτάκη – Ερντογάν και την πρώτη συνάντησή τους στο περιθώριο της Συνόδου του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους, κλίμα ευφορίας επικράτησε στην ελληνική πλευρά. Το θετικό κλίμα που αποτιμήθηκε πυροδότησε εκ νέου τη συζήτηση για τη Χάγη.
Η διαφαινόμενη στροφή της Τουρκίας ως προς τη στάση της στα ελληνοτουρκικά, την επανέναρξη του ευρωτουρκικού διαλόγου και την εν γένει φιλοδυτική της στάση είναι ρεαλιστική ή ακόμη ένα «παζάρι» με τη Δύση που εξυπηρετεί τη διατήρηση της αναθεωρητικής της ατζέντας;
Kαι οι δύο ηγέτες εξέφρασαν την επιθυμία τους προς επανεκκίνηση του διαλόγου. Η Ελλάδα ως status quo δύναμη και υπέρμαχος του διεθνούς δικαίου επιθυμεί την προσφυγή στη Χάγη για να δεσμεύσει την Τουρκία σε μη παρεκκλίνουσα συμπεριφορά. Ωστόσο, οι πρόσφατες κινήσεις, όπως η εισβολή στη Συρία από το 2018, το τουρκολιβυκό μνημόνιο και η στρατιωτική εμπλοκή της στη Λιβύη, καλούν προς μια συγκρατημένη αισιοδοξία.
Η βαθιά οικονομική κρίση της Τουρκίας, η ισορροπία δυνάμεων όπως προκύπτει από την ενίσχυση της θέσης της Ελλάδας στρατιωτικά και πολιτικά, το βάρος που προσδίδουν οι ΗΠΑ στην Ελλάδα ως σταθεροποιητικό παράγοντα στην περιοχή έχουν οδηγήσει την Τουρκία σε διπλωματική κινητικότητα. Η αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων με Ισραήλ και Αίγυπτο, η επίσκεψη σε Σαουδική Αραβία, Κατάρ και στις λοιπές χώρες του Κόλπου έχουν διττό σκοπό: τη σύσφιγξη των διμερών σχέσεων αλλά και τη σύναψη οικονομικών συμφωνιών.
Η συμφωνία για πώληση στη Σαουδική Αραβία τουρκικών UAV αποτελεί το μεγαλύτερο αμυντικό συμβόλαιο στην ιστορία της Τουρκίας, ενόσω η Τουρκία κατατάσσεται για το 2022 στις κορυφαίες αμυντικές βιομηχανίες ως προς τις εξαγωγές χερσαίων συστημάτων και UAVs. Το τελευταίο, σε συνδυασμό με τη στρατιωτική διείσδυσή της στην Αφρική, δεν πρέπει να περνά απαρατήρητο.
Η Τουρκία στο Βίλνιους τα πήρε όλα. Διαπραγματεύθηκε την είσοδο της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ με την επανέναρξη του ευρωτουρκικού διαλόγου. Πήρε εγγυήσεις από τη Σουηδία για την αντιμετώπιση των κουρδικών ομάδων αλλά και από τις ΗΠΑ για την πώληση των F-16.
Η Ελλάδα, ως ορθολογικός δρων, επιθυμεί τη μείωση των εντάσεων και την επίλυση, ει δυνατόν, των διαφορών με την Τουρκία. Ωστόσο, η προς διαπραγμάτευση ατζέντα διαφέρει. Για την Ελλάδα η υφαλοκρηπίδα και η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη είναι τα θέματα προς επίλυση. Η ατζέντα της Τουρκίας περιλαμβάνει αμφισβητούμενα – κατ’ αυτήν – εδάφη αλλά και την αποστρατιωτικοποίηση ελληνικών νησιών σε εγγύτητα με τη γείτονα.
Τέλος, ο δρόμος προς τη Χάγη αφορά και την Κύπρο, η οποία εντάσσεται στους νέους επιχειρησιακούς χάρτες του ΝΑΤΟ. Η αξιοπιστία της Τουρκίας περί μη χρήσης των F-16 εναντίον της Ελλάδας φέρει στον νου τα κάτωθι: τις υπερπτήσεις πάνω από το Αιγαίο, την από το 1974 εισβολή και κατοχή της Κύπρου με οπλισμό που είχε προμηθευτεί από τις ΗΠΑ, αλλά και το πού θα βρίσκεται ο Ερντογάν και αυτή την 20ή Ιουλίου για τον εορτασμό της ημέρας «Ειρήνης και Ελευθερίας» και την εγκαινίαση του νέου κτιρίου του τερματικού σταθμού και του διαδρόμου του παράνομου αεροδρομίου της Τύμπου στην κατεχόμενη Κύπρο.
Η δρ Στέλλα Γεράνη είναι επισκέπτης λέκτορας Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και στο Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος.
