Μπορεί να τερματιστεί η ακινησία των τελευταίων χρόνων στο κομμάτι της εμπορικής εκμετάλλευσης κοιτασμάτων φυσικού αερίου (ΦΑ) της Κύπρου; Αυτός είναι ο βασικός στόχος ενός νέου ενεργειακού σχεδίου Κύπρου – Ισραήλ που περιλαμβάνει έναν αγωγό από τα κοιτάσματα του Ισραήλ προς την Κύπρο καθώς και ένα εργοστάσιο, όπου θα υγροποιείται το αέριο που έρχεται από το Ισραήλ αλλά και από τα κοιτάσματα της Κύπρου. Εάν προχωρήσει μια τέτοια προοπτική, η Κύπρος θα μπορέσει επιτέλους να καταστεί χώρα παραγωγός αερίου και ταυτόχρονα εξαγωγέας υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), τερματίζοντας έτσι το σχετικό περιφερειακό μονοπώλιο της Αιγύπτου.
Είναι μια πρόταση χαμηλότερου κόστους σε σχέση με άλλες προτάσεις, όπως του αγωγού EastMed που συζητιέται πάνω από δεκαετία, έχει κόστος 6 δισ. ευρώ και μήκος 2.000 χλμ. Ο προτεινόμενος νέος αγωγός είναι μήκους 320 χιλιομέτρων και κόστους 450 εκατ. ευρώ. Το χαμηλότερο κόστος τον καθιστά ελκυστικότερο στους επενδυτές. Ο μικρότερος αυτός αγωγός ακολουθεί το αρχικό μέρος της χάραξης του EastMed, που δεν είναι τόσο εύκολη, καθώς διέρχεται από μεγάλα θαλάσσια βάθη. Δεν είναι όμως και απαγορευτική.
Για την υγροποίηση του αερίου που θα φθάνει στην Κύπρο υπάρχουν δύο βασικές επιλογές. Μια μονάδα υγροποίησης σε πλοίο και μια χερσαία εγκατάσταση. Ωστόσο, η χερσαία εγκατάσταση μάλλον έχει προβάδισμα, καθώς η νέα, αρθρωτή τεχνολογία που χρησιμοποιείται για την κατασκευή χερσαίων εγκαταστάσεων προσφέρει μεγαλύτερη ευελιξία, με τη δυνατότητα προσθήκης ή της αφαίρεσης μονάδων για να φιλοξενήσει περισσότερη ή λιγότερη χωρητικότητα, ανάλογα με την παροχή αερίου που απαιτείται. Ενα τέτοιο εργοστάσιο υγροποίησης κοστίζει κοντά στο 1 δισ. ευρώ.
Με την παγκόσμια ζήτηση για υγροποιημένο αέριο να αναμένεται να αυξηθεί μέχρι το 2030, η πρόταση για περιφερειακή συνεργασία και παραγωγή υγροποιημένου αερίου στην Κύπρο φαίνεται ότι έχει ευνοϊκές προοπτικές. Φυσικά, από την πρόταση και το βασικό σχέδιο μέχρι την υλοποίηση απαιτείται το πραγματικό επενδυτικό ενδιαφέρον και αντίστοιχες αποφάσεις από όλα τα μέρη της αλυσίδας τροφοδοσίας.
Ποια είναι αυτά τα μέρη; Οι εταιρείες που έχουν δικαιώματα εξόρυξης αερίου ή επιδιώκουν να αποκτήσουν τέτοια δικαιώματα, οι εταιρείες που έχουν την τεχνογνωσία για την κατασκευή σταθμών υγροποίησης, οι ναυτιλιακές εταιρείες και οι εταιρείες εμπορίας αγαθών που ενδιαφέρονται για τη μεταφορά και την εμπορία του αερίου στην παγκόσμια αγορά. Για το ναυτιλιακό κομμάτι της εφοδιαστικής αλυσίδας σημαντικό είναι φυσικά και το ελληνικό ενδιαφέρον, καθώς οι έλληνες πλοιοκτήτες κατέχουν πάνω από το ένα πέμπτο του παγκόσμιου τονάζ πλοίων μεταφοράς LNG.
Σίγουρα λοιπόν πρόκειται για μια ρεαλιστική πρόταση. Ποια θα είναι η κατάληξή της; Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά. Είναι όμως σίγουρο πως το χρονικό παράθυρο εμπορικής αξιοποίησης κοιτασμάτων στην Ανατολική Μεσόγειο στενεύει και οι αποφάσεις σύντομα θα πρέπει να γίνουν οριστικές.
Ο κ. Χάρης Δούκας είναι καθηγητής ΕΜΠ.
