Ας ξεκινήσουμε με ένα παράδοξο. Ενώ ήταν κοινός τόπος ότι το προεκλογικό κλίμα υπήρξε υποτονικό και το ενδιαφέρον για τις ευρωεκλογές περιορισμένο, οι μετεκλογικές συνέπειες φαίνεται να είναι ιδιαίτερα έντονες.
Το χαμηλό ενδιαφέρον πιστοποιήθηκε από την πρωτόγνωρα χαμηλή συμμετοχή (μόλις 41%), η οποία σε σχετική μας ερώτηση αποδίδεται τόσο σε ένα αίσθημα «αδιαφορίας για τα πολιτικά δρώμενα» από το 47% των ερωτηθέντων, αλλά και σε μια στάση «διαμαρτυρίας προς το πολιτικό σύστημα» (42%).
Αμεση επίπτωση αυτού του αρνητικού συναισθηματικού διπόλου αδιαφορίας-διαμαρτυρίας ήταν μια αιφνιδιαστική αναταραχή στο σύνολο σχεδόν του πολιτικού προσωπικού. Κάποιοι μάλιστα επιχειρούν να ξορκίσουν τα κοινωνικά μηνύματα ρίχνοντας ένα ανάθεμα στις κομματικές ηγεσίες.
Η ουσία είναι ότι η αίσθηση πως το κομματικό σύστημα βρίσκεται σε φάση ρευστότητας είναι κυρίαρχη. Αυτό εκτιμούν τρεις στους τέσσερις ερωτώμενους (74%) και βέβαια η κατάσταση αυτή θεωρείται αρνητική (από το 76% όσων θεωρούν ότι είναι σε φάση ρευστότητας).
Και είναι αρνητική γιατί η μεγάλη πλειοψηφία των ερωτηθέντων (77%) θεωρεί ότι η Δημοκρατία «αποδυναμώνεται και φθίνει χωρίς τη συμμετοχή των πολιτών». Αλλά και γιατί η αίσθηση για την προοπτική της ΕΕ δεν είναι θετική: μόλις ένας στους πέντε (22%) πιστεύει ότι στο μέλλον η ΕΕ θα ενισχυθεί, ενώ το 46% πιστεύει ότι θα αποδυναμωθεί.
Παράλληλα, με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, έγινε πολλή συζήτηση για το ποια κόμματα κέρδισαν και ποια έχασαν. Δύο σημεία θα πρέπει να συγκρατήσουμε εδώ:
- Το μόνο κόμμα που κατά γενική ομολογία (71%) θεωρείται ότι ενισχύθηκε είναι η Ελληνική Λύση, ενώ αντίστοιχα τα κόμματα που εκτιμάται ότι αποδυναμώθηκαν ήταν κυρίως η Νέα Αριστερά, ο ΣΥΡΙΖΑ, το ΠαΣοΚ και η ΝΔ.
Με αυτά τα δεδομένα, το ερώτημα που τίθεται για την επόμενη ημέρα, σε συνθήκες αρνητικών εκτιμήσεων για το μέλλον του κομματικού συστήματος, είναι πώς διαμορφώνονται οι μετεκλογικοί συσχετισμοί.
- Η Νέα Δημοκρατία ενισχύεται λίγο μετεκλογικά αλλά η εκτίμηση ψήφου τη φέρνει λίγο πάνω από το 30% (στο 30,4%).
- Ο ΣΥΡΙΖΑ υποχωρεί περαιτέρω και η εκτίμηση ψήφου τον φέρνει στο 13,8%, μία μονάδα κάτω από το αποτέλεσμά του στις ευρωεκλογές.
- Το ΠαΣοΚ παραμένει στα επίπεδα που κατέγραψε στις ευρωεκλογές, με εκτίμηση ψήφου 12,9%.
- Το ΚΚΕ συνεχίζει την ανοδική του πορεία και εκτιμάται σχεδόν στο 10% (9,9%), ενώ η Ελληνική Λύση διατηρεί τις δυνάμεις της με 9,2%.
- Και, τέλος, σημειώνουμε τη σημαντική άνοδο της Πλεύσης Ελευθερίας (5,7%), αλλά και την καταγραφή τριών ακόμη σχημάτων (ΜέΡΑ25, Φωνή Λογικής και Νέα Αριστερά) στην περιοχή του 3%.
Οπως γίνεται αντιληπτό, βρισκόμαστε μπροστά σε ένα νέο πολιτικό τοπίο.
Η Νέα Δημοκρατία, αν και διατηρεί το προβάδισμα, δεν είναι πλέον στο απυρόβλητο. Συνεχίζει να έχει το πλεονέκτημα της μεγάλης υπεροχής της έναντι των ανταγωνιστών της αλλά και της προσωπικής υπεροχής του κ. Μητσοτάκη έναντι των υπόλοιπων πολιτικών αρχηγών, αλλά είναι φανερό ότι χρειάζεται διορθωτικές κινήσεις ή συμμαχίες.
Ο ΣΥΡΙΖΑ δείχνει αδύναμος να ανακόψει την πτωτική πορεία του, ενώ το ΠαΣοΚ ίσως να άξιζε μια άλλη αντιμετώπιση από τα στελέχη του, τα οποία όμως, όπως φάνηκε ήδη από το βράδυ των εκλογών, είχαν πολύ περισσότερες απαιτήσεις από το εκλογικό αποτέλεσμα που πέτυχαν.
Παράλληλα τα μικρότερα σχήματα είτε ενισχύονται είτε παραμένουν σταθερά, περιμένοντας και αυτά τις ευκαιρίες τους.
Ολα αυτά, σε συνδυασμό και με την επιβάρυνση της κοινωνικής ατζέντας λόγω της ακρίβειας, επιβεβαιώνουν αυτό που έχει εκτιμηθεί εδώ και καιρό: έχουμε μπροστά μας νέες ανακατατάξεις και όσοι τις ξορκίζουν θα ήταν ορθότερο να προετοιμάζονται γι’ αυτές. Η Κεντροαριστερά δεν έχει καταφέρει μέχρι τώρα να σχηματίσει ένα αντίπαλο δέος απέναντι στη Νέα Δημοκρατία και ταυτόχρονα το πολιτικό σύστημα στο σύνολό του δείχνει να μετατοπίζεται προς το δεξιό σκέλος του φάσματος. Ετσι, η πολιτική ατζέντα του φθινοπώρου αναμένεται θερμή, αν και δεν νομίζουμε ότι θα υπάρξει εφέτος η περίοδος της καλοκαιρινής «ραστώνης».
Ο κύριος Στράτος Φαναράς είναι πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Metron Analysis SA.
